Chào mẹ
(Vũ Thất)
Tôi không khó khăn nhận ra mẹ khi
bà vừa bước ra khỏi trạm kiểm
soát an ninh phi trường. Một tay kéo chiếc
va ly nhỏ, một vai mang chiếc xách tay, mẹ thong
dong như trôi theo dòng người. Dáng mẹ
trông mảnh mai, thanh nhã, linh hoạt dù rằng
đã ở cái tuổi tám mươi.
Tóc đã bạc phơ. Chiếc áo sơ mi
màu trắng như giúp khuôn mặt mẹ tươi
tắn hơn ngày tôi gặp mười lăm
năm trước. Mẹ đưa mắt tìm kiếm.
Tôi giơ tay vẫy. Bà mừng rỡ vẫy lại.
Tôi cười khi mẹ đến gần:
- Chào mẹ !
Mẹ buông rơi chiếc va ly, mở vòng
tay ôm ghì lấy tôi. Tôi cũng ôm xiết
mẹ mà sao không cảm nhận chút nồng ấm
nào. Từ khi chưa đầy một tuổi, ba mẹ
tôi đã đành đoạn bỏ rơi
tôi. Thôi nôi, ngoại cúng kiến van
vái. Lên ba, ông ngoại mất. Lên năm,
bà ngoại lìa đời. Cậu mợ tôi
thừa hưởng gia sản nên … thừa hưởng
luôn việc săn sóc dưỡng dục tôi.
Vì vậy mà khi khôn lớn, tôi hầu
như quên hẳn mình còn đủ cha đủ
mẹ.
Tôi lái xe vào trung tâm thủ
đô, chạy vòng vòng cho mẹ xem phố
xá rồi quẹo sang đường Constitution.
Tôi chỉ mẹ xem đài tưởng niệm Washington, tòa Bạch
ốc và hứa một ngày khác sẽ
đưa mẹ vào xem tận bên trong. Mẹ
nói muốn ưu tiên gặp em của mẹ,
còn việc tham quan chừng nào cũng được.
Tôi cho mẹ biết cậu mợ đang chu du Âu
châu, hai tuần nữa mới về. Sợ mẹ hiểu
lầm, tôi giãi bày:
- Cậu mợ ghi tên đi chơi trước
ngày mẹ báo tin qua đây nên không hủy
bỏ được. Con đã xin nghỉ một
tháng. Trong tháng đó mình sẽ đi một
vòng sơ khởi nước Mỹ. Mẹ sẽ gặp
em trai mẹ vào tuần lễ thứ ba ...Tôi
ngưng nói khi thấy mẹ xoay mặt về khung cửa
kính. Nhân lúc xe qua cầu, tôi cất
cao giọng:
- Đây là sông Potomac.
Đi xuôi dòng sẽ trông thấy một phần
hình ảnh rất đẹp của thủ
đô. Nhà của con phía thượng
dòng cách đây độ nửa giờ. Mẹ
vẫn nhìn quang cảnh thành phố, chỉ
có tiếng “thế à” hờ hững vang
lên. Tôi nhìn đồng hồ và mừng
là đã tới giờ cơm chiều. Tôi
nói nhỏ nhẹ:
- Suốt ngày đêm trên máy bay, chắc
mẹ thèm cơm. Khu thương mại Eden của người Việt
vùng này có một nhà hàng nấu
món canh chua cá bông lau, cá kho tộ ngon lắm
!
Bà nói giọng mệt mỏi:
- Nói chung thì mẹ thèm một tô
phở.
Một cái gì nghẹn ngào đột
ngột trào dâng trong tôi. Hai mươi năm
tập kết ra Bắc mẹ đã bị đồng
hóa. Không chỉ thay đổi cả giọng
nói, ngôn từ mà lơ là luôn cả
món ăn ưa thích của miền Nam. Tôi ngờ rằng
bà không phải là người sinh ra tôi
…
Tôi đưa mẹ vào tiệm Phở Xe Lửa
và gọi tô đặc biệt. Mẹ khen ngon
hơn phở ở Sài Gòn. “Nhưng vẫn
thua phở Hà Nội”, tôi nhanh nhẩu tiếp
lời. Mắt mẹ thoáng chút ngạc nhiên
rồi lặng lẽ quan sát xung quanh … Tôi cũng
quan sát bà. Tôi giống mẹ lạ lùng.
Chắc chắn nhìn chúng tôi, không ai nghĩ
khác hơn là mẹ và con. Mà giống mẹ
để làm gì khi tâm hồn chúng
tôi không có chút gì hòa điệu
…
Tôi nhấn một chiếc nút trên trần
khi xe sắp quẹo vào driveway và lái thẳng
vào garage. Trong khi tôi mở cóp nhấc xuống
các hành lý, mẹ đi ra phía trước
đường. Tôi bước đến bên mẹ
khi bà ngắm nghía ngôi nhà, trầm trồ:
- Nhà của con đây hả ? To và
đẹp quá, ngoài tưởng tượng của
mẹ. Quang cảnh cũng thật sáng sủa
tươi mát. Tôi cười buồn:
- Chúng con mới mua năm ngoái và chắc
cũng sắp bán …
Giọng mẹ thảng thốt:
- Tại sao thế ?
Tôi nắm cánh tay mẹ dìu đi:
- Mẹ vào nhà nghỉ ngơi. Từ từ
rồi mẹ sẽ biết
Tôi bấm số liên hợp và mở
toang cánh cửa. Mẹ bước vào, đứng
sững người trên tấm thảm nhỏ mang chữ
welcome. Dường như mẹ không tin những
gì mẹ đang thấy. Mẹ ngập ngừng
bước đi, mắt dừng lại từng vật
trang trí ở phòng khách, phòng gia
đình, miệng lẩm bẩm lời tán thưởng.
Khi mẹ hướng về khu bếp, tôi biết mẹ
sẽ ở đây lâu hơn nên lặng lẽ
trở ra ngoài mang hành lý vào nhà.
Khóa cửa xong, tôi đảo mắt tìm mẹ.
Bà đang ở trong phòng đọc sách,
đứng lặng yên trước bàn thờ. Mẹ
không nhìn các tượng Phật rất đẹp
tôi thỉnh tận Thái Lan. Mắt mẹ đang
đăm đăm nhìn di ảnh của Huy. Anh mặc
áo tiểu lễ hải quân với dây biểu
chương, trên một nắp túi là bảng
tên Lê Quang Huy. Bên kia là chiếc huy hiệu
hạm trưởng và hai hàng huy chương nhiều
sắc màu khác biệt. Và Huy đang
tươi cười … Mẹ nói bằng giọng
ngạc nhiên mà bình thản:
- Sao con không nói gì với mẹ ?
Tôi lắc đầu:
- Để làm gì ? Mẹ có biết
gì về ảnh đâu và chắc cũng
không ưa ảnh !
Mười lăm năm trước, khi về chịu
tang ba tôi, tôi đã từ chối trả lời
mọi câu hỏi của mẹ. Tôi muốn cho thấy
khi bà đã có can đảm bỏ rơi
tôi thì tôi cũng có can đảm coi
như đời tôi không dính dáng gì
tới bà. Mãi gần đây, khi mẹ ngỏ
ý muốn qua thăm chúng tôi, Huy khuyên
tôi nhận lời, dù gì bà cũng
là người sinh thành ra mình. Tôi nghe lời
khuyên nhưng chỉ một mình tôi phải
đón mẹ. Huy chết bất thần vì
cơn đột quỵ. Mẹ nhìn khắp bàn
thờ rồi quay phắt sang tôi:
- Sao không thấy con thờ ba con ?
- Thờ ba ? Tại sao con phải thờ ba ?
Mặc dù đã tự nhủ, tôi vẫn
không dằn được cơn bực tức
bùng vỡ. Mẹ quay đi, lặng lẽ thắp
nén nhang cắm vào lư hương, nhìn Phật
Bà, nhìn Huy rồi thở dài lặng lẽ
bước lên thang lầu. Tôi đã từng
nghe nhiều tiếng thở dài tương tự của
mẹ trong suốt thời gian mười ngày về
dự đám táng ba tôi. Tôi đã cho
bà thấy tôi không chỉ dửng dưng với
người chết mà còn lạnh lùng với
cả người còn sống. Liệu có ai
cư xử khác tôi
khi suốt quãng đời dài gần bốn
mươi năm mà chỉ vài lần được
nghe nhắc đến mẹ cha mình bằng lối
bông đùa.
Năm tôi lên mười bốn, sau trận
Mậu Thân khói lửa khắp Chợ Lớn
Sài Gòn, một bữa, lần đầu tôi
nghe cậu nhắc tới ba mẹ. Trong bộ đồ
trận rằn ri mang lon trung tá, cậu ra vẻ trịnh
trọng: “Nè, Phượng ! Con có biết
là suýt nữa con đã có dịp
trùng phùng ba mẹ con không ?” Trong khi
tôi tò mò lắng nghe, cậu tỉnh bơ tiếp:
"Nhưng vì cậu thấy họ không xứng
đáng làm bậc cha mẹ, cậu đã
đuổi họ về mật khu rồi !".
Tôi thường cười với mỗi cợt
đùa của cậu nhưng lần đó
tôi mím môi muốn khóc.
Năm hai mươi mốt tuổi, khi tôi
đưa Huy về nhà giới thiệu nhân buổi
tiệc mừng cậu thăng cấp tướng, cậu
nói nhỏ vào tai tôi: "Chà chà!
Như vầy là kẹt cậu rồi ! Con mà chọn
tên hải quân đó làm chồng thì
cậu khốn khổ với chị cậu. Tuy nhiên,
nếu con … năn nỉ cậu, cậu cũng liều
cho con làm … bà thiếu tá". Tôi
vẫn cười thầm về chuyện này vì
bốn tháng sau, sự thể đảo ngược.
Chính cậu lại là người phải
“năn nỉ” tôi để cả gia
đình được lên tàu của Huy rời
khỏi Việt Nam.
Chúng tôi thành hôn ở Mỹ. Huy trở
lại đại học, tôi đi làm ngày
đêm. Rồi lần lượt hai đứa con ra
đời. Huy ra trường đi làm. Tôi
vào đại học. Vất vả mà hạnh
phúc. Tôi quá bận rộn để nhớ về
quê cha đất tổ, cho tới mười năm
sau tôi mới lại nghe tin tức ba mẹ. Lại vẫn
do cậu đưa tin. Cậu tôi cho biết
đã liên lạc được với chị của
mình. Không lâu sau đó tôi liên tiếp
nhận được thư ba mẹ tôi bày tỏ
lòng khao khát mong nhận được thơ
tôi và hình ảnh gia đình. Và tiếp
đến là những lá thư mong mỏi
tôi về Việt Nam.
Tôi nhận thư, tôi đọc, lòng ngơ
ngẩn, bâng khuâng nhưng không có
chút hứng thú trả lời. Thậm chí
nhiều năm sau, cái tin ba tôi bị đau nặng
cũng chỉ được đón nhận với
lòng dửng dưng. Huy bảo tôi nên về. Cậu
mợ gọi điện bảo tôi phải về.
Tôi thưa với cậu mợ rằng tôi
không có cha mẹ nào khác ngoài cậu
mợ nhưng cậu mợ tiếp tục thúc
bách và giảng đạo lý. Tôi rủ
cậu mợ cùng về. Cậu bảo cậu
không muốn giỡn mặt với chính quyền
cộng sản. Cuối cùng tôi khăn gói một
mình lên đường. Thời điểm
này chúng tôi còn nghèo nên Huy
đành ở lại với hai con. Nhưng đoạn
đường quá xa để ba tôi không thể
chờ. Ông vĩnh viễn ra đi vài giờ
trước lúc tôi bước vào ngôi
nhà xưa. Dù vậy tôi vẫn còn kịp
nhìn mặt ba tôi. Nhìn chỉ một lần
mà vẫn đủ để khuôn mặt
già nua, khắc khổ, hoàn toàn xa lạ
đó theo tôi về tận xứ Mỹ.
Thỉnh thoảng nhân một liên tưởng
về dòng họ ai còn ai mất, khuôn mặt
của ông lại hiện ra cùng với những
tiếng thở dài của mẹ. Thế mà tuyệt
nhiên, tôi không hề nghĩ đến việc
thờ phượng ông. Mẹ nằm trong buồng
riêng suốt đêm ngày, mãi đến tối
hôm sau mẹ mới tươi tỉnh hẳn. Tôi
rủ mẹ đi ăn đồ biển. Mẹ ăn tự
nhiên, ngon lành. Nếm đủ tôm cua
nghêu sò ốc hến, luôn cả hào
tươi. Lâu lắm mới có dịp ăn
ngoài, tôi cũng tận lực nuốt. Trên
đường về nhà, mẹ hỏi:
- Cậu bảo con có hai thằng con trai.
Chúng nó đâu mà mẹ chưa gặp ?
- Tụi nó đều đã lập gia
đình. Mỗi đứa ở mỗi tiểu bang
khác nhau, khá xa. Đứa lớn ở Georgia, có hai con, đứa nhỏ
ở Texas,
đang chờ con đầu lòng. Con đã sắp
xếp để mẹ đến chơi với
chúng nó, mỗi đứa vài ngày, sau
khi mẹ gặp cậu mợ. Mẹ nhìn tôi,
dò hỏi:
- Con ở đây một mình sao ?
Tôi gật đầu:
- Vì vậy mà con có ý muốn
bán nhà này về sống với mấy đứa
nhỏ, luân phiên mỗi đứa một thời
gian. Tụi nó đang năn nỉ con về ở
chung.
Giọng mẹ ngập ngừng:
- Phải thú nhận rằng mẹ vừa
trông thấy căn nhà này là mê ngay.
Nếu con bán thì bán cho mẹ. Mẹ con ta sẽ
ở đây, mãi mãi tới ngày mẹ chết
…
Tôi đăm đăm nhìn mẹ. Tôi
đã biết từ lâu là mẹ rất
giàu, chỉ ngạc nhiên về ý cuối.
Nó đến quá bất ngờ như là một
nhánh gai quẹt vào người. Tôi nghe
xót đau, khó chịu. Tôi không chuẩn bị
việc này, cũng không muốn nó xảy ra.
Đầu óc tôi đông cứng. Chợt
hình ảnh Huy hiện ra, miệng cười cười.
Ba tháng nay, từ ngày anh mất, khi tôi gặp
điều gì khó xử là anh lại hiện
về. Nụ cười của anh luôn luôn
giúp tôi tìm giải pháp. Tôi thấy
bao nhiêu phiền phức nếu cho mẹ ở chung.
Tôi đã quen với cuộc sống không
có mẹ. Chỉ mới hai mươi bốn tiếng
đồng hồ “có mẹ” mà tôi
đã chịu đựng biết bao gượng
ép. Mẹ nhìn tôi dò hỏi. Tôi
nói:
- Con mới mất anh Huy. Con cần một thời
gian yên tĩnh.
- Mẹ cũng cần có thời gian sắp xếp
mọi việc ở Việt Nam. Năm tới mẹ trở
qua sống hẳn với con. Con đồng ý chứ
?
Tôi không biết nói gì hơn.
Tôi như nghe tiếng Huy văng vẳng: “Đừng
làm mẹ buồn !” Tôi cố nhìn
vào bóng đêm loang loáng tìm hình
bóng Huy nhưng chỉ thấy ánh đèn
đỏ vừa bật ở ngã tư…
Sau năm ngày dạo chơi phố xá
và ngắm cảnh Nữu Ước, chúng
tôi dành hai đêm thử thời vận ở
sòng bạc Atlantic City. Thánh nhân đãi kẻ
khù khờ, cả hai mẹ con thắng lớn.
Chúng tôi về đến nhà, tẩy rửa
xong lớp bụi đường thì trời tối
hẳn. Tôi thấy mệt mỏi nhưng mẹ tỉnh
bơ đề nghị để mẹ nấu ăn ở
nhà. Tôi nói sẽ ăn ở nhà nhưng
mẹ khỏi nấu. Mẹ không tỏ gì ngạc
nhiên khi tôi gọi thức ăn bằng điện
thoại. Bà ngồi thoải mái trong bộ ghế
êm ái, xem truyền hình đưa tin thế vận
hội. Tôi sắp đặt chén đũa,
khăn ăn và nước ngọt rồi ngồi xuống
cạnh mẹ. Chợt mẹ quay sang tôi, giọng ngập
ngừng thiếu tự nhiên:
- Mẹ phải nói với con chuyện này.
Em trai con muốn nhờ mẹ hỏi con giúp nó một
việc.
Em trai tôi ? Tôi từ từ hình dung đứa
em trai của mình. Tôi đã nhớ ra một
hình dáng hiền hòa thường quanh quẩn
gần tôi. Cũng như cậu và mẹ, em
tôi nhỏ thua tôi năm tuổi. Nhưng nó
khác với tất cả chúng tôi là
đã không chào đời ở miền Nam.
Tôi nhìn mẹ chờ đợi. Giọng mẹ
đều đều:
- Đứa con gái út của nó học
rất giỏi. Năm tới lên đại học.
Nó muốn nhờ con giúp cháu qua học
bên này. Nó không muốn cho cháu ở
nội trú. Nó xin cho cháu ở với con.
Cơ bản là con không phải tốn kém
gì hết. Mẹ sẽ lo đi chợ, nấu ăn
cho cả nhà ...
Cơn giận chợt ứ lên ngực làm
tôi khó thở. Tôi hít vào một
hơi thật sâu. Tôi biết là mở miệng
lúc này tôi sẽ nói ra lời cay độc.
Tôi nhìn ra ngoài trời đang đổ
mưa với những ánh chớp liên hồi.
Tôi nhớ tới những cơn mưa đầy sấm
sét trong căn nhà thênh thang thuở lên
mười. Thuở đó cậu tôi đổi
đi đơn vị xa và mợ theo cậu. Người
giúp việc thì ngủ gần bếp, xa căn buồng
riêng biệt của tôi. Tôi đã vô
cùng sợ hãi và từng ước ao
có được một đứa em. Bây giờ
tôi đâu còn cần. Tôi nói chầm
chậm:
- Thì ra mẹ qua đây không phải
vì con mà vì tương lai cháu nội của
mẹ ! Bà nhìn tôi tỏ vẻ ngạc
nhiên:
- Con nói gì lạ vậy. Tất nhiên mẹ
qua đây là vì con, bởi vì mẹ muốn
bù lại thời gian ba mẹ bỏ bê con. Mẹ
không hề vì cháu nội. Nó chỉ ngỏ
lời sau khi biết ý định của mẹ. Mẹ
đưa tôi lá thư cầm sẵn:
- Đây là thư nó gửi cho vợ chồng
con.
Tôi hững hờ nhận. Mẹ tiếp:
- Thật ra nó cũng đã hỏi các
thủ tục xin ở nội trú. Không có con
ở đây, con của nó vẫn qua đây học.
Mẹ thấy điều quan trọng là có
người ruột thịt cận kề, coi sóc, nhắc
nhở. Tôi cười chua xót, không còn
ngăn được lời mai mỉa:
- Ruột thịt ? Có là ruột dư với
thịt thừa ! Và mẹ đã từng cắt
bỏ không thương tiếc !
Mẹ nhìn tôi đăm đăm:
- Con vẫn còn giận mẹ đến thế
sao ? Lần con về, mẹ đã hết lời giải
thích ..
- Con vẫn nhớ các lời giải thích
đó: Ba mẹ đâu có muốn xa con, chẳng
qua chỉ vì muốn góp phần giành độc
lập, thống nhất đất nước.
- Thì đất nước đã độc
lập thống nhất, sao mẹ và cháu nội
không ở Việt Nam
mà hưởng.
Mẹ buông tiếng thở dài. Tôi cũng
chợt nhận ra mình vừa buông lời xỉa
xói hỗn hào. Tôi trầm giọng:
- Con xin lỗi. Hễ nhớ đến những
ngày con bị bỏ rơi là cứ muốn nổi
xung thiên …
- Mẹ phải làm gì để được
con tha thứ, quên đi chuyện cũ. Con nghĩ lại
đi. Ba mẹ đâu có gửi con cho ai xa lạ.
Người đó chính là ba mẹ ruột của
mẹ. Con lúc nào cũng nhận được
trọn vẹn tình thương và chăm
sóc …
Tôi cố giữ giọng bình thường:
- Ba mẹ ruột của mẹ chớ đâu phải
ba mẹ ruột của con ! Suốt tuổi thơ của
con, con bị bạn bè cười nhạo là
đứa trẻ mồ côi, là con không cha
không mẹ !
Nước mắt tôi tự dưng ứa ra,
rơi dài xuống. Mẹ đứng lên, bước
lại ôm choàng lấy tôi. Tôi khóc nức
nở trên vai mẹ. Khi muộn phiền đã dịu
xuống, tôi nhìn thẳng vào mắt mẹ:
- Mẹ không thấy là mẹ không
công bằng sao ? Lúc con ở cái tuổi rất
cần sự săn sóc của ba mẹ thì ba mẹ
bỏ đi biền biệt. Còn bây giờ, khi mẹ
muốn ở gần con thì mẹ đã bước
vào cái tuổi gần đất xa trời,
cái tuổi mẹ cần con chớ con không cần
mẹ. Thật lòng mà nói, cho tới giờ
phút này, con không một mảy may cảm thấy
chút gì thương yêu mẹ, thì
nói chi thương yêu cháu.
Mẹ ôm mặt, thân hình thả rơi
lên ghế. Tôi nghe tiếng nấc của mẹ
và nghe lòng chùng xuống. Tôi nói nhanh
như sợ không còn nói được:
- Nhưng có điều chắc chắn là
con cũng không thể chối bỏ mẹ không phải
là mẹ của con. Chừng nào mẹ muốn ở
với con, mẹ cứ ở. Chừng nào mẹ muốn
đi, mẹ cứ đi. Điều em con muốn,
cháu con muốn, con khó mà nói được
lời từ chối !
Mẹ vẫn ngồi
yên, thút thít khóc. Đúng lúc
tôi muốn ngồi xuống ôm lấy mẹ
thì tiếng chuông reo. Tôi thở hắt ra,
bước về phía cửa nhận thức ăn
mang tới …
Ở San Francisco ba ngày,
chúng tôi đi xe đò xuống San Jose. Ba ngày sau nữa
chúng tôi về tới quận Cam. Cậu và
các con cháu đón chúng tôi ở bến
xe, chỉ thiếu có mợ. Khi tôi thông
báo mẹ sẽ sang thăm gia đình cậu, cậu
nói sẵn sàng gặp mẹ nhưng từ chối
cho chúng tôi tạm trú. Nhà cậu mợ
rất rộng, nhiều buồng ngủ. Vợ chồng
con cái tôi mỗi khi qua Cali là ở nhà cậu mợ
hà rầm. Cậu mợ hẳn phải đau
lòng khi lần này để tôi ở
khách sạn chỉ vì … có mẹ ! Mợ
không muốn chứa mẹ trong nhà. Hai đứa
em trai của mợ đều bị tập trung cải tạo,
một bỏ xác trong rừng Yên Bái.
Mỗi ngày trong suốt một tuần, cậu
lái xe đến khách sạn đón
chúng tôi đi viếng thăm hết nơi
này đến nơi khác. Ngày đầu, cậu
dành cho khu Little Saigon. Mẹ thú nhận là rất
ngạc nhiên về mức phát triển quy mô
và sự phồn vinh sang giàu của người
Việt tỵ nạn. Những ngày kế dành cho
danh lam thắng cảnh. Có ngày chúng tôi
bay khỏi thành phố đỏ đen Las
Vegas, rồi về phía Bắc để
chiêm ngưỡng Grand Canyon
vô cùng ngoạn mục. Ngày khác lái
xe tận về phía Nam gần kề Mễ
Tây Cơ để ngắm nghía những quang cảnh
sinh động huy hoàng trong Monterey Bay Aquarium. Cậu
thường dùng khoảng thời gian di chuyển
để hỏi mẹ về gia đình và
dòng họ ở quê nhà. Cậu cũng kể
về cuộc đời của cậu trong suốt nửa
thế kỷ không gặp chị. Tôi vô
cùng thú vị được nghe hai chị em nhắc
lại những kỷ niệm thời họ sống
bên nhau. Thỉnh thoảng cậu và mẹ
“đụng” nhau về đề tài
chính trị thường là do cậu khởi
xướng. Một lần đang lái xe, cậu bỗng
nhái cái giọng bắc của mẹ: “Thật
đáng tiếc ! Nếu chị cả đừng…
vớ phải cái ông cán ngố nằm
vùng thì giờ chị em gặp lại dung
dăng dung dẻ biết bao !”.Mẹ nở ngay nụ
cười đáp trả: “Thì cũng lỗi
ở em. Nếu em đừng theo Mỹ, Ngụy”.
Cậu gật gù ra vẻ tán thưởng rồi
bắt sang chuyện khác.
Hôm đứng trước trường đại
học danh tiếng Standford, cậu cười nói:
-Tham quan trường này chị có nhớ
đến những năm chị dạy ở trường
Đảng không ? Phải công nhận duy vật biện
chứng pháp hay tuyệt. Đảng Cộng sản
chủ trương “ không có người
bóc lột người”. Thế mà ngày
nay bản thân Đảng hóa thành “Đảng
bóc lột người”. Y chang hủy thể của hủy thể !”
Mẹ bật cười dòn tan:
-Đúng ra là … “phủ định của phủ
định !”.
Một buổi tối về khách sạn
còn sớm, cậu lân la ở lại. Không biết
dẫn dắt từ đề tài gì, hai chị
em bắt đầu bàn về Hoàng Sa, Trường
Sa và sự hiếp đáp của Tàu Cộng.
Bỗng cậu đặt câu hỏi: “Ông
Bush hứa với ông Dũng là sẽ ủng hộ
sự toàn vẹn lãnh thổ của VN. Vậy giả
sử Tàu cộng tấn công Việt Nam và Mỹ
đem quân qua giúp đánh lại Tàu Cộng,
thì đối với hai quân đội ngoại
nhập đó, theo chị thì phải gọi
là gì ? Tàu là quân xâm lăng, Mỹ
là bọn xâm lược ???" Mẹ cười
duyên dáng: “Gọi thế là …
đúng sách vở đấy”.
Vào ngày thăm viếng Getty Center, một
công trình chi phí hàng tỷ đô la, vừa
đồ sộ về kiến trúc tân kỳ, vừa
là viện bảo tàng nghệ thuật cổ vật
hàng thế kỷ, lại vừa quy mô về tổ
chức, tất cả chi phí do nhà tỷ phú
Paul Getty đài thọ, cậu tôi bất ngờ hỏi
mẹ: "Nghe đâu chị đang là tỷ
phú đỏ. Ngày xưa chị chống Mỹ cứu
nước, ngày nay nhà tỷ phú Việt Nam
đổi mới đã đóng góp
được gì để dựng nước ?"
Mẹ cười: “Chị đang cho xây Đại
Nam
Quốc Tự thứ nhì. Hôm nào khánh
thành chị sẽ mời em về dự”. Cậu
cười ra vẻ đắc ý: “Xin hỏi lần
này chị đặt Hochiminh ngồi ở đâu
?” Tôi nhớ vừa
đọc tin tức gần đây nói về
ngôi chùa vĩ đại mới xây xong
có đặt ba bức tượng từ thấp
lên cao: Hồ Chí Minh, Khổng Tử, Phật
Thích Ca. Tôi lo âu chờ câu trả lời.
Mẹ nhởn nhơ: “Em về thì biết”.
Đêm chót trước khi rời Quận
Cam trở lại Maryland chúng tôi được cậu
mời một bữa tiệc cá 7 món, đặc
sản Cali. Khi chúng tôi đến nhà
hàng, tôi thật sự ngạc nhiên và vui
mừng khi thấy có cả mợ hiện diện. Mợ
đứng lên vui vẻ chào hỏi và mời
mẹ ngồi bên cạnh. Mợ vốn hoạt
bát, nên mẹ lúc nào cũng cười
tươi. Tôi cảm thấy vô cùng hạnh
phúc. Lúc chờ tính tiền cậu hỏi mẹ
bao giờ về Việt Nam. Mẹ bảo còn lâu,
khoảng sáu tháng nữa. Và năm tới
có thể là qua ở luôn. Cậu gật
gù nhìn mẹ rồi nhìn tôi. Tôi
tưởng cậu tán thành quyết định
của mẹ nhưng cậu chậm rãi nói: “Phải
nói là rất ngạc nhiên khi nghe chị
tính qua Mỹ ở luôn. Chị biết không
Hochiminh có làm một câu thơ rất nổi
tiếng: đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy
nhào ! Ba mươi ba năm qua, Ngụy đã
nhào, Mỹ đã cút. Thế
mà giờ đây có người đánh
đuổi Mỹ lại muốn ... cút theo Mỹ
!” . Tôi bật cười nhưng kịp
hãm khi thấy mặt mẹ sa sầm …
Về Maryland, theo dự
trù chúng tôi nghỉ ngơi ba ngày trước
khi bay xuống Georgia
và Texas.
Nhưng chỉ mới qua đêm, buổi sáng mẹ
buồn rầu đổi ý. Mẹ muốn về ngay
Việt Nam.
Tôi ngỡ ngàng. Nhưng tôi chợt hiểu
ra. Câu trêu chọc của cậu đã chạm
tự ái mẹ. Xa nhau quá lâu, mẹ không
quen tính tình em mình. Cợt đùa, đốp
chát vô tội vạ là thói quen của cậu.
Hiểu cậu thì không ai giận cậu.
Không hiểu cậu, giận cậu thì ráng
chịu. Cậu nói đó rồi quên
đó. Tuy nhiên tôi vẫn không muốn thay
cậu ngỏ lời xin lỗi mẹ. Tôi cũng
không có ý định van xin mẹ khoan vội
về Việt Nam. Tôi biết chắc nếu tôi
năn nỉ, mẹ sẽ ở lại. Gần tháng
qua tôi đã cảm thấy chút gì gần
gũi mẹ nhưng xem ra vẫn
còn một bức vách ý thức hệ
vô hình ngăn cản sự thoải mái, tự
nhiên, thân mật. Thậm
chí còn có cái gì khác nữa khiến
tôi có lúc bứt rứt, bực mình.
Không có mẹ, tôi ngủ nghê, ăn uống
thế nào lúc nào tùy thích. Có mẹ,
tôi phải hầu hạ, e dè, trông trước
ngó sau. Mẹ ở lại lần này, lần tới
sẽ ở lại mãi mãi. Mà xem ra thời
gian để xây đắp tình mẫu tử chẳng
còn bao nhiêu. Luật đời vốn trói buộc
tôi vào kiếp nạn mồ côi từ đầu
đời. Có gặp lại cha thì chỉ khi cha
mất. Gặp lại mẹ thì mẹ lại bỏ
đi. Thôi thì hãy coi mươi ngày
bên mẹ đã là một hồng ân.
Phải mất một tuần tôi mới đổi
được vé máy bay. Trong tuần cuối
đó, mẹ chỉ thích đi mua sắm. Mỗi
ngày tôi đưa mẹ vào một trung
tâm thương mại khác nhaụ Ăn thì
mỗi bữa một nhà hàng khác xứ. Mẹ
đã thưởng thức các món ăn Mỹ,
Nhật, Thái, Đại Hàn, Mã Lai, Nam
Dương. Đêm cuối cùng, tôi hỏi mẹ
có muốn ăn phở lần chót ở Mỹ
không, mẹ cười bảo muốn ăn canh chua
cá kho tộ. Tôi thấy chút ấm lòng.
Hôm đưa mẹ ra phi trường, chúng
tôi im lặng suốt đoạn đường. Gửi
xong hành lý, tôi kéo chiếc va ly, tay kia nắm
bàn tay mẹ bước chầm chậm về trạm
kiểm soát an ninh cá nhân. Khi gần đến
dòng người ngoằn ngoèo chờ qua trạm,
mẹ dừng lại. Tôi nhìn mẹ dò hỏi.
Ánh mắt mẹ ngập tràn âu yếm
mà giọng cất lên trầm buồn:
- Chắc mẹ sẽ không qua đây thăm
con nữa ..
Tôi nghe xao xuyến nhưng vẫn lặng thinh. Lời
mẹ êm như tiếng thở dài:
- Và khi mẹ chết, con cũng không cần
phải về …
Tôi đứng chết lặng. Tôi có cảm
tưởng như tôi đã cư xử quá
tệ hại với chính mẹ mình. Ý nghĩ
trở thành đứa con bất hiếu khiến
tôi buột miệng:
- Mẹ ! Con sẽ về. Thế nào con cũng
về. Cậu đã dạy con nghĩa tử là
nghĩa tận. Bà vòng tay ôm lấy tôi thật
chặt, giọng êm đềm:
- Còn đây là lời mẹ dạy, lần
đầu mà cũng là lời cuối. Con
hãy luôn luôn ghi nhớ: “Chú như cha, cậu như mẹ”. Con gắng giữ sức khỏe.
Thôi mẹ đi.
Mẹ nắm chiếc cần va ly từ tay tôi.
Tôi vụng về ôm lấy mẹ. Mẹ áp
má vào má tôi. Tôi nghe chừng thân
mình bay bổng. Khi
tôi mở vòng tay, mẹ quay mặt bước
đi. Tôi thấy mình quá bất nhẫn, khẽ
gọi:
- Mẹ !
Bà quay lui, chân vẫn bước,
đôi mắt hiền từ.
Tôi lúng túng vẫy tay, cố nở nụ
cười:
- Chào mẹ !
9/2008
VŨ THẤT
(Trần Trọng Nhân sưu tầm
và chuyển)