NHÃ CA Ra Mắt Sách Tại Paris:

Nói Chuyện "ĐƯỜNG TỰ DO SÀI GÒN"

 

Thứ Bẩy 20-5, đông đảo đồng bào đã tham dự buổi phát động phong trào "Trả Lại Ta Sài Gòn" tổ chức tại Paris.

Sau đây là bài nói chuyện của Nhã Ca:

 

Thưa quí vị, thưa các bạn,

 

Tôi vừa từ Little Saigon bên Cali bay sang đây hôm kia, trên đường về Thụy Điển thăm các con các cháu, và thêm một lần, được nhìn lại Paris với biết bao ngưỡng mộ.

 

Paris mùa này đẹp tuyệt vời.

Tôi nhớ một thi sĩ Tây Ban Nha đầu thế kỷ trước, ông Federico Garcia Lorca. Lần đầu thấy Paris, lần đầu đứng bên dòng sông Seine, ông ta bật kêu lên thành thơ:

"Ôi, thành phố của tôi, dòng sông của tôi!"

Một ông Tây Ban Nha có thể ôm lấy thành phố nước Pháp, dòng sông nước Pháp, mà kêu là "của tôi."

Tiếng kêu ấy, câu thơ ấy hạnh phúc biết bao.

Mười bẩy năm trước đây, khi trở thành một người Việt lưu vong, tôi đã có dịp đến Paris lần đầu. Nhớ Lorca và muốn được hạnh phúc như ông, tôi đã bắt chước ông, đã cố kêu trong đầu: "Ôi, thành phố .." Nhưng chỉ kêu được tới đó là .. nghẹn.

 

Không. Sông Seine không phải là "dòng sông của tôi."

Paris không phải là "thành phố của tôi".

 

Thì ra cái ông nhà thơ Tây Ban Nha kia, lòng dạ ông ta rộng rãi, hồn nhiên, bay bổng. Còn mình thì than ôi, sao mà thấy nặng nề, hẹp hòi, cố chấp. Tôi đã tự nhủ vậy. Nhưng nghẹn thì cứ nghẹn.

May quá, hôm nay, giữa Paris, bà con chúng ta ngồi lại với nhau, không phải để lo chuyện thành phố nước Pháp, mà để cùng hướng về Saigon.

Nhờ có quí vị và các bạn, tôi thấy mình đỡ quê, đỡ nghẹn.

Và bây giờ, xin nói chút chút về Saigon của chúng ta. Saigon của tôi.

.. .. ..

 

Thưa Quí vị và các bạn,

Tôi sinh tại Huế, nói tiếng Huế, nhưng từ tuổi 20 cho tới ngày phải bỏ nước ra đi, đã có hơn 30 năm được làm dân Saigon.

 

Saigon của chúng ta, từ khi đất nước bị chia đôi năm 1954, là thủ đô Việt Nam Cộng Hòa. Vai trò thủ đô của Saigon trong các lãnh vực chính trị, kinh tế, quân sự .. ra sao tôi không biết. Nhưng tôi biết rất rõ điều này: Saigon chính là thủ đô văn học nghệ thuật không chỉ riêng cho miền Nam, mà còn chung cho cả nước Việt Nam. Vì một lẽ giản dị: thi ca, âm nhạc, hội họa, cũng như mọi thứ văn học nghệ thuật nhân bản khác, không thể ở chung với chế độ phi nhân tại miền Bắc.

 

Dù cả miền Nam đã bị dìm sâu dưới bạo lực Cộng sản, dù Saigon bị đổi tên, đổi đời, tôi luôn luôn tin chắc Saigon bao giờ cũng vẫn là Saigon.

 

Đúng 50 năm trước đây, năm 1956, Saigon sau chiến tranh có đoàn cải lương Hoa Sen còn diễn tuồng bắn súng. Các ngõ hẻm đầy giọng Bắc di cư. Các vỉa hè đầy trẻ bụi đời. Nhưng với hòa bình trước mắt, với sức mạnh của Saigon trẻ trung và tự do, chúng ta có thể tin tưởng biết bao khi thấy "Các Em Đi Về Mai Sau." Đó là tựa đề bài thơ của anh Trần Lê Nguyễn:

Các em là hoa nở chen khắp ngõ

Cửa đời rộng mở

Thơm bước chân xinh

Có từng đêm trắng

Về ngõ một mình

Muốn khóc rưng rưng

 

Chợt nhìn gác nhỏ

Nhà em đầu phố

Tiếng học bài một sớm tinh sương

Giọng em của thủ đô Hà Nội nhiều thương nhớ

Trước tản cư hậu phương

Giờ di cư vào Nam

Tôi thức trọn đêm mà sáng dậy

Tôi cũng như mấy thằng em

 

Em là con Hê Len, cha người Ma Rốc

Hết trận giặc Đông Dương

Phải về Bắc Phi để đánh người da đen

Một đêm uống rượu say mèm

Bỏ em lại Saigon

Em theo họ mẹ

Em đánh vần Việt Nam

 

Ăn sâu vào ngõ

Mấy ông trời nhỏ

Tay làm hàm nhai

Chia nhau từng khu phố

Đói no đổi lạ thành quen

Đánh giầy, đưa báo, bán kem

Tối về tụ cột đèn

Học bình dân rồi coi Hoa Sen

 

Các em đang lớn mạnh

Quen từ tuổi nằm nôi

Tiếng máy bay săn giặc

Oe oe tiếng khóc chào đời

Nhỏ chua từng hơi sữa mẹ

Lớn khôn nẻo đời sóng gió

Trưởng thành giữa hàng rào dây thép gai

Các em vững chắc đi vào ngày mai

 

Ngày mai

Trên gạch ngói Đông Âu

Trên tháp canh giới tuyến

Các em đi về mai sau.

(Tạp chí Sáng Tạo, Xuân 1957, trích theo trí nhớ)

 

Cả miền Nam, cả Saigon và các em thuộc thế hệ những năm 50 đã lên đường. Nhưng rồi bị đón đầu bởi một cuộc chiến tranh tàn bạo, đau thương do miền Bắc xua quân vào Nam.

 

Sau đổi đời tháng Tư 1975, bạo lực Cộng Sản biến cả nước thành nhà tù. Thành phố, đường phố bị đổi tên. Nhà nhà bị cướp bóc, người người bị đầy ải. Ngày ngày, tài sản Saigon bị ăn cướp chở ra miền Bắc. Đêm đêm, cư dân Saigon bị đẩy lên xe bít bùng đưa vào rừng sâu. Toàn bộ nhà văn, nhà thơ, nhà báo Saigon, bị bắt đi cầm tù. Nhiều nhân vật của văn học nghệ thuật Việt Nam bị đầy ải tới chết, trong đó có các tên tuổi lớn, từ Vũ Hoàng Chương, Hồ Hữu Tường, Nguyễn Mạnh Côn, Hiếu Chân Nguyễn Hoạt, Trần Việt Sơn, Dương Hùng Cường, Hoàng Vĩnh Lộc .. bị đầy ải tới chết.

 

Là kẻ sống sót trở về từ trại tù, nhà cửa bị tịch thu, tôi cùng đàn con tá túc trên con đường ngày xưa mang tên là Tự Do, và đã có nhiều đêm ngày kề cận với đám trẻ bụi đời tràn ngập đường phố.

 

Khác với hình ảnh "Các Em Đi Về Mai Sau" trong bài thơ từ 20 năm trước, hoàn cảnh đám trẻ trong các xóm bụi ở Saigon những năm 70, 80 cùng cực và bi thảm hơn nhiều. Trong đám này, có Thằng Bò, một em bé ăn mày, bằng cả bốn chân tay teo tóp, ngày đêm bò lê trên vỉa hè. Đó là hình ảnh, là số phận mà chế độ Cộng Sản muốn dành một thành phố bị đổi tên, đổi đời.

 

Nhưng Saigon bao giờ cũng vẫn là Saigon.

Chính là với niềm tin này, từ khi cầm bút trở lại tại hải ngoại, tôi đã viết tập truyện "Saigon Cười Một Mình", và liên tục 12 năm nay, viết bộ truyện trường thiên "Đường Tự Do, Saigon".

 

Niềm tin ấy nói với chúng ta: Không thứ độc tài nào xóa nổi tên Saigon.

Cái tên ấy theo những người vượt biển ra đi, sinh sôi khắp năm châu bốn bể. Hôm nay, chúng ta có tên Saigon viết hoa trên bảng hiệu ở nhiều nơi, từ quận 13 Paris, tới các khu phố mang tên Saigon rải rác khắp Bắc Mỹ. Không thứ chuyên chế nào cản nổi sức Saigon.

Sức mạnh ấy, từ lớp trẻ hè phố tới những cư dân Saigon cũ còn lại, nay đã lớn lên gấp bội, thành đầu tầu kinh tế thị trường kéo cả nước đi theo.

Và hai tiếng Saigon, từ trong nước tới hải ngoại, vẫn nguyên vẹn, ngày càng thân thương hơn, không thể thay thế.

 

Saigon, chỉ hai tiếng ấy thôi, là đủ.

Một bà ở Hà Nội có thể kêu "Nhớ Saigon quá". Bà ta không thể nói "Nhớ Hồ Chí Minh quá."

Một bài ca có thể bắt đầu bằng cách gọi "Saigon ơi". Thử tưởng tượng một nữ ca sĩ ở Việt Nam hát "Hồ Chí Minh ơi", mọi thứ sẽ ra sao.

"Nắng Saigon anh đi mà chợt mát" trong thơ Nguyên Sa không thể thay bằng thứ nắng khác.

"Mưa Saigon, Mưa Hà Nội" trong bài ca Phạm Đình Chương không thể thay bằng thứ mưa khác.

 

Saigon có trong nắng, trong mưa, trong thơ, trong nhạc, trong tiếng nói, trong hơi thở, khắp nơi.

Saigon nguyên vẹn đó, ngay trong lòng chúng ta.

Cái chế độ mang tên lãnh tụ áp đặt vào tên một thành phố lịch sử, ngay ở nơi phát sinh ra nó là nước Nga, đã chết từ lâu rồi.

Bản sao của nó ở Việt Nam chẳng còn thọ lâu nữa.

 

Saigon, mãi mãi, vẫn cứ là Saigon.

 

Trân trọng cám ơn ban tổ chức và kính chào quí vị,

 

 

NHÃ CA

(Sưu Tầm Liên Mạng chuyển)