Tháng năm, năm
tháng…
(PHAN)
* tháng năm
… Sự chuyển động của đời
sống luôn diễn ra hai mặt, một mặt tất
bật theo đà văn minh dễ thấy và một
mặt lặng thầm. Sự chuyển động ngầm
trong đời sống cũng hai mặt: tích cực
và tiêu cực. Sáng tháng 5 mưa phùn
héo hắt ngoài cửa sổ, tay xé tờ lịch
tháng tư đen, lòng tôi thầm cảm
ơn thời gian đã cất đi cho một
tháng tư ưu trầm về quá khứ, hiện
tại và tương lai đi về đâu ?
Tháng 5 lừng lững hiện ra trước mắt
những kỷ niệm gia đình của từng
người, từng gia đình di dân hay bản xứ
đều nở môi cười trên gương mặt
những người mẹ. Tháng 5 là tháng của
mẹ - vui đàn con nhỏ ngô nghê, vui
cháu chắt ngộ ngĩnh với những ngây
thơ con trẻ. Tháng 5 là tháng của tuổi
thơ rù rì trong phòng chúng, đập
heo, đếm tiền giành dụm cả năm qua
để thì thầm anh, chị, em bàn tán: Mua
quà gì cho mẹ, cho bà ?
Ngày Morther’s day đối với trẻ nhỏ
sống ở Mỹ có lẽ là ngày lễ
chiếm nhiều âu lo của chúng nhất bởi
những lễ lộc khác, chúng chỉ là
người nhận. Lễ này là lễ
chúng cho đi. Thử quan sát sự cho đi
và nhận lại của trẻ nhỏ, ta thấy
khác người lớn ở điểm duy nhất
là chúng bất vụ lợi. Đứa nào
cũng dốc lòng mình ra tới hết sức
(công lao và tài chánh) mà đều thấy
là chưa đủ. Tấm lòng trẻ nhỏ thật
vô đáy nhưng khác cái vô
đáy của người lớn là lòng
tham. Tấm lòng trẻ
nhỏ chưa có thời giờ để ô uế,
chưa kịp vấp ngã trước lòng dạ
con người đổi trắng thay đen, giòng
đời đen bạc, phủi tay… để từ đó về sau
không còn dám đối xử với ai một
cách dốc lòng như thuở nhỏ. Người
lớn sống với nhau bằng quan niệm
"bánh ích đi bánh quy lại",
"có qua có lại mới toại lòng
nhau" làm cho quan hệ con người ngày
càng thiếu hồn nhiên, thân thiện.
Không lẽ tình cảm tỷ lệ nghịch
với sự từng trải, tuổi đời và
những cái bánh vẽ đâu đâu cũng
có, tới hồi nhá không nổi sự
đãi bôi của tình người thì hụt
hẫng, hoang mang rồi cô độc.
Sáng tháng 5 bên ly cà phê và
cái laptop ngoài sân sau nhà. Tôi nhớ
năm mới qua Mỹ, đứa con lớn mới
sáu tuổi đã bấm bụng trút hầu
bao đếm đi đếm lại tiền lì
xì của chú bác cậu dì … vỏn
vẹn bốn mươi đồng. Nó ước
gì có thêm $9.99 nhưng để làm
gì thì bố đừng có hỏi ! Tôi
cho tờ mười đồng để bắc nhịp
cho con tôi hòa nhập vào cuộc sống mới.
Dĩ nhiên là tôi hiểu lý do cần tiền
của chú bé con.
Hôm sau, tôi đón cháu ở daycare,
(hồi mới qua, tôi sợ con mình không theo kịp
nên gởi cháu ở daycare Mỹ trong khi đi
làm có $5.00 / giờ. Bây giờ nhớ lại
còn ớn xương sống). Trên đường
về apartment, con tôi xin bố: “Hôm nay về
nhà, con làm homework xong, bố chở con ra chợ
Albertsons chỗ bác sĩ Lee, được không
?” Dĩ nhiên là được một
cách vui vẻ trong lòng bố, nhưng mặt
ngoài cứ "tỉnh" xem sao ! Albertsons nào cũng
vậy, sao lại phải đúng Albertsons chỗ
bác sĩ Lee ?
Thằng nhỏ Việt Nam có chút
xíu xìu xiu, mặt xanh lè xanh lét vì lần
đầu tiên trong đời nó xài một
món tiền lớn hơn nó nghĩ nhiều lắm
! Và cũng lần đầu tiên trong đời,
nó bọc trong túi tới năm chục đồng.
Tôi thấy nó đi nghiêng hẳn về
bên túi có tiền. Thiệt ra là nó nắm
tiền trong tay rồi cho tay vào túi quần cho
đừng ai thấy ! Mặt mày khẩn
trương, nghiêm trọng lắm lận. Nó tiến
thẳng đến tủ đồng hồ, chỗ
Customer service, dõng dạc nói với bà cụ
Mỹ trắng: “Làm ơn bán cho tôi
cái đồng hồ, này". (tay nó chỉ
chính xác một cách tự tin, chứng tỏ
nó đã quan sát trước, thậm
chí nhiều lần. Chắc là đi chợ với
mẹ, cu cậu đã “kết” cái đồng
hồ Seiko tự động - automatic đó từ
lâu rồi nên biết luôn giá cả
là $49.99)
Bà cụ Mỹ vô cùng lịch sự,
vui vẻ, niềm nở tiếp người khách
tí hon. Bà nói: “Mua tặng mẹ
ngày Morther’s day phải không? You’re good
boy.” Thằng nhỏ hỉnh mũi để rồi
tiu nghỉu khi bà ấy tính thuế (sale tax). Mặt
nó cắt không còm hột máu, bao
nhiêu mơ ước tiêu tan, tính rốt
ráo tuổi thơ cũng vẫn thua Uncle Sam khoản
thuế. Nó bắt đầu rướm nước
mắt khi hiểu ra nước Mỹ phũ phàng,
nó chấp nhận không đành khi đếm
tiền lần nữa, lần nữa. Nó chỉ
có chính xác năm chục đồng.
Nhưng con có cha như nhà có nóc,
nó cười lại được liền để
bắt đầu sang màn hai cảnh một. Bà cụ
khuyên nó lấy cái màu trắng, đẹp
hơn. Bố cũng trả lời là mẹ thích
màu trắng hơn. Nhưng cuối cùng nó chọn
màu vàng. Ừ. Vàng thì vàng.
Cùng lắm, mẹ nó đem đổi lại, dễ
thôi ! Nhưng hôm sau tặng mẹ rồi. Mẹ
vui lắm lắm làm nó cũng vui không
kém. Chắc nó tự hào vô kể,
nhưng nghe mẹ nó xin lỗi: “Con cho mẹ
đổi màu trắng được không?”
thì nó không buồn mà đăm chiêu
dữ lắm ! Tới nó giải thích, tôi mới
té ngửa con tôi: “màu trắng (inox,
nickel) với màu vàng bằng tiền ($49.99 + thuế).
Mẹ xài cái màu trắng tới hư
là bỏ, nhưng mẹ xài cái này bằng
vàng, tới hư, mình bán vàng cũng
còn tiền mua thứ khác !” thì ra
là cu cậu tưởng cái đồng hồ
màu vàng là làm bằng vàng. Con nhà nghèo nó khôn
trước tuổi, con người Việt nó
khôn khác Mỹ ! Nghĩ
ra ngậm đắng nuốt cay thế nào !
Đâu hai năm sau, tôi mua nhà. Nhà
tôi qua đường là chợ, thằng con đã
đủ bản lĩnh để băng qua đường,
(nhưng bố phải coi chừng xe cho con). Nó qua chợ
Tom Thumb mua lọ hoa thì đúng hơn bình
vì nhỏ xíu như tiền nó có, sau
đó đem về dấu ngoài luống rau
húng cây, húng lủi bên hè. Sau hết
là (set) đồng hồ báo thức để
sáng mai, dứt khoát phải thức dậy
trước mẹ, để mẹ bất ngờ thấy
con chình ình trên bàn ăn qua lọ hoa
đẹp nhất kính dâng mẹ hiền. Mẹ
khen hết lời và không tiếc lặp lại lời
cảm ơn nhiều lần cho thỏa dạ con trẻ.
Có năm chỉ là bức tranh vẽ
ngô nghê của tuổi nhỏ dại khờ
nhưng chứa đựng trong đó nguyên trọn
lòng biết ơn sinh thành dưỡng dục.
Năm nay nó đi học xa. Là hoàn cảnh
bắt buộc, là tương lai của nó. Biết
chắc mùa thi, không về được thì
lo quà cho mẹ sẵn, để ở nhà
và dặn thằng em: “…anh hai gọi
thì đem ra tặng mẹ.” Một cách
nào đó, đứa anh đã dạy đứa
em lòng hiếu thảo, quan tâm tới mẹ của
mình. Thế là mặt trời bé con nhà
tôi làm nghệ thuật - tự tạo ra món
quà bằng hết sức sáng tạo của
nó. (Tiền điện thoại tháng này sẽ
đáng kể vì phải xin ý kiến long
distance của anh hai thường xuyên). Sáng
nào trên đường đi học, mặt trời
bé con cũng hội ý với bố về
món quà có một không hai. Nỗi âu
lo là con làm một mình, không có anh
hai giúp. Đại cương là một tiểu
phẩm với toàn màu nóng. Nóng tới
dộp da chứ đừng tưởng bở. Trong khi
đứa anh thì lặng lẽ mua cho mẹ
đôi giày, cái áo lạnh .. bằng
đồng tiền ít ỏi của tiền
lương partime, của cuộc sống xa nhà. (Từng
đêm, tôi nghĩ đến nó, tôi nhớ
tôi với cái máy ảnh ở hồ Kỳ
Hòa để có tiền ăn cho ngày mai
đến lớp. Hy vọng
sự khởi đầu một cuộc đời bằng
khó khăn thì sau này trưởng thành
không gì làm khó được ! Nhất
là một người ra khỏi nhà với hai
bàn tay trắng thì sau này thông cảm
được với những kẻ trắng tay.)
Với tôi, đôi giày, cái áo
.. giá bao nhiêu ? Không còn là vấn
đề so với thu nhập của tôi bây giờ
(đã qua thời đổ giọt mồ hôi với
nắng Texas
mà chỉ có $5.00 / giờ). Tôi hài
lòng một cách ích kỷ với công sức
đổ ra cho con tôi khôn lớn, tôi mang ơn
trên đã ban phước xuống một gia
đình người di dân muộn.
* năm tháng …
Rồi thời gian làm cho người ta lớn
lên chứ đâu cha mẹ nào mong con lớn
để thoát khỏi tầm tay mình, đâu
người bạn nhỏ nào muốn thoát khỏi
sự chăm sóc tận tình, tràn đầy
thương mến của cha mẹ. Nếu hết những
gia đình trên toàn cầu đều như
nguyện ấy ! Thì cuộc sống tươi đẹp
biết bao ! Nhưng anh chị kia mong con lớn để
hết trách nhiệm; người bạn trẻ nọ
mong đủ tuổi để thoát ly gia
đình là hiện thực đầy dẫy trong
những gia đình bản xứ lẫn di dân, hiện
tại. Cho qua phần bản xứ vì chúng ta thuộc
thành phần di dân. Nói tới di dân
thì có lẽ cuộc đời của những
người di dân cùng giống nhau một điểm
là vô cùng vất vả trên quê
hương thứ hai. Chuyện cơm áo bao
gìơ cũng là nỗi lo hàng đầu của
người viễn xứ. Thường thì quy
trình hội nhập của một gia đình di
dân là hy sinh thế
hệ thứ nhất, chấp
nhận cày bừa trong bóng tối u u của
màu da không sáng, kiến thức hạn hẹp,
ngôn ngữ bất đồng … Nói chung, chịu
đựng cơ cực một cách lầm lũi
để mong cầu, hy vọng ở thế hệ thứ
hai được hưởng trọn vẹn sự ấm
no, một nền giáo dục khoa học kỹ thuật
tiên tiến vào bậc nhất thế giới
để thành tài, để vĩnh viễn chia
tay đói nghèo.
Ước mơ đó không có gì
sai mà chỉ sai ở con đường đi đến
ước mơ. Có ai nói, nghe cũng chí nghĩa
chí tình lắm lắm: “…Ném một
hòn đá vào đám Đại Hàn,
thể nào cũng trúng một một ông họ
Park. Ném một hòn đá vào đám
Việt Nam, thể nào cũng trúng một ông
bác sĩ.” Không thể phủ nhận sức
học của người Việt Nam là quý hiếm.
Có sống trong cộng đồng nhiều chủng tộc
mới thấy người
mình thông minh, cần mẫn và có
tài. Theo cái
đà và tinh thần câu nói trên thì
người Việt sẽ làm chủ 70% phòng mạch
bác sĩ trên nước Mỹ như nghề nail
của người Việt hiện tại. (Nhất sĩ
nhì nail).
Bạn có tưởng tượng nổi một
cậu bé Việt Nam
chưa tới mười tuổi, từ chối lời rủ
rê của bạn bè trang lứa rủ ra sân
chơi bóng. Cậu bé trả lời hết sức
ngây thơ: “Má tao nói chơi thể
thao chỉ làm cho mình đau, mất thời
gìơ. Thời giờ giành để học, phải
học nhiều để lớn lên làm bác sĩ
mới có nhiều tiền.” Thiệt là
lãnh không nổi bà má tào lao độc
địa. Sao lại đi hun đúc cho đứa
bé tội nghiệp kia một ý chí kiên
cường bất hạnh đến như thế !
Không chừng ba mươi năm nữa, lật tờ
báo thấy tin: bệnh nhân bị cảm (flu)
thông thường nhưng Doctor Money Nguyễn
đè ra thay bao tử để tính được
nhiều tiền. Tiền có phải là cứu
cánh giải phóng con người khỏi những
ức chế hay chỉ là phương tiện
giúp người ta thoát khỏi được
lòng tự ti, mặc cảm một cách thiển
cận. (Đâu có ai nghèo hơn ông
sư, sao không thấy ai coi thường ông ấy.
Suy ra có tiền chưa chắc đã thành
tiên thành Phật như câu lề đường:
tiền là tiên là Phật, là sức bật
tuổi trẻ, sức khỏe tuổi gìa, cái
đà danh vọng, cái lọng che thân,
cán cân công lý… tiền hết
ý.) Tóm lại: Dạy con thành nhân
thì nó thành thân, dạy thành thân
ông này bà nọ nhưng thiếu cái
“nhân” cho một con người bước
vào xã hội là tai họa.
Kể ra, mỗi
đứa trẻ đều mang nặng trên
đôi vai non nớt những kỳ vọng của mẹ
cha. Những kỳ vọng
của lòng tham người lớn sao lại chất
lên đôi vai con trẻ để phát sinh,
là nguyên nhân của những người trẻ
mất thăng bằng tâm lý tạo hệ qủa
nghiêm trọng như người bạn trẻ Nam
Hàn - Cho Seung-hui. (Tôi bị ám ảnh sự việc
xảy ra ở Đại học Virginia Tech đã nhiều
hôm.) Dĩ nhiên là không có lý lẽ
cho hành vi giết người hàng loạt,
không tha thứ được cho bất kỳ một
kẻ sát nhân nào. Thế kỷ 21 có hai
tiêu đề chính là làm cho trái
đất nguội bớt và chống bạo lực
khủng bố. Vô hình chung, con người
đã tạm bằng lòng với khoa học kỹ
thuật hiện tại. Chỉ riêng người
má tào lao kia muốn đẩy con mình
vào ngõ cụt, trầm cảm … bất chấp
những hệ quả ghê gớm có thể xảy
ra với một đứa bé phải chịu
quá nhiều áp lực đồng tiền. Rồi
ai thương cho 32 người vô tội, 32 gia
đình đau khổ triền miên trong mất
mát không gì bù đắp nổi. Duy
tâm một chút thì anh chàng Cho Seung-hui trả
lời sao đây với người bạn cùng
quê Đông nam Á, tên Lý Hiền !
Từ đâu mà Cho có lòng hận
thù những người giàu có hơn
mình? Thù ghét ấy có bắt nguồn từ
giáo dục gia đình ? Từ áp lực
đồng tiền đè lên vai con trẻ để
nó mãi ấm ức nghèo khó trong gía
trị đích thực của một con người
không đặt ở trương mục người ấy
có.
Trở lại với tháng 5 của những
người mẹ đang đón chờ niềm vui, hạnh
phúc từ con trẻ. Người mẹ bị thế
giới thương thù lẫn lộn trong tháng 5
này có lẽ là người mẹ của anh
chàng Cho. Tôi cũng đang tưởng tưởng
ra nỗi khổ cùng tận của người
đàn bà mất con bất chợt như một
tai ương, đau hơn cái chết của con
mình là lòng cắn rứt về cái chết
lãng nhách của bao người khác. Có
lẽ gia đình bà cũng giống chúng ta
là một gia đình di dân kinh tế. Thế
hệ cha mẹ lam lũ trên miền đất hứa
này để thế hệ thứ hai có
tương lai. Những kỳ vọng mà cha mẹ
đặt trên vai Cho như thế nào mà dẫn
tới hậu quả cả thế giới đau buồn.
Thương thù lẫn lộn. Bài học
tháng 5 cho những người di dân đang
làm cha mẹ trước khi hậu quả nghiêm
trọng xảy ra với chính con mình.
Đọc lời tạ tội của người
chị ruột của Cho Seung-hui, đại diện cho gia
đình Cho, người ngoài cuộc như
tôi, như bạn có thể tha thứ được
nhưng những gia đình có con em tử nạn
không chính đáng chút nào, thì
sao ? Tạo thành một nỗi đau nhân thế
!
Tháng 5 năm nay, tôi chỉ cầu nguyện,
xin mong Ơn trên xoa dịu nỗi đau lòng cho những
gia đình nạn nhân của sự vụ Virginia
Tech, cho luôn cả người mẹ Nam Hàn mang nỗi
đau mất con một cách lãng nhách mà
còn rứt ruột sẻ chia với nỗi đau
người khác do con mình gây ra. Nỗi
đau sinh ra một đứa con khác người
nhưng không phải vĩ nhân mà quái
nhân. Có bao
nhiêu phần trăm trách nhiệm bởi kỳ vọng
mẹ cha, giáo dục gia đình thì để tự gia
đình, mẹ cha của hung thủ thú tội với
trời đất. Một kẻ bàng quang còn
rúng động tâm thần, tôi chỉ xin chia
chung nỗi mất mát quá lớn của 33 gia
đình không có ngày Morther’s day năm
nay trong nhà. Xin chia sẻ khổ đau của 33
người mẹ bất hạnh trong lễ Morther’s
day năm nay.
PHAN
--------------------------------------------------------------------------------
* Lời tạ tội của người chị ruột,
đại diện cho gia đình hung thủ Cho Seung-hui
: “Chúng tôi vô cùng xấu hổ
vì tội ác này. Chúng tôi tuyệt vọng,
bơ vơ và mất hẳn điểm tựa. Kẻ
sát nhân này chính là người
mà tôi cùng anh ta lớn lên dưới
mái gia đình. Vậy mà giờ đây,
tôi có cảm tưởng như tôi chưa từng
biết anh ta. Gia đình chúng tôi bao giờ cũng
là một mái ấm. Em tôi tuy có trầm
lặng, nhưng đã cố gắng hòa nhập
với gia đình. Chúng tôi hoàn toàn
không hiểu tại sao nó có thể gây ra
một hành động bạo lực khủng khiếp
đến như thế …”
(Bai Chuyen)
