TRÍCH ÐOẠN - Lẩm Cẩm Sài Gòn Thiên Hạ Sự

Số 297 - Ngày 08 tháng 2 năm 2009

(Văn Quang)

 

Những chuyện bi đát và khôi hài

 

Hai tuần sau Tết Nguyên Đán, TP. Sài Gòn như mang một sắc thái mới, cũng có thể nói là mang một bộ mặt mới. Có lẽ trong những ngày Tết, mọi nhà, mọi người cố tạo ra vẻ "thanh bình, yên ấm" theo cái kiểu "vui thì vui gượng kẻo là"… cho qua những ngày đầu năm. Thật sự tự trong đáy sâu tâm tư hầu hết những gia đình từ đủ ăn đủ mặc trở xuống đều nhận thấy rất rõ một năm đầy khó khăn trước mặt. Ngay từ những ngày trong Tết, rất nhiều gia đình đã "thắt lưng buộc bụng", bớt xén đủ thứ, không mua sắm những thứ không cần thiết. Một cành hoa cũng đủ, không cần tới một chậu hoa. Nhưng quả thật người ta không thể ngờ rằng cả một khu công viên 23-9 tràn đầy hoa trái năm nào cũng bán gần hết thì năm nay chỉ bán được rất ít, có cửa hàng chỉ bán được 10 đến 20%. Còn bao nhiêu bán son, bán "bỏ" cũng chẳng ai mua. Một chậu hoa bán có giá bán 200 ngàn đồng, 30 Tết bán 20 ngàn, thiếu điều nhờ người ta khuân hộ cũng chẳng ai ngó ngàng tới.

 

Không chỉ có hoa mà nhiều mặt hàng cũng ở trong tình cảnh ấy. Những bà bán rau ở chợ cũng ế hàng vì số công nhân vắng hẳn.

 

Bước vào hai tuần đầu năm, điều này được biểu lộ rõ rệt. Thành phố đã trở lại nhịp sống bình thường quen thuộc, nhưng mọi hoạt động uể oải hơn. Thêm vào đó là cảnh những cái lô cốt "sống lại", nhiều hơn, ở những con đường chật chội hơn. Hứa hẹn sẽ còn có thêm nhiều con đường khác được đào xới, sẽ còn vô số những cảnh kẹt đường, chen lấn, toát mồ hôi. Ngay trong quý 1-2009, Thành phố sẽ còn rào chắn gần 100 vị trí trên 80 tuyến đường. Dân Sài Gòn tha hồ ăn no "lô cốt".

 

Công nhân mất việc làm long đong đi kiếm việc. Nhiều công ty xí nghiệp đóng cửa luôn hoặc chỉ nhận một số ít công nhân cũ. Có công ty nhân cơ hội này còn "thay máu" công nhân. Họ nhận công nhân mới để khỏi trả tiền làm việc lâu năm. Nhiều văn phòng được trả lại cho chủ cũ.

 

Tóm lại sinh hoạt của thành phố bắt đầu chịu ảnh hưởng khá nặng nề trong cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu.

 

Hành hương hay hành hình ?

 

Tuy nhiên nhìn ra các lễ hội trên toàn quốc, thường bắt đầu vào những ngày đầu xuân, lễ hội nào cũng chật cứng. Có lẽ năm nay đông hơn mọi năm vì người dân không còn biết tin vào cái gì khác hơn là "số mệnh".

 

Sau Tết cổ truyền, từ Nam chí Bắc, các lễ hội lại liên tiếp mở ra. Có thể kể một số lễ hội nổi tiếng từ xưa tới nay. Hà Nội có hội Chùa Hương, hội Thánh Gióng Phù Linh, hội vật Triều Khúc, Bắc Ninh có hội Lim, Cao Bằng có lễ hội Kỳ Sầm Hoà An, Bắc Cạn có lễ hội Nam Mẫu, Ba Bể, Tuyên Quang có hội chọi trâu Hàm Yên; Lao Kay, Ninh Bình có hội chùa Bái Đính, Quảng Ninh có hội Yên Tử, Hải Dương có hội Côn Sơn, Thừa Thiên-Huế có hội làng Sình …

 

Tổ chức lễ hội nhằm đáp ứng yêu cầu sinh hoạt văn hóa cộng đồng ở nhiều địa phương có di tích lịch sử văn hóa hoặc danh lam thắng cảnh mang bản sắc văn hóa của mỗi vùng, miền, đó cũng là việc làm đáng khích lệ. Song nhìn vào sự tổ chức lễ hội thì chúng ta không khỏi thất vọng vì ở rất nhiều nơi có những cảnh đúng nghĩa là "vô tổ chức".

 

Việc khoán trắng cho các "cai thầu" tổ chức bán vé vào hội, thuyền đò lừa đảo khách, hàng ăn quán xá bẩn thỉu, chặt chém khách hành hương vô tội vạ. Hàng trăm trò làm tiền, bịp bợm của những kẻ buôn thần bán thánh công khai diễn ra. Năm nào cũng như năm nào, năm nay "khắc phục" rồi năm sau lại y chang năm trước. Mỗi năm dường như cường độ lại mạnh hơn. Đến nỗi nhiều người ví cuộc hành hương không khác gì một cuộc "hành hình". Vệ sinh môi trường ở nhiều lễ hội chưa bảo đảm, nhất là vệ sinh, an toàn thực phẩm chưa được giám sát, chẳng ai quản lý. Đi hội là để tham gia trò vui, nhưng nhiều nơi trò vui bị biến tướng thành những sòng bạc trá hình, nhiều khách bị "lột" không còn một xu dính túi. Tệ hại hơn nữa là nạn trộm cắp tung hoành ở khắp các lễ hội, các cơ quan an ninh đành bó tay.

 

Ở một số lễ hội, phần "lễ" nặng hơn phần "hội" và các trò vui chơi giải trí lành mạnh còn ít. Lễ nặng nhưng nặng về phần “diễn” của quan chức, "diễn" của những đạo diễn quá sáo mòn, nhàm chán chứ không tạo được ấn tượng, ý nghĩa thực sự cho mọi người. (Mời xem thêm hình ảnh * LỄ HỘI CHÙA HƯƠNG *)

 

… …

… …

 

Đến chuyện cướp gà thiêu hủy

 

Một thông tin khác khiến người dân ngỡ ngàng, không thể ngờ lúc này có một số người lại "đói" đến thế.

 

Chi cục Thú y Hà Nội cho biết, vào 4g sáng ngày 5-2 (tức sau Tết 10 ngày), chốt kiểm dịch liên ngành tại Ba La (Hà Đông) đã phát hiện và bắt giữ 1 xe vận tải vận chuyển gia cầm không có giấy kiểm dịch. Lực lượng liên ngành kiểm tra phát hiện, trên xe có 1.500 con gà thịt, trọng lượng khoảng 3 tấn, giấy kiểm dịch đã bị chữa ngày tháng. Lực lượng liên ngành đã quyết định tiêu hủy số gà này.

 

Chiều cùng ngày, số gia cầm bị bắt giữ trên đã được chở đến bãi cát xã Hồng Vân (Thường Tín) để tổ chức tiêu hủy. Tuy nhiên, tại đây, khi lực lượng chuyên ngành bắt đầu đưa gà xuống hố để chôn theo quy định thì người dân địa phương đã đổ xô vào cướp gà.

 

Người ta nhảy cả xuống hố để lấy gà, ném lên cho người bên trên cho vào bao tải. Tiếp đến, người dân đổ xô vây lấy xe chở gà và trèo lên xe để cướp. Thậm chí, để tiện cho việc lấy gà, có người dân đã leo lên ca bin và lái luôn chiếc xe chở gà ra giữa bãi cát. Và, 1.500 con gà không giấy tờ kiểm dịch bị bắt giữ đi tiêu hủy nhưng lượng tiêu hủy không được 20%. Khắp nơi, những con gà chết bị bỏ lại vương vãi.

 

Trong khi đó, chính quyền địa phương lại không có hành động nào trước sự việc này.

 

Liều mình vì gà

 

Chi cục phó Thú y Hà Nội Nguyễn Xuân Vui kể về vụ tiêu hủy gà ở xã Hồng Vân (Thường Tín): "Lực lượng chức năng gần 30 người, nhưng không thể ngăn được. Thậm chí, khi chúng tôi đổ 20 lít xăng xuống hố chôn và châm lửa đốt, vẫn có người nhảy xuống lấy gà".

 

Ông Vui kể lại: "Gò cát cách xa khu dân cư, chỉ có người làm gạch, xúc cát bán. Thấy gà tiêu hủy còn khỏe, rất nhiều người đã kéo đến cướp. Gần 30 người gồm công an, quản lý thị trường, thú y thành phố, thú y huyện Thường Tín và an ninh xã Hồng Vân không thể ngăn chặn được dân".

 

Theo ông Vui, rất nhiều người sau khi cướp được, thấy gà chết, hoặc ướt sũng do được phun thuốc khử trùng, đã vứt khắp gò cát. Lực lượng thú y lại phải đi thu gom từng con để đốt. "Chúng tôi không tính đến khả năng dân cướp gà tiêu hủy, nên bố trí lực lượng mỏng. Từ trước đến nay, địa bàn Hà Nội và Hà Tây cũ chưa bao giờ có hiện tượng này".

 

Hiện cơ quan thú y rất khó xác định chính xác bao nhiêu gà bị cướp, chỉ ước đoán sau khi thu gom gà vứt bừa bãi khắp gò cát, số tiêu hủy chiếm khoảng 3/4. Hiện, không thể kiểm soát được số gà này đang ở đâụ Đề phòng gà tiêu hủy có thể mang mầm bệnh và lây lan dịch cho địa phương, thú y huyện và xã đã khoanh vùng bán kính 1 km, tính từ vị trí chôn lấp, để phun thuốc khử trùng và giám sát dịch bệnh.

 

Nguy cơ dịch lây lan từ các địa phương là rất có thể xảy ra. Gần đây nhất, vào chiều ngày 3-2-2009 vừa qua, tại Quảng Ninh đã phát hiện một trường hợp nhiễm virus H5N1.

 

Đó là bệnh nhân Lý Tài Múi, 23 tuổi, người dân tộc Dao, thôn Nà Cáng, xã Quảng An, huyện Đầm Hà, Quảng Ninh.

 

Bệnh nhân đã được xét nghiệm lần thứ nhất bằng test nhanh, nhưng kết quả cho được là âm tính. Lần thứ hai được xét nghiệm bằng phương pháp PCR (phương pháp tích hợp gen), kết quả là dương tính.

 

Theo kết luận ban đầu, bệnh nhân Lý Tài Múi đã nhiễm virus H5N1. Các chuyên gia thuộc Bệnh viện y học lâm sàng các bệnh nhiệt đới và Viện vệ sinh dịch tễ Trung ương đã có mặt tại Quảng Ninh để xem xét trường hợp này và địa phương nơi xuất hiện nguồn bệnh.

 

Nếu 1.500 con gà bị cướp ở Hà Tây, trong đó mang mầm mống dịch bệnh thì chưa biết điều gì sẽ xảy ra. Và hành động này của một số người dân, phải chăng đã chứng tỏ sự thiếu đói ở những vùng quê đã đến lúc báo động. Họ đáng thương nhiều hơn đáng trách.

 

Bi đát và khôi hài

 

Bên cạnh đó có một thông tin cũng khiến người dân sững sờ. Một ông trưởng công an xã chuyên … bắt trộm gà của dân.

 

Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy Tuy An, tỉnh Phú Yên đã có kết luận, Phạm Ngọc Minh Tâm, Trưởng Công an xã An Chấn, thường đi bắt trộm gà của người dân hàng xóm và nhiều lần bị … bắt quả tang.

 

Tất nhiên Ban Thường vụ huyện ủy Tuy An ra quyết định kỷ luật và đề nghị cách chức Trưởng Công an xã An Chấn đối với ông Tâm và Trường Trung cấp Cảnh sát II, nơi ông Tâm đang theo học lớp trung cấp Trưởng Công an xã, hệ “vừa học, vừa làm”, cũng đã buộc ông này thôi học.

 

Quả là một thông tin "bi đát và khôi hài", chẳng còn gì phải "bình loạn". Phải không bạn ?

… …

… …

TRÍCH ÐOẠN - Lẩm cẩm Sài Gòn thiên hạ sự số 299

Ngày 22 tháng 2 năm 2009

(Văn Quang)

… …

… …

 

Chỉ Hà Nội mới có

 

Những cái hay, cái đẹp của Hà Nội, báo chí ở VN đã nói đến nhiều rồi, tôi cũng được nghe không thiếu. Cả cái dở, cái xấu cũng khá nhiều. Đó là chuyện tự nhiên của một thành phố lớn. Ở đâu chẳng vậy.

 

Nhưng có một thứ mà chỉ Hà Nội mới có, đó là chuyện ẩm thực với "bún quát, phở đuổi, cháo chửi". Chuyện này tôi nghe từ lâu đã thấy kinh ngạc lắm rồi. Không ngờ đi ăn bún thì bị quát, đi ăn phở thì bị đuổi, đi ăn cháo thì bị chửi. Các bạn đã thấy, đã nghe ở bất kỳ nơi nào trên thế giới, kể cả ở những nước lạc hậu nhất, có chuyện này chưa ?

 

Ấy thế mà bây giờ lại còn có chuyện "động trời" hơn. Nghe qua cứ tưởng là chuyện bịa, bịa trắng trợn, bịa láo lếu. Làm gì trên đời này lại có thứ chuyện quái đản đến như thế. Song tôi cũng rất tiếc rằng đây là chuyện có thật 100%. Nói có sách mách có chứng. Chỉ cần dẫn chứng một nguồn tin trên báo của một anh phóng viên ở ngay Hà Nội là đủ, không cần thêm mắm muối đã hoảng hồn rồi.

 

Đọc nguồn tin kia, tôi còn đang phân vân thì lại nhận được cái "meo" của một người đẹp được mệnh danh là "Bà Phổi Bò Hồng Ọ" từ Seattle, tuốt tận bên Huê Kỳ, gửi tới. Hồng Ọ cũng chẳng “bình loạn” gì thêm, chỉ gửi nguyên xi tin này “bố cáo” với bạn bè. Thế là quá đủ. Tôi đành phải viết bài này tường trình cùng bạn đọc cho rõ ràng, kẻo sợ người biết người không, hoặc "tam sao thất bổn" cái thừa cái thiếu, mất đi tính xác thực, vốn là thứ quý nhất của nguồn tin.

 

Phong cách mới

 

Những phong cách "bún quát, phở đuổi, cháo chửi", như tôi đã nói ở trên, bây giờ đã thuộc về quá khứ. Không phải nó tàn lụi mà nó "phát triển lên một chiều cao mới", kinh hoàng hơn. Anh chàng phóng viên của Hà Nội gọi là "ác liệt" hơn. Có lẽ từ ngữ này cũng bị ảnh hưởng từ thời chiến tranh, thí dụ như B52 đánh phá ác liệt.Tôi còn nhớ hồi đó, đứng từ xa nhìn máy bay B52 đánh phá ác liệt như thế nào, song nghe qua những lời lẽ trong vài quán ăn được diễn tả, cũng có thể hình dung ra lời nói đó làm ù tai hoa mắt không kém gì nghe B52 giội bom giữa thời bình.

 

Không còn cách dùng từ nào khác nên tôi tạm gọi những cách hành sử sau đây là một “phong cách mới” vậy. Nếu bạn đọc nào có câu chữ hay hơn, xin vui lòng góp ý để bà con cùng bàn luận cho vui chuyện "thiên hạ sự".

 

Hầu như một số rất lớn người Hà Nội, công tư chức, thuộc dạng trung lưu, tiểu thương có thói quen đi ăn sáng ở những hàng quán nổi tiếng dù nó nằm ở ngóc ngách nào. Ham rẻ thì ít, ham ngon thì nhiều. Còn những "đại gia" thì không ham ngon, ham rẻ mà lại ham "làm sang", chọn những quán nổi tiếng được trang trí như "bố thằng Tây" và điều kiện là phải chém đắt mới đúng là nơi đáng ăn. Cho dù lúc nay đang là lúc suy thoái kinh tế trầm trọng, ai thắt lưng buộc bụng ở đâu không biết, các "đại gia" vẫn không từ bỏ thói quen đã làm nên tính cách đại gia của mình.

 

Ở Sài Gòn và các thành phố lớn cũng thế thôi, nhưng mỗi cửa hàng có một phong cách phục vụ khác nhau. Ở đây tôi đi vào cụ thể, một số hàng quán ở đất thủ đô ngàn năm văn vật hiện nay. (Nếu viết phóng sự hồi xưa, tôi không ngần ngại diễn tả rằng "Hà Nội ngay bây giờ, liền tút suỵt". Lối đó hơi xưa rồi nên tôi không xài nữa, cho vào viện bảo tàng chữ nghĩa).

 

"Miệng nhai, tai nghe chửi"

 

Xin nói ngay, đó là tiêu đề của anh chàng phóng viên sống ở Hà Nội, chứ không phải của tôi. Thực khách đã quá quen với lối vừa ăn vừa nghe chửi này rồi nên cứ tỉnh như ruồi, ăn uống xì xụp ngon lành. Ngay từ khi khách chưa bước chân vào cửa hàng, đã có thể nhận ngay một lời chào đầy tình cảm chua lòe của chính chủ nhân.

 

Tại quán bún canh dọc mùng nổi tiếng thơm ngon với món lưỡi, sườn, giò heo chấm xì dầu, hông chợ Ngô Sĩ Liên (Hà Nội), trưa ngày 15-02-2009 vừa qua, một khách mới dừng xe trước quán hỏi bà chủ:

- "Chị ơi, để xe ở đâu ?".

Bà đốp ngay vào mặt:

- "Để lên nóc nhà này này !".

Bà chủ ngoài 50, ít khi ngớt tiếng léo nhéo chua loét. Một thực khách thích ăn rau sống, gọi rau đến lần thứ 3, bị bà chồm qua bàn bán hàng quát nạt:

- “Đây không có rau, tự trồng mà ăn !”.

Ấy thế mà khách không giận mới là lạ.

 

Một bà khách sau bữa trưa ngon miệng, biết tính bà chủ hay cáu gắt, chị lại gần bà chủ nhỏ nhẹ: “Chị gói cho em 1 cái lưỡi mang về nhà. Nhà em ít người, chị cho cái nho nhỏ thôi". Bà chủ quán ngồi cạnh nồi canh nghi ngút khói, mặt đỏ phừng phừng quắc mắt: "Đây không có hàng nho nhỏ ! 60 nghìn đổ đầu”. Chị khách bắt đầu sợ, đành phải gật đầu ngay. Nhưng bà hàng chưa hết cơn. Bà vừa gói hàng, múc nước chấm, vừa nguýt chị khách: "Đã muốn ăn ngon lại còn đòi rẻ !". Rồi cơn cáu giận dâng cao, bà móc cái lưỡi heo luộc ra khỏi túi nilon định đưa cho khách, song lại ném vào rổ: “Thôi không bán nữa đâu, về đi !”. Chị khách tím mặt lủi thủi ra về.

 

Ở một quán ăn khác, quán mì vằn thắn trên phố Trần Hưng Đạo, hai vợ chồng chị Chị Hồng Hạnh (ở Vĩnh Hồ, Hà Nội) kể, một lần chúng tôi đến ăn, chờ mãi không thấy nhân viên đến hỏi, chồng chị ra tận quầy chủ quán gọi món ăn. 10 phút sau không thấy ai mang đồ ăn ra, hai vợ chồng ngại quán đông, đứng dậy ra về. Vừa ra khỏi cửa, đã nghe một giọng đàn ông chửi với theo: “Loại giẻ rách, có C. tiền mà ăn !".

 

Vợ chồng chị Hạnh ấm ức lắm, nhưng không dám phản ứng vì: Thứ nhất, không đáng phải đối phó với những loại người thô tục như thế này. Thứ hai, cái quán ăn nổi tiếng này chắc nó phải có "bảo kê", có bọn "mặt rằn" đứng sau, chính quyền ở đây chắc cũng không xa lạ gì với chủ quán. Thứ ba, chị thấy người ăn vẫn vòng trong vòng ngoài chầu chực để được "xin ăn ". Thôi thì đành "nhắm mắt làm ngơ" vậy. Chị không hiểu tại sao giữa thành phố lớn, những người ra vẻ lịch sự như thế này mà vẫn có những người chấp nhận "tủi nhục" để được ăn. Họ quen với lối "xin cho" thời bao cấp rồi chăng ?

 

Một kiểu vừa bán hàng vừa "chửi chó mắng mèo"

 

Khi bạn đến chơi nhà ai, thấy chủ nhà tiếp đãi bạn ân cần, nhưng trong khi đó vẫn cứ quát nạt chửi bởi, mắng nhiếc con cái, bạn đã thấy nhột lắm rồi. Trong cách xử thế, người ta gọi là kiểu "chửi chó mắng mèo" để gián tiếp đuổi khách.

 

Quán bún ngan trên đường Trần Hưng Đạo bà chủ quán áp dụng chiêu này để ra oai. Bà tỏ ra ngọt ngào với khách nhưng lẫn lộn trong sự ngọt như mía lùi ấy là những câu chửi thậm tệ đám "lâu la" bưng bê của cửa hàng: "Mày đi đâu mà giờ mới vác xác đến, ở nhà chôn bố mày à ?".

 

Thì ra nạn nhân là cô giúp việc mới đang đứng chịu trận trước bà chủ và hàng chục thực khách đang tất bật nhai và ... nhẫn nại nghe. Bà chủ quán thấy nhiều người ngẩng đầu ngó, như được khuyến khích (ở Hà Nội con gọi là được động viên), tay làm hàm càng ... chửi !.. Càng chửi càng hăng.

 

Ở hàng hủ tiếu nổi tiếng trong "ngõ ẩm thực" phố Hàng Chiếu, bà chủ hàng cũng phải chửi người giúp việc liên tục. Bà chửi rất du dương, xen lẫn lời mời với khách hàng khá êm đềm:

 

"Mày có rồ không mà cắt rau dài thế này ?". Rồi quay sang phía một khách hàng trẻ, bà tiếp nối luôn: "Em không ăn rau sống, à". Rồi lại quay vào chửi người làm: "Cái con ngu vạ ngu vật kia, khách chờ vòng trong vòng ngoài mà cứ đứng như con chết rồi thế kia à ?" Lại quay sang phía khách hàng bà "hát luôn": "Chưa đến lượt em, đợi tí, gái nhé !". Lại liên tục chửi: “Xéo về quê mà hốc C.! Loại lười thối thây như mày chỉ tổ ngứa mắt tao!". Quay sang khách bà đổi giọng một chút: "Ngồi xuống đây em, chật chội tí, thông cảm nhá!"... Cứ thế liên tục bà vừa chửi vừa "hát" vừa bán hàng, không hề biết mệt.

 

Nhiều người khẳng định họ đều ít nhất 1 lần vừa ăn hàng vừa ... được nghe chủ quán chửi người làm. Bà Lan (bán hàng lưu niệm) kể: Cuối tuần trước, cả nhà bà đến quán hải sản biển B.H trên phố Tô Hiến Thành. Bà chủ ở đấy đang quát tháo một nhân viên, thỉnh thoảng lại xỉa xỉa con dao về phía cậu người làm; cậu này thì mặt lạnh tanh như không nghe thấy gì. Các cháu bà Lan ngồi cạnh sợ rúm ró trước lưỡi dao sắc lẻm thỉnh thoảng vung loang loáng trước mặt.

 

Trước những chủ quán mồm năm miệng mười, chửi người làm như hát hay, nhiều khách nghẹn. Bà Lan chỉ còn biết nói:"Nuốt chưa hết miếng đã muốn đứng lên, ăn một lần là cạch đến già"

 

Nhưng cũng với nhiều người, nghe chửi ở quán hàng thường như ... vừa ăn vừa xem biểu diễn (cốt sao tiếng chửi không dành cho mình !).

 

Thế nên, "phong cách bán hàng" kiểu... chửi không chỉ phát huy cao độ ở các quán hàng nhỏ, mà nay nó còn được lan sang ở hệ thống nhà hàng bậc trung như L.V (phố Lý Thường Kiệt), Q.N (phố Phan Bội Châu)...

 

Văn hóa Hà Nội của các anh như thế đó

 

Điều kinh ngạc hơn cả là tại sao người Hà Nội, dù chỉ là một số người, lại chấp nhận "phong cách" mọi rợ này như một nét riêng của Hà Nội. Những ví dụ nhỏ nhưng có ý nghĩa rất lớn. Đó chính là văn hóa, chính là bộ mặt của Hà Nội. Chẳng lẽ cứ để thế mãi sao, hỡi những nhà thông thái, những nhà xã hội học, những người có bổn phận xây dựng Hà Nội, những người lo cho cả một thế hệ tương lai Hà Nội ??? Có lẽ nào các vị này đã quá quen rồi nên thấy như thế là chuyện bình thường chăng ? Du khách sẽ nghĩ gì, sẽ "kinh sợ" Hà Nội đến như thế nào nữa ?

 

Một người bạn tôi ở Hà Nội, đang làm việc tại Sài Gòn, đã cam đoan rằng nếu ở Sài Gòn thì những hàng quán như thế không có một cơ hội nào sống sót. Dù rằng cũng còn có một vài hàng quán chưa tiếp đãi ân cần, chưa thể hiện được tính văn minh lịch sự đúng nghĩa, nhưng "phở đuổi, bún quát" thì không hề có. Ngay cả trong cách giao tiếp hàng ngày, hai tiếng "cảm ơn" và "xin lỗi" ở Sài Gòn cũng nhiều hơn ở Hà Nội. Anh bạn tôi ngán ngẩm: “Nếu vừa ăn vừa nghe chửi mà được gọi là “nét văn hóa Hà Nội” thì xin lỗi, chắc tôi không bao giờ dám nhận mình là người Hà Nội nữa”.

 

Một độc giả ở miền Nam cũng lên tiếng: "Tôi là người miền Nam, tôi thường hay ra Hà Nội công tác và rất thích các món ăn ở Hà Nội. Những lúc rảnh rỗi, tôi thường lân la ăn nhiều món ở Hà Nội. Tuy nhiên, ăn ở đây tôi có cảm giác mình không phải là thượng đế. Ăn mà phải tự mình phục vụ, tự bưng bê, lấy ghế, trông xe, giữ xe, tự đi tính tiền ... rồi còn nghe chủ quán quát tháo, cằn nhằn.

 

Điều này khác hoàn toàn với trong miền Nam, khách hàng khi vào ăn được nhân viên giữ xe ân cần dắt xe, khi ra thì ân cần dắt ra, vào quán chỉ cần kêu, chủ quán phục vụ tận bàn, cho dù gọi lắt nhắt, đủ thứ thì bao giờ người bán hàng cũng vui vẻ, niềm nở. Không có kiểu "không ăn thì biến" như ngoài Hà Nội".

 

Một người có bạn ở nước ngoài về, hãnh diện đưa bạn đi ăn sáng ở quán bún riêu hôm mùng năm Tết. Khi phải đợi hơi lâu, anh bạn lịch sự hỏi người bán hàng, vậy mà được nhận nay câu chửi: “Từ từ, là bố người ta đ... đâu mà đòi ăn là có được ...". Anh bạn người Hà Nội ngượng tím mặt, đành đem "lịch sử" ra bào chữa rằng "Cái thời mà anh biết về Hà Nội thanh lịch xưa qua rồi, thời đồ đá có lối giao tiếp của đồ đá, thời đồ đồng có lối giao tiếp của đồ đồng, thời đồ đểu có lối giao tiếp của đồ đểu. Anh bằng lòng vậy, anh chỉ ở đây vài ngày rồi đi, còn chúng tôi ở dài dài mới đau"

 

Một độc giả khác kể: Tôi được một người bạn mời ăn phở tại quán Phở Nhớ trên đường Huỳnh Thúc Kháng (ngã tư Huỳnh Thúc Kháng - Nguyên Hồng). Thật ngạc nhiên khi bước vào đã nghe thấy bà chủ quán chửi người làm bằng ngôn ngữ thô tục hết chỗ nói, thật sự là ngồi ăn trong hoàn cảnh đó làm sao mà ngon được.

 

Chưa hết, khi anh bạn tôi hỏi người thái hành: "Hành chưa rửa hay sao mà trông bẩn thế ?". Lập tức bà chủ quán quát tháo: "Anh nói gì ? Ai chưa rửa, nhà tôi bán hàng có cho mình anh đâu, ăn thì ăn không ăn thì bước, không cần bán, đ.m. cái loại khách này đ.. cần".

 

Ôi trời ! Tôi nghe như tiếng sét bên tai, thật quá hãi hùng, tôi không thể hiểu nổi người bán phở này nghĩ cái gì trong đầu ? Văn hóa nào dạy họ có cách cư xử như vậy ? Bây giờ nghe cái gì có từ "Nhớ" tôi cũng giật mình ! Thật sự là quán phở đáng "nhớ" ! Tôi cảm thấy xấu hổ và xót xa cho Thủ đô của chúng ta".

 

Không phải mình bạn xấu hổ đâu, cả Hà Nội, cả nước xấu hổ và ngay cả người VN ở nước ngoài cũng xấu hổ nếu có một du khách nào đó kể về văn hóa Hà Nội của các anh như thế đó.

 

Không tin bất cứ cái gì ở VN

 

Tạo nên một phong cách giao tiếp về mọi mặt, từ ẩm thực đến lối cư xử, từ nhà hàng buôn bán, khách sạn, sân bay, bến xe, nơi du lịch của người dân Thủ Đô là điều cần thiết. Xin lấy một ví dụ khác, vừa xảy ra:

 

Ngày 14-2, bà Huyền Thanh - giám đốc Công ty cổ phần Thương mại & Du lịch Sen Rừng cho biết, lại vừa có thêm hai khách du lịch nước ngoài đi tự do bị taxi “dù” tại sân bay Nội Bài lừa tiền trắng trợn.

 

Ông bà Duguay Lionel trước khi sang Thái Lan thăm con gái đã dành một tuần vào VN du lịch từ ngày 13-2. Ở Canada, hai người đã tự đặt trước phòng khách sạn và đã biết rõ, giá taxi bốn chỗ từ Nội Bài về khu phố cổ Hà Nội cao nhất là 250.000 đồng VN một chuyến.

 

Theo lời kể của khách, mặc dù đã thỏa thuận với tài xế taxi ở Nội Bài đúng giá 250 ngàn nhưng khi về tới khách sạn tại phố Hàng Trống, người này “giở mặt” đòi thanh toán 450 ngàn. Thấy hai bên to tiếng, nhân viên khách sạn ra can thiệp nhưng tài xế taxi kiên quyết không mở cửa cho khách xuống. Cuối cùng, hai vợ chồng già đành phải trả thêm 200 ngàn để được yên thân.

 

Bà Thanh than phiền: “Khi tới văn phòng Sen Rừng mua tour, khách vẫn bất bình và tuyên bố “không tin bất cứ cái gì ở VN”.

 

Nghe câu này người nào còn ở Việt Nam mà không đau. Đau mà không chối cãi được, không "đính chính" gì được. Chỉ còn biết than: Ô hô ! Ai tai !. Văn minh thủ đô là như thế đó !

 

Và đến chuyện chợ búa

 

Tại chợ Ngã Tư Sở trưa 16-2, tại một quầy quần áo, một khách bị chủ hàng túm tóc, nắm chặt tay không cho đi, chủ hàng lấy lý do vì “chưa mở hàng, mặc cả rồi thì phải lấy !”. Hỏi ra, mới biết giá nói thách của chiếc áo là 300.000 đồng, khách chỉ trả 100.000 đồng. Thấy khách đi chợ tò mò đứng lại xem, bà chủ hàng đành buông tay giữ khách, tay kia quăng cái áo vào mặt khách, miệng không ngớt ném theo sau "thượng đế" những câu chửi tục tĩu.

- "Đồ con điên", xấu như Thị Nở còn bon chen áo xống !".

- "Khố rách áo ôm, một xu không dính túi thì đừng có sờ vào hàng người ta, hãm tài cả ngày!".

 

Cảnh chèo kéo, chửi bới khách xem hàng rồi không mua, không chỉ đầy rẫy ở chợ Ngã Tư Sở mà còn "thường như cơm bữa" ở nhiều cửa hàng, chợ Hà Nội.

 

Có những điều mà nếu luật pháp nghiêm minh, quyết tâm trừng trị vẫn có thể dẹp được. Nhưng cũng có nhiều thứ mà luật pháp không thể can thiệp được. Người ta chửi thề mấy câu, nói tục vài tiếng, cử chỉ ngông nghênh thô lỗ, khó có thể phạt được, dù là phạt hành chính. Chỉ có sự giáo dục trong từng gia đình, trong từng con người từ lúc còn nhỏ, chỉ có tính cách truyền thống mới làm nên phong cách lịch lãm của một thành phố. Từ trên xuống dưới phải hấp thụ được cái tinh hoa đó thành thói quen và phải có thái độ phản kháng lập tức với những thái độ thô tục, những ngôn ngữ "chợ búa". Không thể coi đó là chuyện bình thường để rồi chấp nhận nó như một lối sống. Nó sẽ phát huy làm tiêu tan cả một nền văn hóa thanh lịch của người Tràng An, ông cha ta đã để lại.

 

Chỉ có ý thức của người dân Hà Nội mới tự bảo vệ được thanh danh của mình. (Mời xem thêm  * VĂN CHƯƠNG HÀ NỘI *)

 

 

 

Văn Quang

 

(Bai Chuyen)