NÂNG BI
(Cử Tạ)
Có người nói rằng, thuật ngữ
"nâng bi" có ở xứ ta từ trước khi Sài
G̣n giải phóng, nó được nói chệch ra từ
"Lobby" chỉ sự "vận động hành
lang" để giành được ưu thế, sự
ủng hộ cho đối tượng cần
"Lobby".
Tuy nhiên lư giải này có vẻ hơi khiên
cưỡng v́ nó khá xa với mục đích của động
từ "nâng bi". Có một cách lư giải khác nghe logic
hơn, nó thế này:
Chuyện kể rằng, ngày nảy ngày
nay có anh chàng nọ chơi bida vào hạng khá. Sếp của
anh ta cũng thích bida nhưng chơi rất xoàng. Để
làm vui ḷng sếp, mỗi lần chơi anh chàng thường
giấu tài và liên tục đi những đường
cơ khéo léo để bi nằm vào vị trí dọn cỗ
mời sếp "xơi". Tất nhiên anh chàng cũng
đủ tài diễn kịch để thi thoảng tạo
ra một game ngang ngửa, kịch tính. Sếp khoái anh chàng
ra mặt, cất nhắc anh ta vào chức trợ lư, cho
hưởng nhiều bổng lộc.
Tṛ siêu nịnh bợ này được
người đời gọi là "nâng bi" và nó
được phổ biến dần trong xă hội như
một từ mới với ư nghĩa như vậy. Và thú
vị thay, hai từ "nâng bi" và "nịnh bợ"
đều được viết tắt bằng 2 chữ
"NB" giống nhau.
Về sau "nâng bi" ngày càng
được hiểu theo nghĩa bợ đỡ, nịnh
nọt, thậm chí nghĩa đen của nó c̣n được
ngầm hiểu là tḥ tay nâng hộ sếp 2 viên .. bi méo nữa.
Kể cả sếp là nữ không hề có .. bi cũng
được "nâng bi" như thường.
"Nâng bi" vốn chỉ có một
chiều, dưới "nâng bi" cho trên, bé "nâng
bi" cho lớn. Ngang hàng với nhau chẳng ai "nâng
bi" mà chỉ ŕnh .. sút vỡ bi của nhau mà thôi. Nếu
khéo "nâng bi", người ta có thể thu được
nhiều món lợi hơn so với công sức, tiền bạc
bỏ ra để nâng. Một trong những bậc thầy
"nâng bi" mà trở thành người giầu có quyền
thế bậc nhất là Ḥa Thân, đời vua Càn Long, nhà
Thanh TQ.
Khi Càn Long thấy ḿnh hơi béo bèn hỏi
Ḥa Thân, Ḥa Thân bẩm: "Cơ thể bệ hạ
như thế này là cực kỳ chuẩn, thêm một tí là
béo, bớt một chút là gầy!". "Nâng bi" tinh tế
đến thế là cùng.
C̣n khi Càn Long làm thơ th́ Ḥa Thân tuôn ra những
lời có cánh: "Thơ của Hoàng thượng hay tuyệt
đỉnh, chữ viết như rồng bay phượng
múa. Nước ta mấy ngh́n năm chưa có ai làm thơ
hay và viết chữ đẹp như thế!".
Chưa hết, mỗi khi có dịp Ḥa
Thân đều nhả ngọc, phun châu ra những câu đại
loại: "Công ơn của Hoàng thượng như trời
bể, tài đức sánh ngang với Nghiêu, Thuấn!. Thói
đời, nói một lần vua chưa tin, nhưng nói nhiều
lần Càn Long đâm ra tưởng thật, ngài khoái ra mặt.
Và khi đó tài "nâng bi" của của Ḥa Thân phát huy hiệu
quả tột đỉnh!
Cái tài của Ḥa Thân là biết chọn
đúng thời điểm để "nâng bi", khiến
những câu nói hành động của ông ta có sức nặng
ngàn cân.
Có một câu cửa miệng mà người
đời hay dùng để miêu tả thói bợ đỡ
đó là "nịnh thối". Câu này có nguồn gốc
từ truyện tiếu lâm dân gian VN sau:
Có ông quan huyện đang lúc thăng
đường th́ vô t́nh phát ra một cái rắm rơ to. Mùi xú
uế bốc lên nồng nặc, ngài đang ngượng
chín người th́ một tên lính hầu nức nở:
"Mùi vị thực dễ chịu, âm thanh nghe như tiếng
đàn, tiếng sáo!". Tên lính c̣n lại th́ xun xoe thốt
lên: "Chao ôi, thoang thoảng hương quế,
hương lan!". Quan huyện tuy có đỡ ngượng
nhưng ngài chợt nghĩ rồi nói: :Thường th́
trung tiện phải có mùi thối, nay rắm của ta mà
các ngươi thấy thơm th́ hẳn ta chẳng c̣n sống
được bao lâu nữa!". Nghe vậy hai tên lính hầu
vội rối rít: "Bẩm quan lớn, bây giờ th́ có
mùi rồi, thối lắm ạ!". Quả là nịnh ..
thối đến cỡ đó là cùng!
Chuyện xưa kể rằng, vào thời
nhà Tề, Tề Uy Vương là một ông vua làm ǵ cũng
được quần thần tung hô "anh minh, sáng suốt.
Tề Uy Vương cũng lấy làm thích thú. Đại
phu nước Tề là Trâu Kị tâu với Tề Uy
Vương cần phải nghe nhận xét của dân chúng. Tề
Uy Vương cho là phải và ra chiếu: "Ai vạch ra
được lỗi lầm của nhà vua trước mặt
bá quan triều đ́nh, thưởng 300 nén vàng. Ai dâng biểu
vạch ra được tội của vua, thưởng
200 nén vàng. Ai có lời chỉ trích vua xác đáng, thưởng
100 nén vàng". Chiếu vừa ban ra chưa ráo mực, dân
chúng đă kéo đến cổng thành xếp hàng chờ vạch
tội vua lấy thưởng đông như trẩy hội.
Lúc này Tề Uy Vương mới tỉnh ngộ, xấu hổ
gần chết. Hóa ra lâu nay ngài toàn được nghe những
lời xiểm nịnh, thiếu trung thực.
Sử sách xưa cũng ghi: Thời Xuân
Thu, vị vua thứ 25 của nước Sở là Sở
Trang Vương lúc nào cũng lo lắng việc nước
nên rất hay hỏi quần thần kế sách. Nhưng
đáp lại lũ nịnh thần
chỉ luôn t́m cách ca ngợi Sở Trang Vương tài giỏi,
sáng suốt. Sở Trang Vương buồn chán mà than rằng:
"Ta đây vốn đă ngu si mà quần thần lại
c̣n ngu si hơn ta nữa th́ nước ta có lẽ khó mà giữ
được". Rồi Sở Trang Vương lập
tức đuổi hết nịnh thần, tuyển dụng
người tài, khiến nước Sở ngày càng mạnh
và thu phục được khá nhiều chư hầu khiến
tên tuổi của Sở Trang vương được liệt
vào trong Ngũ bá thời Xuân Thu.
Con người khi đă "nâng bi"
thành chuyên nghiệp, th́ từ miệng họ các câu xu nịnh
cứ tự nhiên tuôn ra một cách không dừng lại
được. Có một gă nhân viên quen thói "nâng bi",
lúc nào gặp sếp gă ta cũng t́m ra được một
câu ǵ đó để làm sếp vui ḷng. Một lần, gặp
sếp trong nhà vệ sinh, anh ta buột miệng: "Ôi sếp
bận đến trăm công ngàn việc mà anh vẫn ..
đích thân đi vệ sinh cơ ạ!?".
Câu nói bợ đỡ, nói nhanh hơn nghĩ
của anh ta vô t́nh thành tṛ cười cho công ty cả tuần
sau đó.
Ngẫm cho cùng, mục đích của
"nâng bi" là nhằm chiếm t́nh cảm của cấp
trên để mưu cầu lợi ích cá nhân. Thường
những người kém tài, thiếu thực lực th́ lại
có khả năng "nâng bi" và chịu khó "nâng
bi" bất kỳ lúc nào có cơ hội. Tất nhiên nói
như vậy không hẳn là những người có tài họ
không biết "nâng bi", chẳng qua là họ tự trọng
và liêm sỉ hơn mà thôi.
"Nâng bi" có
hại cho sự
phát triển của xă hội, khiến những người
tài thực sự và ngay thẳng, ăn nói khó nghe dễ bị
gạt ra bên ngoài những công việc quan trọng. Các vị
lănh đạo nhận ra kẻ "nâng bi" không khó, tuy
nhiên có bản lĩnh để loại bỏ kẻ
"nâng bi" chuyên nghiệp lại là một chuyện
khác. Bởi nghe ngọt bao giờ cũng lọt tai hơn
và dễ gây nghiện, tuy cũng dễ sinh hoang tưởng
và từ đó dẫn tới chứng cuồng tín cũng
không bao xa.
Hăy luôn nhớ rằng nếu một kẻ
thường xuyên "nâng bi" cho bạn th́ hắn cũng
sẽ dễ dàng "bóp bi" và "sút vỡ bi" bạn
khi có cơ hội.
CỬ TẠ
(TVT sưu tầm, Chu Phung + THVân chuyển)
