Phải chi c̣n Má!
(Tác Giả: Đoàn Xuân Thu)
Bà "chằng" của
người viết hồi xửa, hồi xưa là con gái
Cần Thơ. Con gái Cần Thơ th́ không cắc cớ,
nhưng em là trường hợp "ngoại lệ"!
Yêu là phải lựa "thằng"
thông minh, học giỏi, con nhà giàu rồi mới chịu
"ưng" cho nó "phẻ"! Làm như là Hoa Hậu
Venezuela không bằng?
Mà muốn biết thông minh hay
không th́ "em" thường ra câu đố cho "chàng"
giải đáp; để coi cái IQ (xin đọc theo kiểu
Việt Nam ḿnh) của "chàng" ra sao? Giống như
bây giờ mấy thằng Úc, trước khi mướn
người làm, thường "interview". Không qua
được "interview" là ḿnh tiêu. Vậy thôi!
Tiếng anh ăn học làu thông!
Lại đây em hỏi khăn lông mấy
đường?
Câu trả lời dễ ợt:
Em về đếm sạch cỏ vườn!
Ra đây anh nói: mấy đường
khăn lông!
Hỏi vậy mà cũng bày
đặt hỏi!
Nhưng có lần em chơi
khó, hỏi: "Anh là dân Mỹ Tho. Anh nói: Má anh có quầy
bán cơm tấm để nuôi anh ăn học trên
đường Huyện Toại. Mà anh có biết Huyện
Toại là ông nào vậy hông?"
Ḿnh bí! Nhém chút nữa là em cho
ḿnh rớt rồi! Nhưng có lẽ nhờ "đẹp
trai" và nói hơi "dai" nên em cho đậu vớt.
Dù em cho đậu vớt
nhưng không trả lời được cho em: "Huyện Toại là ông nào?" Người viết rất tức
tối! Rất: "Hận đời đen bạc! Hận
kẻ bạc t́nh! Hận cả gia đ́nh! Hận luôn hàng
xóm!". Nghĩa là hận hết ráo! Và trong trường hợp
nầy người viết c̣n hận luôn mấy ông soạn
sách giáo khoa nữa đó!
Như quư độc giả
thân mến từng biết: Trước 1975, thời trung học,
từ lớp đệ thất tới lớp đệ
nhứt, năm nào cũng có môn Sử Địa, 2 giờ
một tuần. Một giờ Sử, một giờ Địa.
Giờ học đă ít, mà chương tŕnh học th́ "thiên
la địa vơng". Học Sử Việt từ thuở
"Được Voi đ̣i Hai Bà Trưng" cho tới
thời "Bảo Đại"! Học từ "Tây
mũi lơ" cho tới "Tàu khựa, Tàu phù". Học
thiệt nhiều nhưng biết chẳng bao nhiêu v́ "lớt lớt
bên ngoài như xài thuốc đỏ".
Nhưng có cái ngộ, kỳ kỳ là địa
phương ḿnh, nơi ḿnh ăn dầm nằm dề th́
bù trất? Học tṛ hổng biết xa hơn cái lỗ
mũi. Sử anh hùng dân tộc ngay chính quê hương bản
thổ của ḿnh th́ mấy ổng không cho vô chương
tŕnh. Không học! Sao biết?
Nên thấy tên ông Huyện Toại ḿnh cứ tưởng
người dưng?
Sau nầy VC vô, c̣n tệ hại
hơn! Không có Huyện Toại ǵ ráo? Chỉ có "Ông Lê Nin ở
nước Nga! Mà sao ông đứng vườn hoa nước
nầy? Ông ngửa mặt, Ông
chỉ tay! Làm như nước
Việt này là của ông?". Đó là ngoài Hà Nội.
C̣n trong Sài G̣n th́: Huỳnh Văn Bánh, Đoàn Văn Bơ, Mạc
Thị Bưởi. Bộ đói lắm sao mà đặt
tên đường toàn là bánh trái không vậy hả mấy
thằng "ông nội con nít"? Mấy cái tên đường
nầy "Lê Văn Tám" quá nên khỏi có ư kiến ǵ cho
nó mệt!
Phàm muốn dạy dân yêu
nước, thương ṇi đâu phải ngang xương
nhảy cái rét vô "Yêu tổ quốc, yêu đồng bào ..?"
Mà phải bắt nguồn từ gia đ́nh. Gia đ́nh là
rường cột quốc gia mà! Phải thương yêu
cha mẹ, anh em trước. Lớn lên một chút th́ bà con
cô bác .. rồi láng giềng thôn ấp. Lúc "dậy th́",
râu măng "tí chút", bể tiếng khàn khàn như con
vịt đực .. mới ngó qua cô em láng giềng, người
em cách giậu mồng tơi xanh rờn chớ!
Thương như vậy mới tuần tự nhi tiến
và hợp lẽ giềng mối với Đất và Trời!
V́ là phe ta, nên người viết
mới bơ công "buồn" mấy ông soạn
chương tŕnh giáo khoa Sử
Địa hồi trước 75 lắm nha! "Mấy thầy
soạn chung chung, ta bà thế giới quá! C̣n học tṛ
như "em" lại không biết ất giáp ǵ về
địa phương, về cuống rún chưa ĺa, về
quê hương bản thổ hết trơn hết trọi
á!"
Gần 40 năm sau, xa quê, xa
cái xă Điều Ḥa, cái Thị Xă Mỹ Tho ngày mất
nước, quê người, Melbourne, đêm nay viết bài nầy
th́ con đường Huyện Toại mới trở lại
mà hành hạ đứa học tṛ từ lúc tóc c̣n xanh
mơn mởn ngày xưa cho đến đầu chớm bạc
bây giờ!
Ổng là ai? Ông là ai?
Là ai? Là ai?
Bèn làm cái nghiên cứu, lục
lọi th́ thấy rằng:
Ông Huyện Toại thực ra
là Huyện Thoại. Tây, nó viết bỏ chữ h nên thành
Toại. Tên họ ổng là: Đỗ Tŕnh Thoại,
người thôn Yên Luông, huyện Kiến Ḥa, trấn Định
Tường (thời VC th́ thuộc huyện G̣ Công Tây, tỉnh
Tiền Giang).
Năm Quư Măo (1843), đậu
Cử nhân tại Trường Hương Gia Định,
được bổ làm Tri huyện Tân Ḥa (bao gồm khu vực
G̣ Công thuộc tỉnh Tiền Giang ngày nay) nên được
mọi người quen gọi là Huyện Thoại.
Tây đánh Lục Tỉnh Nam Kỳ,
ông chống lại. Vào tờ mờ sáng ngày 22 tháng 6 năm
1861 (Tân Dậu), ông cùng 600 nghĩa quân đánh đồn G̣
Công do một sĩ quan hải quân Pháp là Paulin Vial và 27 quân
sĩ trú đóng.
Huyện Toại dùng
gươm giết được một tên lính Hải
Quân Bodiez và đâm trọng thương trung úy Paulin Vial,
Trưởng đồn kiêm Giám đốc bản xứ sự
vụ G̣ Công. Nhưng sau
đó, bị trúng đạn, ông hy sinh tại trận tiền
cùng với 14 chiến sĩ khác.
Để trả lời một
câu hỏi về chính quê nhà ḿnh .. mà cần tới 40 năm
mới làm được! Thiệt nghĩ mắc cỡ
quá! Nhưng trễ c̣n hơn không!
Sau khi dựng em yêu đang
"ngáy như sấm" dậy, để nghe "trả
lời một câu hỏi" 40 năm về trước.
Người viết c̣n nhắc cho "em yêu" về quan
niệm hồi xưa đi chọn vợ của ḿnh
như thế này: chỉ cần có hai điều kiện
thôi. Một chánh, một phụ. Chánh là phải đẹp!
He he! (con vợ nghe, nó khoái quá trời?) Phụ là phải biết
nấu cơm tấm để về nhà tiếp Má ḿnh
đi bán .. để nuôi ḿnh!
Nhớ ngày xưa em nói em yêu có
anh thôi! Không ai ngoài anh nữa? Và em là con gái Cần Thơ chỉ
biết làm bánh cóng. C̣n cơm tấm, chịu thua! Thua th́ bỏ.
Em nghe hăm; sợ không được làm "Con Gấu Mẹ
Vĩ Đại", nên năn nỉ ỉ ôi: "Anh dạy
em đi!"
Người viết từng
chạy bàn cho quầy cơm tấm của Má ṃn gần chục
đôi dép nên rành sáu câu vọng cổ, bèn soạn cái "giáo
án" nầy để "Dạy con dạy thuở c̣n thơ. Dạy
vợ dạy thuở bơ vơ mới về!"
Trước hết là bày cách cho em lấy ḷng Má của ḿnh;
sau là cho em biết thế nào là lễ độ! Chớ hổng phải bất cứ
cái ǵ cũng ong óng lên: "Tui biết hết" đâu
nha!
Người viết dạy em
rằng: Dĩa cơm b́ sườn ngon phải nhiều
màu sắc đẹp mắt như tranh Picasso. Trắng của
cơm, vàng ươm của sườn nướng, đỏ
của cà rốt, xanh của dưa leo. Sườn nướng
phải mềm, thơm. B́ thịt, thính và bông da ăn phải
ngứa răng. Đồ chua phải gịn, nhai rau ráu. Nếu
muốn, chơi thêm một trứng gà ốp la nữa cho
nó bổ .. "thận"?
Sườn nướng phải
là thịt "cốt lết" ngon, tẩm mật ong, muối,
nước mắm, dầu hào, dầu mè, tỏi, hành khô, hạt
tiêu cho ngấm rồi đem nướng vỉ than. Chu
choa, mỡ cháy xèo xèo, khói
thơm bay xa .. ba cây số!
C̣n b́ thịt là thịt nạc
mông hoặc thịt nạc vai, ướp muối, hạt tiêu,
tỏi, đường, nước mắm. Xong đem ram cho vàng rồi xắt
sợi.
Phần nước mắm:
nước mắm ngon Phú Quốc, hiệu ba con cá cơm,
đựng trong tỉn. Nấu sôi, vớt bọt, nêm
đường, giấm, tỏi với ớt bằm pha
thêm vài trái dừa xiêm.
C̣n đồ chua là cà rốt,
đường, giấm, muối, có thể thêm củ cải
trắng với dưa leo và cà chua ăn kèm cho đỡ
ngán.
C̣n phi mỡ hành: hành lá rửa
sạch, thái nhỏ, trộn vào tô hành một ít dầu
ăn, phi trên bếp khoảng 30 giây để hành vừa
chín tới.
Nấu cơm tấm, sau khi
đă nhặt hết mấy hạt sạn nho nhỏ c̣n lẫn
trong tấm. Làm ẩu tả, c̣n sót sạn, cắn nghe cái
"bốp" là găy răng. Không nấu kiểu thường,
trừ trường hợp muốn ăn cơm cháy với
tép mỡ rắc đường, mà phải đổ tấm,
sau khi vo sạch, vào từng vỉ nhỏ, xăm xắp
nước, bỏ vào nồi lớn, hấp. Thêm vài cái lá dứa
cho thơm "râu"!
Sau khi hướng dẫn em
yêu thật tỉ mỉ phần lư thuyết, tính dắt
"Con Gấu Mẹ Vĩ Đại" về thưa với
Má là: con đi học ở Cần Thơ kiếm được
một đứa về đỡ tay đỡ chân cho Má
nè! Nhưng chưa lần nào em được "hân hạnh"(?)
làm dâu th́ Má bị tai biến mạch máu năo và ra đi khi tuổi
mới 40. Má ơi!
***
Tháng 6, Melbourne, trời cuối
thu, sắp sang đông. Gió nhiều, mưa cũng lắm. Tới
ngày giỗ má rồi. Năm nay như mọi năm, vợ
con sẽ làm cơm tấm sườn b́ cúng má. Chính tay con sẽ
làm nước mắm với "bí quyết gia truyền"
nầy cho hai thằng con, hai đứa con dâu và 4 đứa
cháu nội ăn, để tụi nó ngả nón cúi đầu
mà khâm phục Tía nó cũng biết làm .. chớ không phải
chỉ chuyên "dóc tổ"!
Con đường Huyện Toại,
quầy cơm tấm của má ngày xưa đi suốt
theo con cả thời niên thiếu cho măi đến bây giờ!
Thu Melbourne, lá vàng đă đầy
trên lối! Dĩa cơm tấm ngày xưa, con đường
Huyện Toại và bài hồi ức nầy làm con nhớ Má
biết bao nhiêu!
Vợ con, "Con Gấu Mẹ
Vĩ Đại", nói rằng: nó cám ơn Má nhiều biết
bao nhiêu v́ Má đă đẻ ra con và cho nó một người
chồng rất dễ thương .. và dễ dạy!
"Con Gấu Mẹ Vĩ
Đại" nói một câu rất ăn tiền là: "Phải
chi Má c̣n sống! Giờ dẫu Má có già, có quên trước
quên sau hoặc tánh t́nh khó khăn ǵ đi chăng nữa, em
nhứt định làm bổn phận dâu con .. mà dâu "ngọt"
chớ hổng có chua; hết ḷng phụng dưỡng Má của
anh như Má của em! Nhứt định không bao giờ
"xúi bẩy" anh đưa Má vô Nhà Dưỡng Lăo
(Nursing Home) đâu nha?!"
ĐOÀN
XUÂN THU - Melbourne
(Rose
Trinh sưu tầm và chuyển)
