TÂM SỰ CỦA MỘT CHIẾC
RĂNG
(NGUYÊN
NHUNG)
Bây giờ thì tôi nằm
đây, trên mặt bàn, trông gớm ghiếc
như một mẩu xương cũ và bẩn. Hình thể lồi lõm theo cách cấu trúc của chiếc
răng bình thường, chỉ trừ một
đường địa đạo đen thui nằm luồn
phần ngang hông, như những vết sẹo
lành da trên thân thể con người. Tuy vậy,
tôi vẫn còn đủ ba chân răng vững
chắc, đủ sức bám vào phần thịt
bên dưới suốt gần sáu mươi
năm cuộc đời, nếu không vì cái
rãnh sâu kia để phải ra
đi vào miền miên viễn.
Cũng buồn nhỉ, vì mặt
bàn không phải là chỗ đứng của
tôi, cho nên từ đây tôi đã
là kẻ vô dụng, đâu phải chỗ
nào mình cũng đứng được. Nhớ lại nơi chốn của mình
ngày xưa, tôi cảm thấy lẻ loi khi bị
gạt ra bên lề xã hội. Xã hội
của răng, nghe có kỳ không ?
Nhưng thực tế là vậy,
vì tôi được sinh ra để đi song
song với cuộc đời của con người, chia xẻ
buồn vui, tủi nhục , vinh quang với họ, dẫu
chỗ đứng có khiêm nhường và
hơi hẻo lánh, nhưng đâu vì thế
mà không quan trọng.
Năm ấy, hình như là một mùa hè hai
ven đường đầy những hoa phượng
đỏ, con ve sầu kêu ve ve, khi tôi vừa mọc
lên, đã thấy lấp ló bên ngoài
những chị em trắng nõn và bé
xíu. Sự ra đời của mỗi chiếc
răng đã hành hạ chủ nhân tôi những
cơn sốt nóng, ho hen , sổ mũi
kéo dài suốt nửa tháng. Lũ oắt con
bên ngoài tuy ra đời trước, nhưng
chúng lại mảnh mai, nhỏ nhắn, còn lũ chúng tôi ở bên trong, kềnh
càng như những ông hộ pháp, vất vả
lắm mới nhô lên khỏi cái miếng thịt
hồng hồng mà con người gọi là lợi.
Bên ngoài là một lũ chị
em nhà răng sinh ra đời chỉ để cười
và để cắn, cho nên khi bọn trẻ con sắp
mọc răng, chúng ngứa ngáy lắm, và gặp
cái gì cũng kéo vào để nhây
nhưa một cách thú vị.
Chủ nhân tôi hồi ấy là một thằng
nhỏ bảy, tám tháng, cái khoái nhất
để nhai cho tiện là chính bàn tay của chú. Vì thế suốt
ngày chú đứng trong nôi, đút
bàn tay vào mồm rồi cứ
thế nút một cách thích thú. Khi say sưa với giòng sữa mẹ,
chú cứ tỉnh queo mà nghiến lấy cái
núm vú mềm mại ngon lành ấy. Chú
làm cho người mẹ bực mình vì bị
cắn đau, cho nên tức thời cái mặt
chú bị ấn ngay vào bầu vú thơm tho khiến chú ngạt thở, vội
nhả ra ngay. Nói đi cũng phải nói lại,
cái đó không phải tại chú, tại
mấy chiếc răng đang nứt lợi nó ngứa
ngáy một cách kỳ dị, nó cần phải
cắn vì Trời sinh nó thế. Sau này khi
càng lớn lên, nhiệm vụ của nó
còn quan trọng hơn ngoài việc cắn
nó lại phải biết cười, vì cuộc đời có ăn tiền
hay không cũng nhờ cái cười của
răng nữa.
Đấy là lan man về lũ họ
hàng nhà răng chúng tôi, mỗi đứa
một nhiệm vụ. Mấy đứa
bên ngoài trời sinh để làm cảnh, cho
nên trông đứa nào cũng dễ
thương. Hình dáng lại giống như
cái bàn cuốc, nên người đời
thường ví von gọi chúng là
"răng bàn cuốc". Nó mảnh thôi,
trông có vẻ hiền lành nhưng ngoạp
vào đâu thì hệt chiếc cuốc xục
vào chậu đất, khiến những thứ thức
ăn lập tức được
táp lấy đưa vào miệng một cách
ngon lành. Thêm vào đấy là hai chú
răng nanh bên vành miệng, trông chúng
nó thật dữ tợn, biết ngay là phải
đề phòng nếu không muốn bị xé
cho tan xác. Mấy đứa chúng nó như
răng liền răng, lợi liền lợi, giúp
đỡ nhau kịch liệt để thanh toán tất
cả những thứ mà con người muốn
xơi. Nhìn
tinh thần đoàn kết ấy thấy cũng hay
hay, nếu cứ biết hợp quần gây sức mạnh như thế thì cái
gì mà không xực được.
Dù vậy, khi bọn tôi mọc lên thì tất
cả mới có đủ sức mạnh để
làm xong nhiệm vụ quan trọng, để
có thể thanh toán được tất cả
những thứ cứng cỏi, hóc búa nhất của
thức ăn , đẩy qua thực quản mà
không bị mắc nghẹn. Tôi phải nói ra
điều này dù có vẻ không tao
nhã, nhưng giá không có lũ "vai u thịt
bắp" chúng tôi giúp sức, cái lũ
bên ngoài kia cũng chả làm cách
nào cho xong việc. Có một lần cãi nhau
vì chuyện ấy, đó là chỗ đứng
của răng trong mỗi cái miệng người,
như chỗ đứng của người trong xã hội.
Lũ kia cứ cho là mình
đài các, tự ví mình như những
nhân viên ngoại giao để con người mang
đi cười cợt, giao tế với bên
ngoài. Cái tật hợm hĩnh này cũng chỉ
vì con người chiếu cố đến chúng
nó hơn, thích khoe cái mẽ bên
ngoài mà không trân trọng chiều sâu
của bên trong, họ chỉ hay săn sóc
chúng nó và thường đứng soi
gương để tập cười một mình.
Bởi vậy chúng mới lên mặt khinh người,
ra điều cũng răng mà đứa cao đứa
thấp. Tức mình , bọn tôi đình
công không nhai một bữa xem sao, cho nên
hôm ấy chủ nhân tôi vì ăn vội
vã, nuốt nhanh thành mắc nghẹn, tởn tới
già, lúc ấy mới thấm thía câu
"ăn phải nhai, nói phải nghĩ ". Âu
cũng là một kinh nghiệm sống để cậu
ta ghi nhớ mãi, khi biết rằng cuộc đời
cái này vẫn phải cần đến cái kia.
*
* *
Cuộc đời trải dài theo
năm tháng, mỗi lần hồi tưởng lại
lòng ai cũng rưng rưng với kỷ niệm.
Tôi đi theo chủ nhân như
bóng với hình, như con người không thể
tách rời với thăng trầm dòng lịch sử
dân tộc. Tôi đã thử tách mình
ra khỏi cuộc đời của chủ nhân, để
nhắm mắt cho rằng mình chỉ là công
cụ của người ấy mà thôi, nhưng
thật ra lại gắn bó với nhau nhiều, khiến
mỗi một thay đổi trong cuộc đời anh ta,
tôi đều có chia xẻ. Bình thường
thì không có gì phải ngẫm nghĩ,
nhưng những lúc trong họ hàng anh em nhà
răng chúng tôi, bị ốm đau do sự
ăn uống, giữ vệ sinh cẩu thả của anh
ta, tạo nên những lỗ sâu gây sự
đau nhức, tôi cũng buồn vậy. Nhìn anh
ta những lúc lên cơn đau răng, chổng
khu, hả mồm, rên la đủ kiểu mà vẫn
không chấm dứt được những cái giựt
giựt buốt lên tới đỉnh đầu, ai lại
không sót. Khi ấy cả họ hàng nhà
răng chúng tôi đều đau lòng, có
ngấm ngầm trách sự cẩu thả của con
người, chỉ vì cái
miệng làm khổ cái thân, lại không
biết giữ gìn mồm miệng cho nên mới
ra nông nỗi này. Đúng
là nỗi buồn của "một con ngựa
đau, cả tàu chê cỏ" là thế.
Nhớ lại thời thơ ấu của chủ
nhân, tôi vẫn thấy thú vị.
Hình như con người chỉ sung sướng nhất
là thời kỳ còn bé bỏng. Vui thì cứ
vui, cười hả họng để khoe những chiếc
răng cửa, nhưng thật sự chưa đủ
trí khôn để nghiền ngẫm những nỗi
buồn. Lúc này là thời kỳ mà ăn gì cũng thấy ngon, chát
chua, ngọt mặn gì cũng được những
cái miệng be bé ấy nuốt vào hết.
Tôi cũng làm việc kịch liệt với
tâm hồn rất yêu đời ấy, vì họ
hoạt động nhiều, lại đang hăng sức
cho nên không chê một món gì, dẫu
chua đến ê răng như mấy quả sấu
hái được ngoài vườn, dai nhanh
nhách như miếng gân bò hầm chưa
chín mà họ vớ được khi mẹ vắng
mặt trong bếp.
Đây là thời kỳ cần ăn để lớn,
để cơ thể có đủ chiều cao
mà học hành, yêu đương, làm việc . Họ yêu đời lắm,
tâm hồn đầy nhiệt
huyết ôm nhiều hoài bão to lớn
và tốt đẹp. Họ nghĩ cái gì họ
ăn vào cũng tốt, chả phân biệt
được tác hại của sự ôm đồm
ấy, và họ cũng hay bị phỉnh phờ
vì những thứ ngọt ngọt, thơm thơm của
thức ăn được bán trong những chiếc
xe đẩy trên lề đường. Những thứ
hấp dẫn của đời chính là những
thứ hại cho họ về sau, nhưng ngay lúc ấy
giá những người có trải qua kinh nghiệm
đau đớn về răng miệng, có mở lời
khuyên bảo thì ít khi họ nghe lời lắm.
Họ nhai đá cục, họ đớp những cục
xương, họ ăn bánh kẹo bất cứ khi
nào vớ được, có khi sắp lên
giường đi ngủ, họ cứ bắt chúng
tôi nhai rau ráu tất cả những thứ cứng
cỏi ấy để tống vào bụng,
đâu có nghĩ gì tới sức khỏe của
chúng tôi, chưa kể là cũng chả nghĩ
tới việc chăm sóc để chúng tôi
còn sức lực mà phục vụ họ tới
già. Cẩu
thả, ích kỷ như những nhà lãnh
đạo vô trách nhiệm, họ bắt
chúng tôi làm việc kịch liệt để
thỏa cái tham vọng vô biên của họ,
vì cái bụng ăn mãi cũng
chẳng no. Lạ lùng
cho ông trời, và cũng bất công quá
xá khi ông sinh chúng tôi chỉ là những
chiếc răng nho nhỏ trong một cái mồm
bé, để phục vụ cho một cái bụng
to tham lam thế kia, anh em chúng
tôi sau này lần lượt ra đi cũng
vì thế.
Tôi có một thằng em kết nghĩa, vì
không có nó thì tôi cũng không
làm sao nhai được thức ăn
để phục vụ con người. Thằng
em ra đời sau tôi ít lâu, nó ở
phía dưới, tôi ở phía trên, hai
đứa như chày với cối, giã nhịp
nhàng như "gạo trắng trăng thanh".
Trong cái miệng tối om
đó, chúng tôi hăng say làm việc.
Lúc con người ăn uống là lúc
chúng tôi làm chết bỏ, theo
hệ thống dây chuyền đi từ ngoài
vào trong, nhưng công việc của chúng
tôi mệt nhọc hơn lũ chị em ngoài kia.
Hai đứa tôi chăm chỉ lắm, thằng anh
giã, thằng em cũng nhịp nhàng đưa
lên để hai đứa ăn
khít với nhau, nghiền tất cả những thứ
từ bên ngoài đưa vào. Cũng cái
bụng làm khổ cái răng,
chúng tôi làm việc cực khổ để
cống hiến cho con người những ham muốn
không biết đâu mà lường. Người
đời họ gọi là "ngốn", nghĩa
là ngấu nghiến vơ vét
vào cho đầy mới thôi. Khi cái bụng họ
ngưng, anh em tôi cũng rã rời, ê ẩm cả
ra, vì phải đụng chạm với những thứ
cứng mềm, nóng lạnh đồng loạt
được đẩy vào, đôi khi không
đủ sức chịu, chúng tôi cứ vã cả
mồ hôi, tê cả mồm vì những thứ
gia vị cay đắng mà con người ưa
thích. Nói mà không giải thích
thì họ bảo chúng tôi bịa đặt
quá đáng, nhưng cứ xem một hoạt cảnh
ăn uống thì biết sức chịu
đựng của tụi tôi dữ dội biết chừng
nào.
Này nhé ! Bên một tô hủ
tíu bốc khói, nóng hổi, thổi suỵt
soạt mấy cái rồi được đưa
ngay tắp lự vào mồm từ mấy cái
bàn cuốc, cộng thêm ít ớt cay và
tiêu hột làm họ vừa ăn
vừa chảy nước mắt. Chúng tôi bỏng
rẫy lên vì sức nóng, đang luống cuống
chưa biết cách nào để nhai thì lập
tức đã nghe ào ào như thác đổ
vào mồm, cả bọn choáng váng vì một
đợt nước lạnh ồ ạt tấn
công, khiến lớp men bọc bên ngoài chiếc
răng như muốn rạn nứt
ra khi bị tra tấn cực kỳ dã man như vậy.
Lớp áo ấy lâu ngày liên tiếp bị
khủng bố, hết nóng tới lạnh, hết lạnh
tới nóng, chịu không nổi rạn ra, thế
là có chỗ để những con sâu bé
xíu len lỏi vào hang ổ, làm thành
đường mòn như địa đạo ăn
sâu vào lòng răng, gây ra những lỗ
thủng trầm trọng. Khi hệ thống thần kinh phải giựt chuông báo nguy, lúc ấy
họ mới tỉnh người thì đã muộn,
chỉ biết nguyền rủa cái răng sâu
mà không chịu học câu "tiên trách kỷ, hậu
trách nhân".
Đấy là chuyện của răng, những người
công dân hèn kém nhất, sống trong điều
kiện tối tăm nhất, nhưng lại ảnh hưởng đến sức
khỏe con người dữ dội nhất. Khi con người
nhìn ra vấn đề thì mọi chuyện
đã muộn màng, họ tìm cách để
cứu vãn tình thế như châm ngôn
"còn nước còn tát "
mà bà con ta hay nói, nhưng sự thật
thì cái gì mất đi có bao giờ
tìm lại được. Sau này tôi sẽ kể
đến giai đoạn "còn nước còn
tát" của họ cho mọi người nghe,
lúc họ thấm thía vô cùng khi
không biết cách bảo vệ và trân trọng
cái thật, để rước về cái giả,
và suốt đời
cay đắng với sự giả dối.
Dạo ấy tôi còn khỏe, lũ
anh em cũng chưa xệu xạo, chỗ đứng vẫn
còn vững chắc.Trong anh em nhà răng
đã có đứa yểu số, sớm ra
đi để lại cho họ hàng răng miệng
một sự mất mát vô cùng to lớn. Sự mất mát này dẫu to lớn tới
đâu, một lúc nào cũng chìm
vào quên lãng. Người vốn
hay quên, cho nên vẫn chưa cho đấy là
kinh nghiệm đau thương để rút ra một
bài học.
Có đôi khi tôi ngồi nhẩm tính những
thực phẩm hằng bao nhiêu năm dài, cả
một hành trình đằng đẵng mà họ
nhà răng chúng tôi phải lao động cật
lực để vận chuyển những thức ăn
cho một con người, thấy
muốn giật mình té ngửa. Trung bình mỗi
năm con người ngốn bao nhiêu ký gạo,
ăn bao nhiêu ký rau, xực bao nhiêu ký thịt,
xơi bao nhiêu quả trứng, nuốt bao nhiêu thứ
trái cây và bánh kẹo.
Nhân
lên với tuổi thọ của họ thì số
thực phẩm ấy phải to bằng núi Thái
Sơn, để những người con bất hiếu
phải rùng mình khi biết cha mẹ họ phải
làm việc vất vả như thế nào mới nuôi con thành người. Và để
cho những con người vô ơn, biết được
rằng bao nhiêu công sức của một cộng
đồng nhân loại, đã phải tranh đấu
với bao khắc nghiệt của đời sống
để cung cấp lương thực cho họ.
Định mệnh đã sắp đặt cho
tôi sinh ra để làm răng, cho nên dẫu
thế nào tôi cũng nguyện trung thành với
chủ nhân cho tới chết, chẳng hề tự
ý bỏ đi nếu ông ta không đành
đoạn mà tống khứ tôi đi, như tống
khứ con ngựa già không còn kéo nổi
cỗ xe. Ít ra gần sáu
mươi năm, tôi đã chia xẻ với
ông ta tất cả những thứ chua cay, mặn ngọt
cuộc đời, với tinh thần phục vụ của
một bề tôi trung hậu, ăn ở có
nhân có nghĩa, vui cùng vui, buồn cùng buồn
với nhau.
Vậy mà có một thời gian
tôi bị thất nghiệp, hay là cả bọn
chúng tôi bị thất nghiệp khi không
có gì để nhai. Lúc ấy tôi
còn khỏe mạnh, những cái chân răng
bám vào lợi còn vững chắc, lại
không lười biếng trốn tránh trách
nhiệm, tôi thèm lao động
để phục vụ con người mà bỗng
dưng bị thất nghiệp, hay là có việc
làm rất ít để dư thì giờ nằm
khểnh ra ngẫm nghĩ chuyện đời. Lúc ấy tôi
thèm có việc làm lắm, nhưng lạ một
điều là không có gì để nhai cả.
Tôi nhớ những hôm ấy, trời rất lạnh,
cái bụng nằm phía dưới cứ sôi
ùng ục lên đòi cơm, thế mà chủ
nhân tôi không tranh thủ, cựa quậy
được tý gì để dằn bụng. Đến giờ ăn, anh ta hơ hải đem
về một cái bát nhựa mấp mé đầy
một thứ gì giống như cơm, mà vẫn
không phải cơm, lại không được
giã kỹ cho nên nó sần sật như cao
su. Không biết đây có phải là
thực phẩm dành cho gia súc, mà ít ra phải
có hàm răng như răng ngựa
mới tiêu hóa nổi. Thế nhưng
lúc ấy cái bụng đòi hỏi quá,
anh ta cũng đành phải ăn vậy, không
thì đói rã ruột.
Chưa bao giờ chúng tôi phải làm việc
vất vả bằng lúc này, giống như những
người công nhân nhà máy, thời kỳ
kinh tế xuống , lâu lâu mới có việc
làm, lại toàn những thứ việc nặng nề,
không đủ cung ứng nhu cầu hằng ngày,
mà vẫn phải hùng hục làm. Công
đoạn đầu là phải nhai thì
đã có chúng tôi giúp sức, thằng
chày thằng cối làm việc tưng
bừng, như những ngày nào còn mâm
cao cỗ đầy một thuở xa xưa. Công nhận món
này khó nuốt thật, nó cứng vì bọc
bên ngoài một lớp vỏ dầy, cho vào mồm
nhạt nhẽo như nhai cao su.
Tôi chịu không biết đấy là cái
gì, có lẽ phải hỏi các nhà
nông học xem cớ sao trong ngũ cốc lại
có những thứ lạ đời như thế ?
Một ngày ba lần làm việc, tuy
không nhiều nhặn gì chỉ đủ cho
cái bao tử đỡ lên cơn đòi hỏi,
thế mà chúng tôi cũng toát mồ
hôi vì những thứ thực phẩm quý hiếm
ấy. Nhai mòn cả răng, ê cả lợi,
thằng em nằm bên dưới bị tôi
giã nhiều cái nên thân, lắm khi lại
còn lẫn cả một cục sạn cho nên
nó la oai oái, mặt mũi méo xẹo đi trông rất tội nghiệp.
Đám chị
em bên ngoài đã lâu cũng không
có việc làm, thỉnh thoảng vớ được
củ khoai, họ nhâm nhi cắn từng tý một,
như để kéo dài giây phút thần
tiên mà không muốn chia xẻ cho người
khác hưởng. Dễ
gì những thứ bột mềm mềm, mịn mịn
ấy đến tay tụi tôi, nó chỉ đi
đến cửa miệng là bọn ngoài ấy
đủ sức đẩy qua cuống
họng, đi thẳng vào dạ dầy. Khiếp thật, trong đời tôi chưa
có thời kỳ nào kinh tế đi xuống
như dạo đó. Lúc ấy tôi bỗng nhớ
nôn nao cái thời vàng son của những bữa
ăn gạo ngon thịt béo ngập đầy
răng miệng, cho nên dằn lắm mà nước
miếng nó cứ ứa ra dù chỉ hồi
tưởng bằng trí nhớ.
Chủ nhân tôi lúc ấy tội nghiệp lắm,
cái cơ thể tròn trịa năm xưa đến
sáu, bảy chục ký cứ
từ từ rút xuống, cả
một hình thể oai phong lẫm liệt vào sinh
ra tử mà giờ đây lép kẹp
như một miếng bánh tráng mỏng, đi phất
phơ như hình bóng ma quỷ trong một
đêm mưa gió lạnh lùng. Đấy
là nói về phần bên ngoài, còn
nói đến trí tuệ thì lại càng
thảm não. Lúc nào anh
cũng chỉ nghĩ đến "ăn",
dù khi xưa anh từng dè bỉu " miếng
ăn là miếng tồi tàn". Đó
là chí khí của người quân tử
khi đang thời, nhưng trước cái nạn
đói kém và thời kỳ suy thoái
này, miếng ăn có sức mạnh làm những
đôi mắt buồn ủ rũ sáng rỡ
lên, những thân gầy
guộc kia tỉnh táo ngay tức khắc.
Tôi đã
từng chứng kiến anh ta vồ bắt những
chú chẫu chuộc ở trên cây, rình
rình tìm nhưng con ốc ốm trên thửa
ruộng sâm sấp nước, hay khi vào rừng
đốn cây, anh cứ lơ láo tìm xem
có thứ gì bỏ vào miệng mà
không chết. Mấy cọng rau già bên bờ
suối, củ sắn sượng hay củ mì tinh
đầy những xơ, chúng tôi cũng cẩn
thận chế biến để nuôi dưỡng
cơ thể. Trong đêm khuya bụng lại cồn
cào đòi ăn, anh em tôi hay nằm tâm sự
vặt, không có gì nhai cho nên hai đứa
cứ nghiến vào nhau , bật ra những tiếng
kèn kẹt làm ê ẩm một nỗi buồn
đến rứt da rứt thịt.
*
* *
"Lâu rồi thì đời cũng
qua". Đó
là câu tôi rất thích khi nghe lỏm
được trong một bài hát, để an ủi những tâm hồn đau khổ.
Thế rồi thời kỳ đói kém cũng
qua đi, nó dằng dặc bao
nhiêu năm trời, vì phải nhai nhiều
nên lũ răng chúng tôi trên mặt vạt
cả đi mà dưới chân lại đùn
lên những tảng đá ong, lắm khi cứa
vào lợi đến rướm máu. Bây giờ
khi không còn thất nghiệp nữa, việc
làm lai rai lúc nào cũng có, nhưng
quái lạ lũ chúng tôi không còn hồ
hởi để làm việc như ngày xưa,
có lẽ đã đến lúc " tri
thiên mệnh" rồi chăng ?
Thời gian này tôi biết ông chủ đang
thấm thía lắm cái luật đào thải
của trời đất, khi ông ngồi lúc lắc
những chiếc răng còn lại với nét mặt
băn khoăn. Ông chăm sóc chúng tôi
và vỗ về như cha thương con, nhưng than
ôi cũng muộn mất rồi. Bây giờ khi nghĩ
đến chuyện hồi phục lại hàm răng
năm xưa, thì có khác nào "mất
bò mới lo làm chuồng". Ông
cũng già mà chúng tôi cũng già,
nhìn quanh thì đã rơi rụng khá nhiều,
muốn phục hồi lại hào quang dĩ vãng
đâu phải dễ, nhất là khi tiềm lực
đã gần như cạn kiệt. Mỗi lần
nhìn những chiếc răng cửa, ngày xưa
chỉ dùng để cười và để cắn,
nay phải làm sai chức năng là nhâm nhi
chút đồ ăn, tôi cười
mà lòng lại buồn đến chảy
nước mắt, cám cảnh sự xuống dốc
của một kiếp người. Tôi vốn nhiều
tình cảm, hay nhìn người mà nghĩ tới
mình, cho nên tôi lại hình dung được
cả sự tuột dốc trong lòng chủ nhân,
ăn uống uể oải thế kia còn mong gì
phục hồi phong độ cũ.
Mùa thu vừa tới là lại
thêm một biến cố đau buồn trong đời
tôi. Đó là sự ra đi của
thằng em bên dưới, đã từng chơi với
tôi trò "gạo trắng trăng thanh"
ròng rã bao nhiêu năm trường. Mới
đầu lúc nó bị ốm tôi vẫn
không để ý, mỗi lần cần nhai
tôi vẫn vô tình làm chày giã thẳng
cánh xuống khiến chủ tôi la oai oái,
lúc ấy tôi mới giật mình nhìn xuống
thì ôi thôi, thằng em đã ngả
nghiêng xiêu vẹo đứng không vững. Nó ốm lúc nào tôi cũng chả
biết, thật có lúc mình cũng vô
tâm như những kẻ không có lòng.
Tôi hối hận quá, tình đồng đội,
nghĩa huynh đệ chi binh gắn bó với nhau từ
hồi mới sinh ra, cho tới lớn lại chia xẻ
bao thăng trầm vinh nhục với nhau, thế mà
khi thằng em tôi nó ốm, ốm nặng tôi
mới biết.
Từ đấy, tôi cũng không còn hứng
thú gì để làm việc nữa, nhai nuốt
cũng uể oải, mỗi lần thấy một
món ngon tôi định vực thằng em dậy
để nó chung vui với tôi như ngày
xưa, nhưng nó chỉ im lìm nằm oặt
đi, sờ vào nó thì nó cứ run bần
bật như sắp rời ra khỏi lợi. Tôi
đâm chán đời, buồn tênh ngẫm lại
cuộc đời trong cái lỗ miệng tối om. Cho đến một ngày kia, tôi
nằm thần ra mà nghe tê tê một nỗi buồn,
đấy là hôm thằng
em tôi ra đi vĩnh viễn. Tự nhiên nghe hụt
hẫng , trống vắng, thiêu thiếu
một cái gì, lúc nhìn xuống bên
dưới thì thằng em tôi đã biến mất,
chỉ còn trơ lại lòng huyệt lầy
nhầy những sợi đỏ bầm như máu. Tưởng tượng đến mình khi
ngày ấy sẽ tới, tôi như cứ muốn
tuồn tuột đi vào cái lòng huyệt của
thằng em.
Được ít lâu, tôi
đã nguôi ngoai chút chút, nhưng đời
lại càng buồn hơn khi chẳng còn ai đồng
tâm đồng chí với mình để
mà làm được điều gì nho nhỏ
giúp người. Ít lâu sau khi những
chiếc răng ra đi khá nhiều, chủ nhân
tôi phải tuyển thêm mấy
cái răng mới để tiếp tục phục vụ
ông trong những ngày còn lại.
Bọn này mặt mũi nhâng
nháo vô tình cảm, trông trắng trẻo
mà lại vô duyên. Chúng
được gắn vào một cái bửng
màu hồng nhạt cho tiệp với màu lợi,
nhưng để làm kiểng thì hay hơn.
Tụi tôi dù sao cũng có tình cảm,
dù chỉ là răng nhưng chúng tôi chia
xẻ tận tình với chủ nhân, từ cảm
giác cho đến sự đóng góp tích
cực bằng công sức, cho nên người ta mới
hay nói "thấm tận
chân răng".
Lũ răng mới câng câng và cũng
chẳng biết cách ứng xử sao cho vừa mồm
vừa miệng chủ, cho nên đã nhiều lần
tôi thấy ông ta xót xa nhớ tiếc những
tình cảm thân thương của lũ
răng thật tụi tôi, dù sao thì sự
chân thật vẫn là món quà quý
mà loài người cần trân trọng. Bọn
răng giả lại hay né tránh những món
dai cứng mà chúng không nhai được,
bây giờ ông chủ mới cảm thấy
được cái cộng tác chân tình của
tôi, khi nhiệt tình giúp ông bất cứ
hoàn cảnh nào, tiêu thụ những món
khó nuốt của cuộc đời vào bụng.
Có chung đụng với những điều
giả dối, người ta mới biết trân
quý lòng chân thật. Tôi
đã nghe chủ tôi than thở, mỗi lần
ăn uống ông lại thở dài, và cho rằng
cứ phải sống với sự giả dối
mãi như thế này, đó là điều
đau khổ người ta phải nén lòng
mà chịu đựng.
Thế rồi tôi cũng không qua
được sự đào thải của tạo
hóa, từ ngày không có thằng em bên
dưới đỡ đần, tôi cứ tuột xuống
một cách thảm hại. Sống không anh em, không
bạn bè tri kỷ thật tình tôi cũng muốn
chết quách cho xong. Bây giờ phải ép lòng
làm bạn với cái lũ
răng giả vô tình cảm kia, chúng ỷ
mình khỏe, kèn cựa với tôi để
khoe tài khoe giỏi. Thực ra chúng làm gì biết
thưởng thức cái ngon, cái dở, làm
gì có trái tim chân thật, những cảm
xúc chân thành để mà chia xẻ với
con người, trong những ngày huy hoàng tuổi
trẻ, những đau buồn lúc sa cơ thất thế,
những lúc già nua đời như chiếc
lá héo mùa thu.
Tôi cũng
chẳng biết tại sao mình ra nằm đây,
trên mặt bàn, như một nấm mồ
trên mặt cỏ phẳng lặng. Trò chơi thuở xưa khi những
chiếc răng sữa được vứt vào gầm
giường cho chuột chí, hay vứt lên
mái nhà để xin những chiếc răng
khôn, những chiếc răng đẹp của một
thời trẻ con đâu còn. Không biết chủ
nhân tôi còn để tôi đứng
đây làm chi ? Hay có khi
để nghiền ngẫm một nỗi buồn, vì
biết rằng con đường nào rồi cũng tới La Mã.
NGUYÊN
NHUNG
- viết
xong đêm 30 Tết -
(NIEU TRAN chuyển)