Chiếc Kính Vạn
Hoa và Ba Tôi
(Tấn Quân)
Tác giả tên thật Nguyễn Tấn
Quân, 45 tuổi, cư dân Oklahoma City, OK, hiện
là General Ledger Accountant, làm việc tại The Board of
Education of Oklahoma. Đã dự Viết Về
Nước Mỹ từ 2007. Sau đây là
bài viết thứ năm của ông, nhân
mùa Father’s Day.
***
Giống như phần lớn những người
con Á Đông đối với bậc Cha Mẹ,
bao giờ đứa con cũng cảm thấy gần gũi
với người Mẹ hơn người Cha, tôi cũng
nằm trong cái phần không ngoại lệ
đó, một phần có lẽ người Cha
đi ra ngoài làm việc kiếm tiền nên
không còn nhiều thời gian dành cho con
cái như người Mẹ luôn quán xuyến
việc gia đình.
Sinh ra trong giai đoạn đất nước chiến
tranh, tôi quen dần với cái hình ảnh Ba
tôi trong bộ quân phục sĩ quan VNCH, từ
lúc sáng sớm cho đến chiều tối. Thời gian học những lớp
cuối bậc tiểu học vào lớp đầu bậc
trung học tôi được nhà trường sắp
lớp cho học vào buổi chiều, các anh chị
em tôi đều đi học vào buổi
sáng, vì vậy mỗi sáng thức dậy nhiệm
vụ của tôi thường phải đi mua đồ
ăn sáng cho Ba Mẹ.
Mẹ tôi luôn dậy sớm đưa tiền
cho tôi và dặn hôm nay phải mua món
ăn gì, có khi tôi chỉ đi bộ loanh
quanh các quán hàng bán điểm tâm cạnh
nhà, cũng có khi phải chạy xe đạp khoảng
đường hơi xa một chút ở các khu
phố lân cận, thức ăn điểm tâm ở
Việt Nam cũng chỉ xoay quanh những món
thông thường như phở, hủ tiếu Nam Vang,
hủ tiếu Mỹ Tho, mì hoành thánh,
bánh cuốn, bánh mì thịt nguội hoặc
thịt bò kho, cơm tấm, cháo lòng
…
Buổi sáng các điểm bán đồ
ăn đều đông nghẹt luôn phải chờ
đợi cho nên khi tôi mang đồ về
nhà đã thấy Ba tôi mặc quân phục
ngồi sẵn trên bàn ăn với ly cà
phê nóng, ông chỉ kịp ăn vội
vã và uống thêm vài ngụm cà
phê rồi ra xe đi làm. Gần 12 giờ trưa lại
thấy Ba tôi trở về dùng cơm trưa, sau
đó để nguyên bộ quân phục
trên người nằm ngả lưng trên ghế
bố chợp mắt vài mươi phút rồi
ngồi dậy rửa mặt hoặc chải lại
mái tóc qua loa, hút một điếu thuốc
xong ra xe đi làm trở lại đến chiều. Hình ảnh Ba tôi mặc
đồ nhà binh hàng ngày in đậm trong
trí óc của tôi suốt thời niên thiếu
và kéo dài cho đến ngày 30.4.1975.
Có lẽ sống trong quân đội
khá lâu nên đối với chúng tôi
lúc nào ông cũng nghiêm khắc và
luôn dạy dỗ các con bằng những lời
răn đe kỷ luật. Nhớ lại,
hình như chưa bao giờ Ba tôi đùa giỡn
hay có những cử chỉ âu yếm chúng
tôi giống như tôi dành cho các con của
tôi bây giờ.
Cái hình ảnh "kỷ luật quân
đội" khủng khiếp nhất còn nằm
trong đầu tôi là mỗi khi hai ông anh lớn
của tôi nghịch phá hoặc lỡ làm việc
gì sai trái, buổi chiều khi đi làm về
sau khi nghe Mẹ tôi mét lại, Ba tôi kêu
hai anh leo lên nằm sấp trên giường, từ
từ ông rút sợi dây nịt nhà binh bằng
chỉ nilon bện trên bộ đồ lính ra, chỉ
cần nhìn đến đó là tôi
đã hồn xiêu phách lạc, ông vừa
đánh vừa la vừa răn đe.
Bà Nội Bà Ngoại và các Cô
Bác Cậu Dì trong gia đình đều sợ
cách Ba tôi dùng dây nịt nhà binh trị
con cái như vậy, tuy nhiên mọi người
đều quí trọng Ba tôi vì tánh
tình tuy nghiêm khắc với con cái nhưng
Ông sống rất mực thước, đạo
đức và thanh liêm.
Tôi còn nhớ Cô ruột tôi có mấy
người con trai, nếu anh nào không học
hành đàng hoàng thường bị Bà
Cô dọa mét Ba tôi đánh đòn,
có lần chắc chịu hết nổi Bà
Cô gọi Ba tôi đến nhà kể tội mấy
đứa con, sau đó xin Ba tôi đánh
đòn cho mấy ông anh họ tôi chừa bớt,
nhưng tội nghiệp Cô Dượng sau khi kể hết
tội của mấy đứa con xong, hai ông bà
dắt nhau đi lên lầu trốn để khỏi
phải chứng kiến cảnh mấy đứa con bị
Ba tôi cho ăn dây nịt nhà binh.
Kỷ niệm đáng nhớ của tôi
là vào một buổi sáng chủ nhật
tôi theo Ba Mẹ đi xuống Chợ Bến
Thành, Mẹ tôi vào khu bán vải
đường Tạ Thu Thâu lựa vải, Ba tôi
dẫn tôi đi vào Nhà Sách Khai Trí
xem sách, sau đó đi dọc theo lề
đường Lê Lợi xem thiên hạ bán
hàng đại hạ giá. Xế cửa Chợ Bến
Thành có mấy chiếc xe Lambro, xe Daihatsu, xe vận
tải nhỏ trên mui treo bảng quảng cáo kem
đánh răng Hynos, mì ăn liền, khô
cá thiều v.v… trên các tấm quảng
cáo là mấy cái loa thi nhau mời gọi mọi
người mua hàng đại hạ giá bán
rẻ, đi vòng vòng một lúc tình cờ
thấy trên lề đường có người
trải tấm nilon bày bán Kính Vạn Hoa lớn
nhỏ đủ loại, Ba tôi chọn lấy một
cái trả tiền rồi đưa cho tôi.
Đây là món quà đầu tiên
tôi nhận được từ chính tay của Ba tôi mua cho tôi trong thời
niên thiếu.
Có thể lúc nhỏ tôi cũng
có những món quà khác Ba mua nhưng
tôi không nhớ. Sau
nầy dù có trong tay không biết bao nhiêu
món quà lớn nhỏ của Mẹ, của anh em
bạn bè, của đồng nghiệp, kể cả
của những người tôi yêu và những
người yêu tôi, nhưng chưa có một
món quà nào nằm lâu trong ký ức của
tôi như cái Kính Vạn Hoa ngày
đó.
Cho đến bây giờ, dù tuổi đời
gần nửa thế kỷ, tạm gọi là
đã đi được 2/3 đoạn đường
đời, mỗi khi bất chợt nhìn thấy
nơi nào bày bán Kính Vạn Hoa trong
lòng tôi lại dâng lên cái nỗi nhớ
về kỷ niệm ngày xưa với món vật
nhỏ bé Ba đã dành cho tôi, có lẽ
Ba tôi cũng không thể ngờ rằng cái
món quà nhỏ Ông mua trong một dịp
tình cờ lại nằm sâu trong ngăn ký ức
của tôi đến như vậy.
Còn nhớ ngày xưa ấy đi
đâu tôi cũng mang chiếc Kính Vạn Hoa
kè kè theo trong mình. Với
trí óc non nớt của tuổi thơ, tôi
ráng tìm hiểu xem tại sao có quá nhiều
hình ảnh và màu sắc với đủ
hình dạng thay đổi liên tục theo mỗi
nhịp xoay vòng trong đó, thời gian đầu
tôi không có lời giải đáp,
mãi sau này khi trí tò mò của
tôi trổi lên mãnh liệt tôi quyết
định tháo tung chiếc Kính Vạn Hoa ra
để xem bên trong là cái gì mà
có thể tạo nên hàng trăm ngàn
hình ảnh kỳ diệu đến như vậỵ
Cuối cùng lời giải đáp dành cho
tôi chính là sự lắp ghép ba mảnh
gương soi hình thang theo chiều thẳng đứng,
cái đáy hình trụ là một miếng
kính tròn trong suốt, phía sau thêm một
mảnh gương soi cũng hình tròn, ở giữa
là những mẫu giấy, mảnh nhựa màu
được cắt nhỏ theo các hình dạng
khác nhau lẫn lộn, qua lăng kính phản chiếu
nhiều lần trên ba mảnh gương soi
đã tạo nên hàng trăm ngàn
hình ảnh và màu sắc khác nhau và
dĩ nhiên không bao giờ trùng lặp lại.
Đó cũng chính là lý do tạo nguồn
cảm hứng cho người xem muốn xem hoài
không bao giờ chán.
Tiếc rằng sau khi biết cái
bí mật đó tôi không còn nhiều
cảm hứng để ngồi ôm chiếc Kính
Vạn Hoa xem hàng giờ như những ngày đầu
tiên nữa.
Sau này sống ở Mỹ lúc con gái của
tôi khoảng 5 tuổi và sau đó khi đứa
con trai của tôi khoảng 4 tuổi, tôi đều
có mua cho mỗi đứa một cái Kính Vạn
Hoa, đồng thời lẳng lặng quan sát một
thời gian sau đó nhưng hình như không
thấy đứa nào thích cái Kính Vạn
Hoa giống như tôi ngày xưa, về nhà chỉ thấy
cả hai đứa cầm xoay tới xoay lui xem một
lúc sau đó quẳng vô chung trong cái
thùng chứa hàng trăm món đồ
chơi đủ loại của chúng, thỉnh thoảng
sau đó khi tìm kiếm món đồ chơi
nào đó trong thùng đồ chơi bất
chợt nhìn thấy cái Kính Vạn Hoa tụi
nó cũng cầm lên ngắm nghía một
chút rồi lại liệng trở lại trong
thùng một cách vô tình không
thương tiếc. Thấy vậy, tôi tuy có buồn
một chút nhưng nghĩ trong bụng chắc
bây giờ chúng nó có quá nhiều
đồ chơi máy móc điện tử,
các loại games trên computer, làm sao so sánh
được với tôi hơn 40 năm về trước
với cuộc sống còn đơn sơ và giản
dị ở quê nhà.
Sau năm 1975, Ba tôi cũng như
hàng ngàn sĩ quan của chính quyền Saigon "được" đưa
đi tập trung cải tạo. Thời
ấy tôi còn là đứa bé, chỉ nghĩ
Ba tôi đi học tập cải tạo một
tháng rồi về, cũng giống như trước
đây ông thường đi công tác xa
nhà vài tuần hay vài tháng vậy
thôi, ai ngờ ... Phải đến gần hai năm
sau, khi Ba tôi gửi lá thư đầu tiên về
nhà mọi người mới được biết
lá thư được viết từ trại
tù ở Yên Bái, Hoàng Liên Sơn, một
tỉnh địa đầu phía Bắc Việt Nam,
giáp ranh với nước láng giềng Trung Quốc.
Lá thư đầu tiên
nhìn lại bút tích của Ba tôi sau gần
hai năm đổi đời, cũng giống như những
lá thư sau này.
Tất cả đều cho biết sức khoẻ tốt,
sau những lời hỏi thăm sức khỏe Mẹ
tôi và từng đứa con cuối cùng bao giờ
cũng có câu sẽ cố gắng lao động
học tập tốt để sớm về đoàn
tụ với gia đình và khuyên cả
nhà ráng lao động tốt, trừ những
câu sáo ngữ có tính bắt buộc
trên, bao giờ tôi cũng chú trọng đến
những lời khuyên răn dạy dỗ anh em
tôi, như ráng giữ gìn sức khỏe,
năng tập thể dục, vâng lời Mẹ
và đùm bọc lẫn nhau. Tôi cố
tìm kiếm thêm những ý nghĩa sâu xa
khác qua từng câu văn của Ba tôi, mỗi
tháng Ba tôi chỉ được viết một
lá thư gửi về cho gia đình gói gọn
trong hai trang giấy học trò, cũng ngược lại
như vậy Mẹ và anh chị em tôi cũng chỉ
được hồi âm trở lại đúng một
lá thư với hai trang giấy.
Tôi còn nhớ rõ Mẹ tôi viết
trọn một mặt trước của lá thư, mặt sau được sáu anh
chị em tôi chia nhau mỗi người viết
ít dòng, cố gắng viết chữ càng nhỏ
càng tốt để có thể viết được
dài hơn. Tôi
đã đọc được ở đâu
đó có người viết rằng người Cha chính là bậc
Vĩ Nhân của những đứa con, tôi cũng bắt chước viết
cho Ba tôi theo cái ý như vậy, cũng
nói rằng nếu có người hỏi ai
là Vĩ Nhân của con, con sẽ không ngần
ngại trả lời rằng Ba chính là bậc Vĩ
Nhân trong cuộc đời của con, câu nói
có thể hơi khách sáo hay cường
điệu vào lúc đó, nhưng đến
bây giờ sau khi Ba tôi mất và tôi
đã đi được hơn nữa đoạn
đường đời, tôi mới biết
đó chính là câu trả lời
đúng nhất, ít nhất cũng là phần
lớn của những đứa con dành cho Cha
nói chung và của tôi đối với Ba
tôi nói riêng.
Ba tôi mất đã hơn bảy
năm rồi, nhưng mỗi dịp Father's Day về
tôi lại nhớ về người nhiều hơn. Người Cha người Mẹ
nào mất đi cũng là một thiệt thòi to lớn
đối với con cái không gì có thể
bù đắp nổi.
Ngoài công ơn sinh thành dưỡng dục
Ba tôi còn dành cho chúng tôi một đặc
ân to lớn hơn nữa,
đó là đã mang cả gia đình
chúng tôi đến được đất
nước tự do Hoa Kỳ.
Nếu Ba tôi không phải chịu những
năm tháng tù tội làm sao chúng tôi
có được sống an
bình hạnh phúc trên xứ sở được
mệnh danh là thiên đường này.
Nhân ngày Father's Day xin gửi đến
tất cả những người Cha Việt Nam lòng
tri ân sâu sắc và tôn kính nhất của
những đứa con đã, đang và sẽ học
hỏi được những điều tốt đẹp
và cao quí mà Cha dành cho chúng con.
Tấn Quân
(Bai Chuyen)
