NGƯỜI VIỆT GỐC ỚT
(Hoàng Lăo Tà)
Tui là dân Huế chay tức là
Huế 100%, Huế từ trong ra ngoài, Huế đến
nỗi ra Bắc vào Nam, lên vùng cao nguyên tắm đủ
sông hồ ao lạch mà cũng không gột rửa
được chất Huế trong người.
Rồi một sáng một
chiều theo với gịng người "di tản
buồn", tôi đến cư ngụ trên xứ Cờ
Hoa văn minh hết xảy này mà chất Huế vẫn c̣n
tồn tại thâm căn cố đế trong
người, dù mỗi ngày cố gắng tắm một
lần bằng nước ấm như ngày nào trên quê
hương yêu dấu vào mùa Đông mưa dầm thối
đất thối đai. Tôi dùng chữ "cố
gắng" v́ chẳng hiểu sao tôi rất lười
tắm v́ đă có lần tui thử không tắm gội trong
suốt một tuần mà cũng chẳng thấy
người bốc mùi thơm, thúi ǵ hết cả. Do
đó tui tự nghĩ thầm tắm hay không tắm th́
cũng như nhau chẳng được lợi ích ǵ,
chẳng làm nên tích sự ǵ. Lại nữa, tui nhớ cách
đây cũng khá lâu, trong lúc trà dư tửu hậu,
chuyện tṛ với một ông bạn của ông Nội tui,
tuổi ngoài tám mươi, Bố tôi mới hỏi :
- Thưa Bác , Bác có bí quyết ǵ
để giữ chữ thọ cho đến bây giờ
không ?
Ông Cụ vuốt râu cười
khà khà:
- Bác rất ít tắm con à !
Tắm th́ lỗ chân lông nở lớn nên vi trùng dễ xâm
nhập vào người, v́ vậy suốt mùa Đông, Bác
không tắm, chỉ dùng khăn thấm nước lau
sơ ḿnh mẩy cho khỏi hôi thúi mà thôi.
Ông nội tui, tuổi lúc bấy
giờ cũng trên tám mươi đă ph́ cười mà
bảo rằng:
- Tui khác ông, mùa Hè cũng như mùa
Đông, một ngày phải tắm một lần, một
lần phải mất ít nhất 1 tiếng đồng
hồ để kỳ cọ, xoa nắn các huyệt
đạo cho máu huyết lưu thông
Hai ông Cụ, ông nào cũng quy tiên
lúc tuổi hạc đă ngoài chín mươi, ông nào cũng
có lư khi bàn đến bí quyết sống lâu , rất chi là
khoa học. Vậy tui phải nghe theo lời của ai bây
giờ ? Sang Mỹ, sẵn có nước nóng chảy trong
ṿi, tắm một ngày một lần mà chất Huế trong
tui vẫn c̣n nồng cay v́ tui ăn ớt như nhồng
trong ba bữa ăn sáng, trưa, tối. V́ thế, ai
hỏi tui quê quán ở đâu, tui đều trả lời
một cách hănh diện rằng tui là người Việt
gốc ớt. Câu trả lời thật đầy
đủ "thông tin".(Tui dịch chữ
"́nformation" cho có vẻ văn minh thời
thượng). Này nhé ! người Việt tức là
người Việt Nam không phải Phi Luật Tân hay Miên,
Lào, Thái vv.. Tui đă nhiều lần bị mấy ông bà
người Phi hỏi tôi có phải là Philippino không. Tức
như ḅ đá ! Ḿnh là con Rồng cháu Tiên mà bị nhận
lầm là Phi th́ có uất ức không cơ chứ ? Chắc
là tại tui xấu trai , thô kệch ! Dân Phi nghe tui phát
biểu như thế này chắc là kiện tui ra toà,
buộc tội mạ lỵ dân tộc. Các bạn có biết
không, mấy cô, mấy bà Phi lai Tàu đẹp lắm các
bạn ơi ! Rồi th́ "gốc ớt" là biết
ngay nơi chôn nhau cắt rún của tui là xứ Thần Kinh
chứ c̣n théc méc ǵ nữa. Gốc ớt là gốc Huế
không sai chạy vào đâu được v́ có lần tui
bị một ông bạn hỏi một câu cắc
cớ:
- Mi dân Huế, vậy mi có
biết tại sao dân Huế chỉ ăn ớt xanh không mà
thôi không ?
Tôi gân cổ căi lại là dân
Huế tui ăn đủ mọi thứ ớt: ớt
xanh, ớt đỏ, ớt tím, ớt vàng, ớt chỉ
Thiên, ớt chỉ Địa, ớt ch́a vôi, ớt
hiểm, ớt mọi, ớt bột, ớt trái
tươi cắn ḍn tan, chứ làm ǵ mà lại chỉ
ăn ớt xanh. Ớt xanh là ăn với bánh bột
lọc để hài hoà với màu đỏ của con tôm
nằm nửa kín nửa hở trong lớp bột lọc.
Ăn như thế là ăn kiểu cầu kỳ của
các Mệ chứ thật ra ớt nào cay th́ ăn chứ
đâu kể màu sắc. Ông bạn tui để cho tui nói
cho sướng lỗ miệng rồi mới ung dung
giải thích:
- Mi thật là dân Huế mất
gốc, không biết chi mô hết ! Dân Huế ăn
nhiều ớt quá đến nỗi ớt không kịp chín
đỏ nên chỉ ăn toàn ớt xanh. Có rứa mà
cũng không biết !
Ui chui choa, tui khoái quá trời khi
nghe ông bạn tui ca tụng cái "đức" ăn
ớt của quê hương tui. Tui chỉ muốn ôm hun ông
ta một miếng để thưởng ông ta mà không dám,
v́ sợ bàn dân thiên hạ tưởng tui là dân "Gay"
vừa mới từ San Francisco xuống quận Cam
chơi.
Nói đến ớt th́ phải
nói đến cái món ăn "quốc hồn quốc
tuư" của Huế tui là món bún ḅ. Ai cho tui ăn bún ḅ mà
bảo tui đừng ăn ớt th́ thà chết c̣n hơn.
Thiệt là chưởi Cha tui, tui cũng không giận
bằng ! Ớt phải cay xé họng mới làm cho bún ḅ
ngon được !
Ăn bún ḅ Huế chính gốc là
phải vừa ăn vừa hít hà v́ ớt cay, phải
đổ mồ hôi trán, tuôn mồ hôi nách (V́ vậy mà dân
Huế ai cũng có một chai Lotion Kata, trị mồ hôi
nách bỏ trong túi quần để xài mỗi khi ăn xong
tô bún ḅ Huế. Tui nói rứa mà ai không tin tui th́ thôi). Ăn
bún ḅ Huế là chỉ dùng đũa chứ không dùng
muỗng, phải húp xùm xụp mới đúng phong cách
Huế. Muỗng chỉ dùng khi ăn phở Bắc Kỳ
mà thôi. Cầm muỗng để ăn bún ḅ Huế là
chưởi Cha cái tô bún ḅ Huế mất rồi ! Mùa
Đông ở Huế không có ớt tươi v́ quư hiếm
lắm: "Ớt mùa Đông ba đồng một trái"
nên phải ăn ớt bột hay tương ớt hay
ớt ngâm dấm nên v́ vậy mà mùa Đông, tô bún ḅ Huế
đă không ngon bằng tô bún mùa Hè. Trời đă "nóng nung
người, nóng nóng ghê" (Trong Quốc văn giáo khoa
thư, mô tả mùa Hè) thế mà lại c̣n ś sụp tô bún ḅ
Huế ớt cay chảy nước mắt, nước
mũi, th́ thật là ngon không để mô cho hết. Ngon
như rứa th́ thôi ! Tôi mời ai ăn bún ḅ Huế mà
mặt cứ lạnh như tiền, ăn một cách ung
dung, nhàn hạ không "khẩn trương" chê ớt
không ăn , không thấy một giọt mồ hôi trên trán
th́ đừng có ḥng được tui mời ăn
lần thứ hai. Ăn như vậy là "thực
bất tri kỳ vị" là không kính trọng tô bún ḅ là
khinh thường dân Huế tụi tui. Lúc tui c̣n ở
Bloomington, tiểu bang Indiana, tui có anh bạn trẻ
người miền Nam, Sài G̣n hay đâu đó tôi quên
mất tiêu. Anh ta khoái bún ḅ lắm ! Mỗi lần
đến nhà tui ăn bún ḅ, anh hít hà liền miệng,
mồ hôi mồ kê nhễ nhại, anh tham dự hết ḿnh
vào "công cuộc" ăn bún ḅ làm tôi thích thú quá
chừng, xem anh ta như bạn tri kỷ, tri âm vậy.
Ngoài món bún ḅ bắt buộc
phải có ớt lại c̣n một món ăn khác mà ớt cay
đóng một phần tối ư quan trọng. Ấy là
món "Cơm Hến". Người ta đă nói lạt
như nước ốc, nước hến, vậy th́
để bổ sung cho cái "lạt" đó chỉ có
cái "cay "của ớt. Không có ớt là tô cơm
hến xem như bỏ đi chẳng đáng một
đồng xu. C̣n nhiều món ăn đặc sệt
Huế nữa như bánh bột lọc, bánh nậm, bánh
ướt nhụy tôm, bánh ram bánh ít, cơm dấm nuốt
vv.. không món ăn nào là không có ớt đi kèm, dĩ nhiên là
không ăn chè hạt sen hồ Tịnh Tâm cùng với
ớt. Nhưng Mẹ tui lúc sinh thời, Bà ăn mít ráo
ngọt lịm và ḍn tan như rứa mà Bà cũng chấm
múi mít vàng ươm vào trong chén nước mắm ớt
cay. Mùi vị dĩ nhiên là có khác đi nhưng hương
vị cũng độc đáo lắm, các bạn cứ
thử xem một lần cho biết ra răng.
Ớt gắn liền với
Huế của tụi tui nên sở dĩ tui phải nấn
ná ở lại với quê hương gần 10 năm, sau
1975 là v́ tui sợ qua Mỹ không có ớt mà ăn. Tui ăn
ớt như nhồng ! Tui c̣n nhớ lúc c̣n học cấp
tiểu học trường làng, ông ngoại tui có nuôi
một con nhồng, mỗi ngày phải cho nó ăn một
chén ớt hoặc tươi hoặc ớt bột. Ăn
nhiều ớt để lột lưỡi và nói
được tiếng người. Và quả thật
như vậy, sau một thời gian ăn ớt, con
nhồng đă nói được. Cậu tôi đă bị
ông ngoại tôi thưởng cho một tát tai là v́ đă
dạy cho con nhồng chào khách chẳng lịch sự tí
nào. Số là một hôm có khách đến nhà, ông ngoại tôi
đang khoe với khách con nhồng biết nói th́
đột nhiên nó xổ ra một câu khiến khách phải
ph́ cười và thẹn đỏ mặt: "Chào khách
toẹt !" (Khách toẹt là khách chẳng ra ǵ, là chỉ
như một món ăn dở, không ngon, chỉ muốn
nhổ toẹt ra khỏi miệng)
Nhồng ăn ớt để
lột lưỡi, để nói nhiều. Như vậy,
dân Huế tụi tui ăn ớt nhiều th́ có nói nhiều
không hí ? Ai răng tui không biết chứ tui th́ h́nh như
nói không ít mỗi khi bạn bè bắt đúng tần số
của tui. Ông ngoại tui thường mắng tui là:
- Cái thằng ni răng mà hắn
nói không để miệng đâm da non.
Chẳng lẽ ai nói ít th́
miệng nhiều da non hay răng ? Tui thực không biết
! E là phải nhờ mấy nhà sinh vật học giải
thích cho điều này mới được.
Trên đây tui đă nói đến
cái công dụng của ớt làm chảy nước
miếng nhiều và do đó làm thức ăn trở nên ngon
miệng hơn. Nay xin nói về những đặc tính
của ớt trên phương diện y học. Có thời
gian tui làm việc ở tỉnh B́nh Tuy gần căn cứ
Bốn, khu Rừng Lá trên đường từ Sài G̣n ra
Phan Thiết, tui có dịp tiếp xúc với các giáo viên
dạy học vùng Rừng Lá này. Họ ăn ớt
nhiều đến nỗi tui từng tự phụ là
người Việt gốc ớt mà cũng phải
ngả mũ ra chào thua. Họ nhậu rượu
đế đổ trong thau nhựa trộn chung với
nước ngọt xá xị và mồi nhấm rượu
chỉ là môt mâm trái cóc và một tô muối ớt, ớt
nhiều hơn muối. Họ ăn ớt không những
để món ăn khoái khẩu hơn mà c̣n dùng ớt
như một phương thuốc trị bệnh sốt
rét v́ người nào cũng bị chứng bệnh này hành
hạ và chỉ nhờ có ớt mà căn bệnh thuyên
giảm dần dần.
Chắc các bạn đă từng
nghe hai câu thơ nói về Rừng Lá:
Ngày anh đi, rừng
em chưa xanh lá
Ngày anh về rừng
lá đă xum xuê
Và hai câu thơ đối
lại:
Ngày em đi, anh c̣n
như trái ớt
Ngày em về th́
ớt lớn bằng khoai.
Mới đây, tôi lại
đọc được mẫu tin loan báo đại
học UCLA và các khoa học gia người Nhật vừa
khám phá ra ớt trị được căn bệnh ung
thư tiền liệt tuyến. Các tế bào ung thư
đă bị chất cay của ớt tiêu hủy dần
dần. Thật là một tin mừng gây phấn khởi cho
những con dân gốc Huế.
Trong cảnh Cali mưa buồn
nhớ mùa mưa xứ Huế, tôi thèm ăn một tô bún ḅ
với ớt cay xé họng và tôi lẩm cà lẩm cẩm
nghĩ rằng không biết ai là người đầu
tiên t́m ra cây ớt trong rừng cây nhiệt đới và ai
là người đầu tiên nếm thử trái ớt.
Không biết lúc bấy giờ người đó có nhảy
nhỏm người lên v́ vị cay xé nồng của
ớt và có lo cuống cuồng v́ sợ ăn nhằm
chất độc không. Nếu biết được
vị tiền nhân nào t́m ra và nếm trái ớt đầu
tiên trên trần thế th́ tui sẽ xin bàn dân thiên hạ tôn
ông ta là vị Thần Bếp hay nói văn hoa Hán(g) rộng
th́ ông ta thật xứng đáng được phong làm Trù
Thần trên cơi thế.
Hoan hô ớt !
HOÀNG LĂO TÀ
(Sưu Tầm Liên
Mạng chuyển)