Home | SUY NGÂM~ | SUY NGÂM~ [tt] | SUY NGÂM~ 1 | SUY NGÂM~ 2 | SUY NGÂM~ 3 | SUY NGÂM~ 4 | SUY NGÂM~ 5 | SUY NGÂM~ 6 | TÀI T̀NH | CHÚ Ư | CHÚ Ư [tt] | CHÚ Ư 1 | TA.P GHI | TA.P GHI [tt] | TA.P GHI 1 | TA.P GHI 2 | TA.P GHI 3 | TA.P GHI 4 | TA.P GHI 5 | TA.P GHI 6 | TA.P GHI 7 | TA.P GHI 8 | TA.P GHI 9 | TA.P GHI 10 | TA.P GHI 11 | TA.P GHI 12 | TA.P GHI 13 | TA.P GHI 14 | TA.P GHI 15 | TA.P GHI 16 | TA.P GHI 17 | TA.P GHI 18 | TA.P GHI 19 | TA.P GHI 20 | TA.P GHI 21 | TA.P GHI 22 | TA.P GHI 23 | TA.P GHI 24 | TA.P GHI 25 | TA.P GHI 26 | TA.P GHI 27 | TA.P GHI 28 | TA.P GHI 29 | TA.P GHI 30 | TA.P GHI 31 | TA.P GHI 32 | TA.P GHI 33 | TA.P GHI 34 | TA.P GHI 35 | TA.P GHI 36 | TA.P GHI 37 | TA.P GHI 38 | TA.P GHI 39 | TA.P GHI 40 | TA.P GHI 41 | TA.P GHI 42 | TA.P GHI 43 | TA.P GHI 44 | TA.P GHI 45 | TA.P GHI 46 | TA.P GHI 47 | TA.P GHI 48 | TA.P GHI 49 | TA.P GHI 50 | TA.P GHI 51 | TA.P GHI 52 | TA.P GHI 53 | TA.P GHI 54 | TA.P GHI 55 | TA.P GHI 56 | TA.P GHI 57 | TA.P GHI 58 | TA.P GHI 59 | TA.P GHI 60 | TA.P GHI 61 | TA.P GHI 62 | VA(N VUI | VA(N VUI [tt] | VA(N VUI [1] | VA(N VUI [2] | VA(N VUI 1 | VA(N VUI 2 | VA(N VUI 3 | VA(N VUI 4 | VA(N VUI 5 | LINKS | TIN BUÔ`N | BÀI VIÊ'T | BÀI VIÊ'T [tt] | BÀI VIÊ'T 1 | BÀI VIÊ'T 2 | BÀI VIÊ'T 3 | BÀI VIÊ'T 4 | THÚ VI. | HU'U~ ÍCH | HU'U~ ÍCH [tt] | HU'U~ ÍCH 1 | HU'U~ ÍCH 2 | TU'? TÊ' | TU'? TÊ' [tt] | TU'? TÊ' 1 | TU'? TÊ' 2 | TU'? TÊ' 3 | -DE.P | -DÔ.C -DÁO

VA(N VUI

 

Xin các h b́nh thân

(Lê Thip)

 

Lời giới thiệu của Vũ Đăng Khuê: Kể từ lúc người Việt có mặt khắp năm châu lại nẩy sinh một nhu cầu khá bức thiết: "Phải giữ ǵn tiếng Việt" v́ "Truyện Kiều c̣n, tiếng ta c̣n, tiếng ta c̣n, nước ta c̣n". Thế là bao nhiêu nỗ lực được đưa ra dưới nhiều h́nh thức: mở thêm lớp học tiếng Việt thiện nguyện, dạy song ngữ, giáo dục ngay trong gia đ́nh .. Tuy nhiên, đối với Nhật Bản v́ số người định cư không nhiều như các nước khác nên các nỗ lực này rất hạn chế, v́ thế kết quả "thành" hay "bại" th́ c̣n tùy.. theo cách sống của từng gia đ́nh một.

 

Xin k vài câu chuyn vui.

Một hôm, có việc ǵ đó, bốc điện thoại gọi cho một người bạn. Mới nói được chữ "A lô", th́ đầu giây bên kia cất lên một giọng nói rất trong trẻo

 - A lô, A lô, con tên là .. má con là .. ba con là .. Xin lỗi chú tên ǵ muốn gặp ai ?

- Chú là Khuê, cho chú gặp ba hay má.

- Dạ, chú đợi một chút, để con thưa lại với ba (má) con.

Đợi một chút, cô bé tiếp:

- Dạ thưa chú, ba con đang .. tắm, má con đi .. cầu.

Tôi ph́ cười v́ cái tính "thật thà" của cháu bé, có sao nói vậy, chứ không như chú bác nó cứ .. ṿng vo tam quốc. Nhưng dù sao đi nữa, nghe câu trả lời mà thấy ḷng mát rượi v́ một thứ tiếng Việt vượt  .. quá tiêu chuẩn hiếm thấy ở môi trường Nhật Bản.

 

Đến thăm nhà một người bạn khác, được mời ăn cơm tối với sự hiện diện đầy đủ cả "con" lẫn "cái". Hỏi chuyện cậu con trai, năm nay tuổi cũng trên dưới 30 bằng tiếng Việt, cậu cũng trả lời bằng tiếng Việt, nhưng thỉnh thoảng mẹ cậu cứ phải thông dịch lại cho tôi cũng .. bằng tiếng Việt.

 

Trong một trường hợp khác, sau câu "Alô", một giọng nói c̣n bé bỏng nhưng lại đầy .. trịch thượng

- Ai, ai đó ?

- Chú Khuê đây, có ba ở nhà không?

- Ba tao đi rồi ..

- Ba con đi đâu vậy ?

- Không biết.

Chuyển sang tiếng Nhật, cháu bé như mọc cánh, trả lời rất ư là lễ phép.

 

Ông Lê Thiệp có 3 cô con gái. 4 năm trước, cô thứ hai trong chương tŕnh trao đổi du học sinh, sang Nhật. Lúc đó, ông Thiệp nhờ tôi làm người bảo đảm. Lẽ dĩ nhiên, tôi vui vẻ nhận lời. Ông dặn: Con bé nhà tôi tiếng Việt ú ớ lắm, Ông chịu khó nghe.

Gần đến ngày sang Nhật, tôi điện thoại hỏi: "Cháu có cần chú ra đón ở phi trường không?", cô trả lời: Thank chú, .. "tụi ḿnh" về nhà được không sao.

 

Trên đây là 3 loại tiếng Việt ở ngoài này, một thứ tiếng Việt được chỉ bảo đàng hoàng theo đúng sách vở, một thứ th́ ảnh hưởng nhiều nơi người mẹ c̣n một thứ tiếng Việt th́ "tự nhiên" mà nhớ chứ không được ai dạy cả.

Tuy nhiên lại có thêm một thứ tiếng Việt "dấm da dấm dớ" , có từ khi xuất hiện những bộ phim Hồng Kông, Đại Hàn được gọi chung là phim bộ. Chúng xâm nhập vào khắp mọi nhà. Những bộ phim này được chuyển âm bằng thứ tiếng Việt "nửa nạc, nửa mỡ", nghe rất .. chói tai, nhưng nó đă làm chết mê chết mệt cả chục ngàn gia đ́nh Việt Nam. Lạ một điều là nhà nào mà có những loại phim này th́ con cái có vẻ lại biết tiếng Việt rành hơn so với những nhà không có. Đến nỗi đă có một đại MC ở hải ngoại phán: "Phim bộ đă giúp ích rất nhiều cho việc .. giữ ǵn tiếng Việt cho các em" (đại khái là như vậy).

 

Xin mời quí vị nghe cố kư giả Lê Thiệp luận về tiếng Việt và thứ tiếng Việt "dấm da dấm dớ" so với thứ tiếng Việt hiện nay .. trong nước, qua bài viết:

 

Xin các hạ b́nh thân

 

Ông Phan Lạc Phúc là kư giả hàng đầu, kư giả cứng cựa đàn anh của làng báo Việt Nam. Ông lại là dân lính - Trung Tá Phúc của tôi - dày dạn gió sương, kể cả sương gió trong trại cải tạo.

Ra khỏi nước dần dà ông đă cầm bút trở lại và cuốn sách "Bè Bạn Gần Xa" của ông là một cuốn nên đọc, đáng đọc và có lẽ cần đọc để thấy trên tất cả vẫn là cái t́nh người, cái c̣n lại nhân bản nhất.

Cuốn sách có đoạn ông kể chuyện chơi đùa với đứa cháu ngoại và trong cái t́nh ông cháu, ông cũng toan âm mưu dậy cho đứa cháu gái bé bỏng tí tiếng Việt, và lấp ló đâu đó là chút ít vốn liếng đời sống văn hóa Việt Nam.

Ông không nói rơ lắm, nhưng có thể ông nói toàn tiếng Việt với đứa cháu và cố gắng để đứa cháu nói tiếng Việt với ông.

Phương pháp ai cũng bắt gặp trong kinh nghiệm này là dịch những chữ tiếng Anh ra tiếng Việt và nhắc đứa bé lặp lại. Cháu nũng nịu ngồi trên ḷng ông Lô Răng đ̣i "I want the Cake" th́ ông sẽ lập đi lặp lại "Con muốn chiếc bánh" và bắt đứa cháu nói cho bằng được th́ mới ḷi chiếc bánh ra.

Hai ông cháu chơi ngoài vườn nắng ấm.

Khi con Sáo mỏ vàng chân vàng mắt như hạt cườm bay đi, đứa cháu đưa tay vẫy vẫy, miệng nói "bye bye Chim" .

Kư giả Lô Răng định dịch cho đứa cháu câu nói nửa Việt nửa Mỹ này thành câu tiếng Việt hoàn toàn th́ khựng lại. Dịch làm sao ? Chào Chim? Và ông kết luận "ngẫm ra tiếng Việt đâu có dễ !"

Ông Phan Lạc Phúc cả đời chữ nghĩa c̣n gặp khó trong một câu nói giản dị, những kẻ như chúng ta th́ c̣n gay cấn đến như thế nào ?

 

Ông nhà văn Hoàng Khởi Phong - cũng là một ông lính khác - vừa hoàn tất phần đầu cuốn trường thiên tiểu thuyết "Người Trăm Năm Cũ". Đây chắc chắn sẽ là một tác phẩm lớn, chưa cần nói đến nội dung. Chỉ phần đầu mới nói đến Ông Đề Thám và núi rừng Yên Thế đă dầy trên 800 trang.

Ông Hoàng Khởi Phong dự định sẽ viết tiếp bộ lịch sử tiểu thuyết này cho đến năm 1975 mới chấm dứt. Tức chúng ta sẽ được đọc về cuộc kháng chiến chống Pháp sau giai đoạn cần Vương - có Nguyễn Thái Học rồi giai đoạn Việt Minh - sau đó là Nam Bắc với Nga, Tầu, Mỹ.

Nói về ông Hoàng Khởi Phong như vậy chỉ muốn xác định rằng tiếng Việt của ông rất cừ, nhưng tôi lại nhớ đến đứa con ông.

Chuyện cách đây cả chục năm khi ông Hoàng Khởi Phong lui cui gà trống nuôi con. Ông là nhà văn cho nên cái cách của ông rất thơ. Ông lôi cuốn Kiều của Nguyễn Du bắt con học thuộc ḷng. Từ đầu "trăm năm trong cơi người ta" cho đến "Mua vui cũng được một vài trống canh". Ông lư luận rằng bây giờ chưa hiểu th́ mai mốt cháu nó lớn lên sẽ hiểu. Cứ để nó ăn sâu vào tiềm thức đă.

Tôi phục quá, hỏi thế ông có giảng Kiều cho cháu không? "Thiện tâm ở tại ḷng ta" th́ dễ nhưng đến những đoạn như "Nhụy đào thà bẻ cho người t́nh chung" th́ sao ?

Ông Phong cười thú nhận bận đi hàn x́ kiếm cơm phờ người nên cái vụ giảng giải th́ chưa. "Ấy, nhưng rồi ông coi mai mốt nó sẽ phải cám ơn tôi"

Khi ghé thăm, gặp cháu nhỏ tôi khen "cháu thuộc Kiều tới đâu rồi ?". Ông bố Hoàng Khởi Phong chắc cũng muốn biểu diễn tí ti, hét con "đọc cho chú nghe đi" . Cháu bé cỡ hơn mười tuổi bèn đọc vài câu. Ngay khi bố Phong vào bếp lấy la de đăi bạn, chú nhỏ khẽ nói với tôi "Daddy is crazy, This book is stupid."

Chuyện đó từ mười năm, mới đây qua điện thoại, tôi hỏi vụ truyện Kiều, ông Hoàng Khởi Phong hănh diện "Ông thấy không. Ông con tôi bây giờ nói tiếng Việt như sấm!"

 

Chuyện sau cũng đă xẩy ra cỡ hơn chục năm về trước, khi các cuốn phim bộ của Tầu bắt đầu tràn lan trong cộng đồng Việt Nam.

Ông Đỗ Đ́nh Duyệt là một người rất phóng khoáng nhưng thỉnh thoảng cũng ngồi dán mắt xem vua Càn long Du Giang Nam.

Một buổi sáng chủ nhật cũng đă trễ , tôi gơ cửa bấm chuông. Thằng con trai lớn mắt nhắm mắt mở hé cửa gật đầu chào. Tôi hỏi:

- Bố có nhà không cháu ?

Thằng bé nh́n tôi và bỗng tay chưởng tay quyền cung kính chào theo đúng luật giang hồ:

- Bẩm phụ vương c̣n ngự trên lầu. Xin các hạ b́nh thân, b́nh thân.

Tôi bước vào pḥng khách, trên ghế xa lông bừa băi chăn gối và cả chục cuốn băng phim tầu vứt ngổn ngang. Khi thấy anh Duyệt, tôi ph́ cười:

- Ối anh ơi, sao thằng Ngọc nói cái ǵ đặc sệt Tàu Chợ Lớn vậy ?

- Xin huynh đài bớt giận để Trẫm sẽ giáo huấn hoàng nhi.

Ngọc giờ này đă trưởng thành có vai vế trong xă hội và nói tiếng Việt rất sơi.

 

Hồi đó tôi ở Connecticut hay đi lại với ông Trần Văn Huy. Ông Huy trẻ hơn tôi nhiều, giỏi chữ Hán chữ Nôm và ông tỏ ra rất cương quyết trong lập trường văn hóa. Cấm nói tiếng Mỹ trong nhà. Trừ trường hợp bất khả kháng v́ có lần vợ ông hỏi "Khi đang lái xe trên xa lộ, em muốn đổi lane, nhưng không biết lane tiếng Việt nói làm sao ?". Ông Huy nghĩ nát óc không ra, t́m sách vở để kiếm tiếng Việt tương đương không thấy. Vợ ông có lần lo lắng sợ hai đứa nhỏ dốt tiếng Mỹ th́ ông thản nhiên bảo "Đừng lo nó dốt tiếng Mỹ, chỉ sợ nó không nói được tiếng Việt".

Khi thân phụ và thân mẫu ông Huy từ Nữu Ước lên thăm con cháu, ông rủ tôi tới gặp các cụ cho vui. Khoảng xế trưa, khi hai cụ vừa bước vào cửa, đứa cháu đưa mắt nh́n. Ông Huy quát con:

- Sao không chào ông bà nộỉ

Thằng lớn quay sang hỏi bố nó:

- Hai đứa này, chào đứa nào trước, đứa nào sau ?

Mới đây hai đứa nhỏ - nay đă thành người có danh vọng - đến thăm tôi và chào hỏi rất có tôn ti trật tự:

- Bác có khỏe không? Bác gái đâu, bác? Các em học tới lớp mấy rồi ?

 

Mỗi người có cách đối phó riêng. Khi nhà tan nước mất, cả triệu dân Việt Nam bừng mắt dậy thấy ḿnh đang sống ở  đất nước người và ngày ngày phải nói một thứ tiếng lạ tai.

Cái lo sợ về đời sống dần dần rồi cũng nguôi ngoai và khi đă có được chỗ ở tử tế, một việc làm vững chăi, ngoài cái nỗ lực đối phó với đời sống bên ngoài, những vấn đề bên trong bắt đầu xuất hiện. Con cái vốn c̣n trinh nguyên đă nhập vào đời sống chung quanh rất nhanh. Bạn bè, trường học, TiVi .. và ngoảnh đi ngoảnh lại bỗng thấy con ḿnh nói toàn tiếng ngoại quốc.

Thay v́ gọi bố mẹ, nay chúng gọi là Dad là Mom. Không có chuyện thưa gởi ǵ hết. Ngôi thứ nh́ là You, ngôi thứ ba là She, He .. Chẳng c̣n tôn ti trật tự ǵ ráo trọi. Thế này th́ không được. Thế này th́ c̣n ra thể thống ǵ nữa ..

Cuộc chiến đấu bắt đầu. "Bảo Tồn Văn Hóa", "Duy Tŕ Nếp Sống Việt Nam" , "Bốn Ngh́n Năm Văn Hiến", "Con Cháu Lạc Hồng" ..

Trong cộng đồng ở khắp nơi có lễ giỗ Tổ Hùng Vương, lễ Hai Bà Trưng. Báo chí lúc đầu chú tâm đến chuyện mất nước, chuyện cộng sản đàn áp, bỏ tù anh em bà con bên nhà, đến đời sống cơ cực ở Việt Nam  ..

Nhưng chỉ ít lâu sau bắt đầu có những bài viết cổ vơ cho nỗ lực phải giữ lại cái phần Việt Nam trong đời sống, phải dậy cho con cái về lịch sử và văn hóa Việt Nam ..

C̣n trong gia đ́nh, cái xung đột ngôn ngữ xem ra trầm trọng hơn. Bố Mẹ th́ vừa lo sinh tồn, lo kiếm cơm, lo học tiếng của quốc gia định cư. Con cái th́ mỗi ngày mỗi quên và rồi quên hẳn tiếng Việt. Văn hóa, văn hiến xa quá, to quá. Thôi hăy cứ cố dậy tụi nhỏ tiếng Việt trước đă . Nhưng công việc xem ra không dễ dàng!

 

Không giống như đời sống ở Việt Nam, nơi đây mọi người đều phải đi làm, vợ một sở, chồng một sở, và làm việc thật sự. Tối về cơm nước xong là phờ người. Ngó đến con cái th́ tụi nhỏ c̣n đang đánh vật với bài vở nhà trường, chưa kể đến những sinh hoạt ngoài học đường như thể thao, âm nhạc. Th́ giờ đâu dậy con tiếng Việt - chỉ là tiếng Việt u ơ hàng ngày - chưa nói đến lịch sử văn hóa ..

Tất nhiên là phải cố gắng. Nhưng trong nỗ lực này đa số vấp phải hai yếu tố. Khả năng dậy dỗ, tức phương pháp sư phạm và sau đó là tài liệu sách vở để dậy con. Ông bố nóng tính, dậy được vài chữ là quát tháo om ṣm giống như ngày xưa ông nội đă quát tháo vậy. Bà mẹ thương con th́ thôi xí xóa.

 

Cuộc chiến bỗng như trứng chọi đá, như anh David đánh nhau với ông khổng lồ. Hệ thống giáo dục trường ốc nơi đây tiến bộ nhất thế giới cung cấp cho tụi nhỏ đầy đủ nhu cầu học hỏi. Sau đó là truyền h́nh. Rồi c̣n áp lực bạn bè. Mỗi lúc đứa nhỏ cứ xa dần xa dần không chỉ là văn hóa Việt mà ngay đến cái t́nh phụ tử, mẫu tử nó cũng đổi đi, nhạt đi.

 

Cuộc chiến sẽ c̣n dai dẳng kéo dài từ gia đ́nh này đến gia đ́nh khác, từ thế hệ này đến thế hệ khác. Khi việt cộng c̣n đóng chặt cửa chưa cho tụi Ngụy về thăm Việt Nam, ông bạn tôi nh́n người bạn Đại Hàn thèm thuồng. Hễ cứ Hè là gia đ́nh người Đại Hàn thu xếp cả nhà về Hán Thành nghỉ hè. Con cái họ nói sơi tiếng Đại Hàn và tụi nhỏ có một khái niệm khá rơ về quê hương của cha me tổ tiên. Những năm sau này, nhà cầm quyền Hà Nội đă có hẳn một chính sách o bế Việt Kiều. Ông bạn tôi cứ loay hoay trong ư định đem con cái trở lại Việt Nam. Hẳn rằng ông cũng muốn được như gia đ́nh Đại hàn.

Nhưng ông vẫn cứ dùng dằng. Hỏi th́ ông nói:

- Kỳ lắm. Tôi cố bắt đài truyền h́nh của Hà Nội nhưng chỉ nghe độ nửa phút là tắt đi. Tôi kiếm báo ở trong nước đọc - dễ lắm qua internet đầy rẫy - mà không bao giờ đọc hết được một trang. Tôi tự hỏi không biết có nên để con cái ḿnh nhiễm cái loại ngôn ngữ kỳ dị đó không?

 

Đấy chỉ là ư kiến cá nhân.

Giữa cái lối nói xách mé của công nhân, cán bộ nhà nước kiểu "Anh kia muốn ǵ?" và của cháu Ngọc con anh Đỗ Đ́nh Duyệt "xin các hạ b́nh thân" không hiểu có cách nào hay hơn chăng?

 

LÊ THIP

(Vũ Đăng Khuê giới thiệu, Việt Trương sưu tầm và chuyển)

 

 

website counter