TIẾNG RAO MIỆT VƯỜN...
(ViTy085)
Buổi trưa miệt vườn lặng im dưới
nắng, con kiến vàng còn kiếm chỗ trốn mình
dưới tán mận hồng đào, con nhện
cũng phải buồn không thèm nhả tơ
mà nằm ép
bụng vào lưng lá cây mít.
Ngõ vào thôn nào có xa xôi
gì, tiếng còi xe thở
dài còn nghe được. Văng vẳng có
tiếng rao giọng kim :
-Ai ăn bánh ít hôn ...
?
Gió se qua tán mận chờ đợi, tiếng
rao gần hơn :
-Ai ăn bánh ít, bánh tét nhưn
đậu, nhưn mỡ, nhưn chuối, nhưn dừa
... hôn ?
Nó, đứa con gái nào đó vừa
chớm tuổi dậy thì, có lẽ nhà
nó cũng nghèo, chí ít cũng vào loại
vừa đủ ăn, chứ giàu có thì ai
mà đi bán bưng, bán đội ?! Thảng dưới
chân thời gian, kéo dài về những
tháng mười, khi mùa nước nổi tràn bờ, có
người ngẫu hứng làm thơ : "Tháng mười nước nổi
sân đằng trước , Em bước sang nhà lấm
gót chân ..." . Ở
đâu đó trong kẹt lá, giọt
sương còn chưa buông, đã nghe tiếng
rao tràn qua
buổi sáng : - Cá linh hôn... ? Tiếng rao ngọt ngào mà lấp
lánh màu vẩy cá linh già mùa
bông so đũa.
Và buổi trưa cũng già, cơn mưa
chiều cũng sắp kéo đến, lại một
giọng rao tự nhiên như cuộc đời vậy : - Ve chai ... lông vịt ... thau
nhôm ... mủ bể ... bán hôn ? Thời nay
thì người đi mua ve chai đôi khi lại
gánh gồng một ít đồ dùng như thau nhựa,
chảo gang, xoong nhôm, dép nhựa ... Và tiếng
rao khác đi chút ít, rao rằng : - Ve chai ...
lông vịt ... Đồ cũ đổi đồ mới
hôn ?
Năm nào cũng vậy, cái
mùa nước rong tháng mười rồi cũng
ròng ra biển, nắng ráo đường bờ. Người ta lại thấy một
người đạp xe đạp,
gác đôi thùng nhôm lên chiếc
đòn được cột dính ở yên
sau. Bằng chất giọng đàn ông đục
màu phù sa, người ấy cất tiếng
rao làm con trao trảo giật mình bay trốn
vào tán cây trứng cá : - Cá tra,
cá tai tượng, cá trê phi ... nuôi
hôn ?
Ngấn ngấn ban trưa, từ máy phát
thanh của nhà ai đó, một giọng ca ngọt
ngào đang xướng giọng bài hát
"Tình anh bán chiếu" của nghệ sĩ
Viễn Châu. Và người ta nghe
cái tình của bài hát cũng buồn
nào kém tiếng rao trưa : - Chiếu hôn ... ?
Vậy rồi những quán"thịt cầy bảy
món" mọc lên như nấm, tỷ lệ thuận
với mật độ
dân cư, thì người bán chiếu năm
xưa nay cũng đổi tiếng rao, mà theo
"tánh linh" của con chó cho hay là
"có chuyện chẳng lành". Lũ chó
rủ nhau tru tréo phía sau tiếng rao
làm cho không khí rộn ràng khắp
ngõ. Họ rao như vầy : - Chiếu đổi chó
hôn ... ? Có
nghĩa là vừa bán chiếu, vừa mang chiếu
đổi chó, rồi mới đem chó bán
cho quán thịt cầy. Người ta nói những
ai đi đổi chó phải mang trong người một
sợi râu cọp, một móng cọp hay một miếng
da cọp ... để khi thộp cổ chó, con chó mới
phát run và không dám cắn. Xoong, nồi
... cũng được chở theo xe
đạp đi đổi chó, và tiếng rao cứ
thế biến thiên.
Thường thì nhà ai cũng
có những món đồ hư, đồ bể,
đồ cũ ... Xuất phát từ phố chợ,
nghề mua bán đồ cũ hình thành. Và tiếng rao du nhập vào
các ngõ đường quê,
tiếng rao dài những mười vòng xích
líp xe đạp : - Đồng hồ hư, quạt
máy hư, tủ lạnh, ti vi, cát sét hư,
bàn ủi điện, máy giặt hư, tăng phô
hư, bình điện hư... bán hôn ? Không có cái
gì bằng kim loại đã bị
hư hỏng hoặc cũ mà họ không mua. Mua tất, có lẽ cái mẻ kho Thạch
Sùng chắc lưỡi cũng có thể
được mua hoặc nhặt về để thổi
vàng, nấu bạc. Đó
là tiếng rao thượng vàng hạ cám thời
nay. Tiếng rao như xoi mói lên tàn
cây nhãn, như chọt chĩa vào những thế
kỷ cổ
sơ. Họ rao : - Đồng tiền xưa, bạc
cắc xưa, đồng hồ đeo tay cũ, đồng
hồ xưa, lục bình cũ, lư đồng,
lư thau, kẽm gai, sắt vụn, phim phổi cũ ...
bán hôn ? Và cái nghề thu mua đồ cũ,
nghiễm nhiên ở một vị trí quan trọng
trong "tiếng rao để mua".
Trở lại với tiếng
rao để bán,
còn phải kể đến những người
bán chổi lông gà, chổi để
quét nóc nhà (chổi sào), chổi
làm bằng dây nilông, chổi chà làm bằng cọng
dừa, tàu cau, lá ráng ... và họ
còn đèo trên xe đạp những cái
lồng trúc ... thoạt trông họ đèo, họ
mang đã là vất vả rồi, đừng
nói gì đến
đoạn đường dài trong ngày phải
đạp và rao : - Chổi hôn ... ? Tương tự
như họ, lại còn có một số người
đi bán rao không có chữ "hôn". Họ rao: - Bơm ga, sửa quẹt ... Đi bán vé số cũng
là một kế sinh nhai của những ai cam phần
thôi nghề, thất nghiệp. Có người
đi bộ, có người đạp xe.
Và tiếng rao cũng rải dài theo những đoạn
đường quê nắng, mưa, thắc thỏm
đồng vốn, đồng lời : - Vé số
đây ... Không ai
rao "vé số hôn". Và mỗi ngày rải
niềm hy vọng cho mọi người để mong kiếm đủ no
cơm ngày đó.
Có một chút tuổi thơ tôi
còn sót rớt đâu đó trên nhũng
lá mận hồng đào kiến đụt,
cái thuở mòng mành gió sớm
sương khuya, văng vẳng từ con đường
lớn vọng đến tai tôi đang còn
ngái ngủ, là những tiếng rao xa xa mà
âm ấm chân răng mình : -
Bánh mì đây, bánh mì nóng
giòn, bánh mì đây. Cái thời tôi
lên bảy, lên mười, những chiếc xe
đạp chở thùng cà rem phía sau và cái
chuông rõ to phía trước tay lái, thỉnh
thoảng có giọng rao mời : - Cà rem đậu
xanh, nước cốt dừa đây ... Còn sau này
thì họ đạp xe thùng xập xình tiếng
nhạc hoặc rò rè điệp khúc của Walls thay cho những tiếng
rao khản giọng, khàn hơi. Cái bài nhạc
ấy còn được trẻ con
cải biên thành :
- Không có tiền, không có tiền ...
không có tiền thì không có kem ...
Có lẽ một vài người già bị
phá giấc trưa mà đâm ra bực bội
những tiếng nhạc
rao mời đôi khi khiếm nhã ấy. Và cũng đôi khi mắc
cười với những giọng rao nhao nhão giữa
trưa đôi khi nghe
không rõ tiếng : - Ai ngủ hôn ? Không
phải đâu ! Đó
là tiếng rao của chị bán tàu hủ,
nước đường lá dứa. Lại gần
nghe kỹ mới biết là chị rao :
"Ai ăn tàu hủ hôn". Lại có một giọng
đàn ông người miền Bắc
thì rao rằng : -
Chưn đạp gai tét giò đây ! Hãy hiểu giùm tiếng
rao ấy là : "Bánh chưng,
bánh đập, bánh gai, bánh tét,
bánh giò
..." Tôi lại lầm
lũi đi về trong cái tiếng "hôn" thật
xa mà nghe ngọt ngào như nhãn chín quê
mình, tiếng rao của chị bán chè như
câu hò bên bờ sông Tiền : - Ai ăn chè đậu
đen, nước dừa, đường cát hôn
? Và tôi biết ở
miệt vườn quê tôi nay đã mọc
thêm nhiều hơn những mái nhà mới, tiếng rao
có lúc lẩn khuất trong ngày xưa tuổi
nhỏ, mà cũng có khi rờn rợn cõi
lòng giữa buổi trưa nay !
Thế mà cũng có người
đi bán hàng rong miệt vườn không cất
tiếng rao. Đó
là những anh, những chị đi bán bong
bóng, bán đồ
chơi trẻ em ... Lỉnh kỉnh trên chiếc xe
đạp thôi thì lủ khủ những món
đồ nhựa cùng với mấy gói kẹo
me, kẹo bọc đường ... Rồi bong bóng
bày, giắt suốt từ
đàng trước ra sau, che lấp cả chủ
hàng. Tất cả là để có miếng
cơm, manh áo, tất cả là để mưu cầu
cuộc sống gia đình không nhiều
thì ít cũng được phần tươm tất.
Họ chính là những người tự trọng và
khiêm tốn trước cuộc đời. Tiếng rao và bước chân
họ đã
làm xôn xao sự yên tĩnh của
miệt vườn, góp phần làm đẹp cuộc
sống. Tôi quý trọng họ, quý
trọng tiếng rao mời dù rằng không
có tiền mua và cũng chẳng có gì
để bán cho họ. Tôi chỉ cất
giữ trong tôi niềm vui ấy trong yên tĩnh miệt
vườn. Như tôi đã từng
cất giữ tiếng chim rúc rích trên
chót đọt cây mận già.
VITY080
(Sưu Tầm Liên Mạng chuyển)
