NGƯỜI ĐẸP VÀ QUÁI THÚ
(Tác
giả : Nguyễn Thế Bài)
Tác giả là cư dân North
Carolina, mới định cư tại Mỹ chưa đầy
3 năm. Bài viết về nước Mỹ đầu
tiên của ông kể về hoàn cảnh một người
đến Mỹ khi tuổi đă 60, thân mang bệnh tật,
tự chọn cho ḿnh cách sống theo kiểu một loài
chim đầm lầy vùng sông Nile Ai Cập, là "làm vệ
sinh răng miệng cho cá sấu". Sau đây là bài viết
thứ tư của ông.
* * *
"Người đẹp và
quái thú" - The Beauty and the Beast - là một câu truyện cổ
tích trong nhiều văn hóa Châu Âu, được làm thành nhiều
phim nhựa, phim truyền h́nh và kịch, trong đó có bộ
phim hoạt họa của hăng phim Walt Disney vào năm 1991.
Chuyện kể rằng: Ngày
xưa có một ông thương gia, có ba cô con gái. Một hôm
phải đi làm ăn xa, ông hỏi các con muốn ǵ. Cô thứ
nhất và cô thứ hai muốn trang sức, c̣n cô út tên là
Belle chỉ xin một bông hồng.
Người cha ra đi,
nhưng trên đường vận chuyển hàng hóa, tàu của
ông gặp cướp biển và mất hết tài sản.
Ông bị lạc đến một ṭa lâu đài. Ông
được tiếp đăi rất chu đáo và đă ngủ
lại một đêm tại đó. Sáng hôm sau ông ra vườn
t́m bông hồng cho Belle và bị quái thú phát hiện. Sau khi
nghe Ông kể chuyện, quái thú ra lệnh phải đưa
con gái út đến, nếu không ông sẽ bị giết. Về
đến nhà, ông thương gia thuật lại cho Belle mọi
chuyện cũng như yêu cầu của Quái Thú.
Thương cha, Belle đă chấp nhận đến với
quái thú. Câu chuyện, trong các loại phim ảnh, được
kết thúc có hậu: Lúc đầu Belle rất sợ quái
thú nhưng rồi quen dần và họ trở nên thân thiết
với nhau.
Nhưng trong thực tế xă
hội ngày nay, quái thú luôn t́m cách nuốt trọn người
đẹp. Khi biết tôi có ư định viết về mảng
xă hội phức tạp nầy và lấy tiêu đề
"Người Đẹp và Quái Thú" (The Beauty and The
Beast), một người bạn thân góp ư:
- Ông nên lấy tên "Thiên Thần
và Ác Quỷ" th́ đúng hơn. Bọn nầy hết thuốc
chữa rồi. Ḿnh không thích cái "Obamacare" cho lắm,
một phần do những xáo trộn trong đời sống
người dân Mỹ, vốn đang hằng ngày nghe, thấy
đủ thứ xáo trộn. Tuy vậy, Ông Obama xứng
đáng được tôn vinh như một anh hùng.
Chúng tôi vẫn thường ngồi
nhâm nhi cà phê, trà vào mỗi sáng những ngày cuối tuần.
Ông bạn tôi xin nghỉ hưu non từ giữa năm, v́
bệnh khớp và tiểu đường. Vợ ông kém ông
bốn tuổi, nhưng vô bệnh, huyết áp và mỡ máu
(cholesterol) lư tưởng, nên vẫn đi làm hăng. Ông ở
nhà trông ba đứa cháu, hai cháu ngoại và một cháu nội.
Cứ sáng sớm, con gái ông hay con rể lái xe đưa con
tới cho ông. Hai ngày cuối tuần, bà ở nhà giữ
cháu, v́ con gái và con dâu là "dân làm nail", không nghỉ ngày
Chúa Nhật (thậm chí những ngày Holidays như July 4,
Labor Day và cả Tết Nguyên Đán vẫn "đi
cày" theo cách nói của ông bạn). Hai ngày đó, ông
được "giải phóng", thường lái xe
sang thăm tôi. Câu chuyện cứ xoay quanh những sự
kiện xă hội, chính trị. "Obamacare" v́ vậy,
trở thành đề tài thảo luận và chia sẻ. Ông bạn
tôi lắm tin tức v́ rất siêng đọc báo và xem truyền
h́nh.
- Ông xem .. Ông hớp một ngụm
trà, phà hơi trong tiết thu phân se lạnh, nói tiếp,
không anh hùng sao được! Bao đời tổng thống
Mỹ, có ông nào dám chống lại một trong ba thế lực
trùm trời, mà tôi ví như ba con cá mập, hoặc như
tiêu đề bài viết của ông, là ba "Quái Thú": y
tế, bảo hiểm và NRA (Hiệp Hội súng trường
Mỹ), chứ đừng nói là tấn công cả ba siêu
quái nầy cùng một lúc.Về y tế và bảo hiểm,
hai con quái thú hung hăn nhất mà ông định nói tới trong
bài viết, th́ chỉ một cú "giáng long thập bát
chưởng", ông Obama đă hạ "knock out" chúng
ngay, cho dù chúng đang dăy dụa gào thét trước khi chịu
thúc thủ.
Người bạn đă nói
lên những suy nghĩ chung của chúng tôi, sau nhiều thời
gian đối ẩm tâm sự, chia sẻ tin tức và suy
nghĩ. Tôi không có việc làm, không có bảo hiểm y tế,
được hưởng chính sách nhân đạo của
chính phủ Mỹ, nhưng do "kinh nghiệm ốm
đau", nằm viện nhiều lần, quan sát, t́m hiểu
được các ngóc ngách ngành y tế nói chung và cách riêng
các bệnh viện, cho nên cũng có thể nhận ra
"real life, real people" (người thật việc thật),
không phóng đại, không "vu oan giá họa" cho ngành y
tế và các bệnh viện (ít ra là các bệnh viện
nơi tôi cư ngụ).
Sau nhiều lần nghe tôi phân
tích, một hôm ông bạn già nói:
- Ông sang Mỹ chưa đầy
ba năm, chỉ tầm một phần mười thời
gian tôi ở Mỹ, nhưng những phân tích của ông thật
rơ ràng, giúp tôi sáng mắt. Tôi đă có dịp tiếp xúc, hỏi
han một số người gốc Việt ḿnh đă từng
phải nằm viện. Ban đầu họ không hiểu,
nhưng khi nghe tôi phân tích cho họ, th́ ai ai cũng ồ lên
và công nhận là đúng. Hóa ra ta chịu ơn Quái Thú, trong
khi Ân Nhân lại chính là Người Đẹp, là chính phủ
Mỹ, là chính sách xă hội nhân đạo độc nhất
vô nhị của nước Mỹ. Nay tôi thấy tiêu đề
"Người Đẹp và Quái Thú" là thích hợp nhất.
Nhận xét đầu tiên là,
nơi tôi cư ngụ, người gốc Châu Á nói chung và
người gốc Việt nói riêng, rất hiếm khi
"bén mảng" tới bệnh viện hoặc pḥng
khám. Năm lần nằm viện, ngoài người nhà và bạn
bè, đồng hương đến thăm, tôi chỉ gặp
hai người Á Châu, - một người Mỹ gốc
Hàn Quốc và một người Việt cả hai đều
là y tá. Tôi có thẻ cam (Orange Card), được khám bệnh
và mua thuốc theo giá rẻ. Mỗi lần khám chỉ mất
10 đồng và chỉ phải trả cho mỗi món thuốc
số tiền 4 đồng. (Một tháng trước
đây, Trung tâm HealthServe thông báo pḥng khám và pharmacy của
trung tâm tạm thời đóng cửa, v́ hết kinh phí và
đang chờ Thống đốc bang quyết định).
Bang North Carolina có khoảng
15,000 người gốc Việt định cư. Ở
thành phố nầy cũng có khá nhiều người Việt,
cả người "kinh" lẫn người "dân
tộc" Ê-đê, Jarai, Bana, có nhiều người nghèo
và đau ốm, nhưng ngay cả ở trung tâm xă hội
dành cho người nghèo nầy, cũng gần như hoàn
toàn vắng bóng người gốc Á Châu hoăc gốc Việt.
Ông bạn tôi nói:
- Họ không có giờ để
đau ốm đâu, ông ạ. Cha ông ta nói: đói rau, đau
thuốc. Nhưng ở nước Mỹ, chuyện đói
thật sự chưa hề xảy ra. Tôi c̣n nhớ ông
đă kể cho tôi nghe chuyện mỗi lần ông đi khám
bệnh và mua thuốc ở trung tâm ấy, luôn có một
đoàn rồng rắn những thanh niên, trung niên da màu vào nhận
thức ăn được phát không, mỗi người
một bọc to tướng, gồm khoai tây chiên, cánh gà
chiên và cà phê, mà ông bảo là đủ cho ông ăn vài ba ngày.
Ở Mỹ, cái ăn không phải quá lo, nhưng thuốc
men, bệnh tật th́ khác. Dù "co-pay" th́ cũng không hề
nhẹ! Người Việt ḿnh ưa "đánh mau diệt
gọn". Khi bị cảm cúm, ho hen hoặc đau đầu,
đau bụng, nghĩa là ba thứ bệnh tật vặt
vănh, chỉ cần ra Walmart, K-Mart, WalGreens mua dăm viên thuốc
về uống, là an tâm đi "cày" tiếp. Nghỉ
là mất việc, mất thu nhập, là không trả nổi
từng đống "bills" như bươm bướm
bay về hàng tháng. Nợ chồng chất đe dọa cái
xe, cái nhà, tài sản khác: bị kéo như chơi. Không chừng
c̣n mất cả vợ con! .. Ông thử tính xem: số tiền
những lần ông nằm viện, nếu không được
chính phủ chi trả cho, th́ đào đâu ra số tiền
khủng khiếp mấy trăm ngàn đô ấy! Bà xă tôi vẫn
khen câu ông tự ví ḿnh là "cục cưng của nước
Mỹ".
Tác giả câu nầy không phải
là tôi, mà là do một đồng hương (vợ anh là em
kế chị dâu tôi). Anh ấy nói đùa:
- Chú (cách kêu thay cho con) thuộc
loại "bỏ th́ thương, vương th́ nặng".
Người ta bảo "sự bất quá tam". C̣n Chú ở
Mỹ chưa đầy ba năm, mà vào nhà thương
năm lần, toàn là những bệnh dữ, những khoa dữ,
đáng ghi vào Guinness. Nh́n chú mê man ba ngày đêm với đủ
thứ dây nhợ nhét trong miệng ở ICU (pḥng hồi
sinh cấp cứu), tôi nghĩ phen nầy "xong rồi".
Vậy mà sống lại, khỏe hơn. Chú đúng là
"cục cưng của nước Mỹ"!
Việc bố trí pḥng bệnh
và phục vụ khám chữa bệnh, cũng như chăm
sóc bệnh nhân, nằm ngoài tưởng tượng ban
đầu không chỉ của tôi, mà có lẽ của nhiều
người Việt khi vào một bệnh viện ở Mỹ,
khác một trời một vực so với các nhà
thương ở Việt Nam (mà nhiều người gọi
là "nhà ghét"), vẫn giữ quy chế "xin
cho", vẫn phải "có quà" lót tay cho bác sĩ,y
tá, để được quan tâm hơn, và vẫn chịu
cảnh mỗi pḥng có nhiều giường bệnh và mỗi
giường có nhiều bệnh nhân, thậm chí trải chiếu
nằm dưới giường. Ở đây, nước
Mỹ, mỗi bệnh nhân một pḥng thênh thang, có đủ
tiện nghi, có pḥng vệ sinh và pḥng tắm riêng, có Tivi và
báo ngày, tạp chí. Những thứ nhỏ như kem bót
đánh răng, xà pḥng tắm giặt và cả phấn bột,
lăn nách đều có đủ. Vợ tôi và những
người thân, những đồng hương tới
thăm, đều vui miệng gọi là "năm
sao", bởi trên bàn là cái "menu" để bệnh
nhân chọn món. Ngày ba bữa, nhà bếp phục vụ các
món ghi trong thực đơn, theo yêu cầu của bệnh
nhân. Tôi có lẽ là luật trừ hiếm hoi, v́ không tài nào
ăn được "đồ Mỹ", trước
đây, lúc ấy và cả bây giờ. Lần nào nhập viện
cũng vậy: Vừa "ổn định" chỗ nằm
là có nhân viên xă hội (social worker, thường là nữ) tới
ngay. Sau khi giải thích công việc họ làm và ư muốn giúp
cho tôi được miễn giảm viện phí (luôn có
phiên dịch tiếng Việt, dù bệnh nhân hiểu tiếng
Anh, nhằm tránh mọi hiểu sai từ cả hai phía), họ
chỉ yêu cầu tôi kư vào hồ sơ, rồi tin tưởng
phó mặc cho họ, miễn làm sao sau khi xuất viện,
tôi không phải chi trả đồng nào cho bệnh viện.
Lần đầu như thế. Các lần sau đó cũng
như vậy.
Khác với ở Việt Nam,
phải đóng tiền ngay khi làm thủ tục nhập viện,
không có tiền, không thể được chữa trị,
ở Mỹ bệnh nhân và người nhà không bao giờ bị
hỏi tiền nong. Bạn tŕnh thẻ xác nhận (ID hoặc
bằng lái xe) và thẻ an sinh xă hội (social security card) là
đủ và bệnh viện có bổn phận chữa trị
cho bạn đến nơi đến chốn. Các y bác sĩ
coi mọi bệnh nhân đồng đều, cùng khoác
"đồng phục" như nhau, không và không
được phân biệt giàu nghèo, sang hèn, chủng tộc.
Không có ưu tiên trong khám và điều trị.
Vào nằm điều trị ở
bệnh viện, rất khó ngủ yên, v́ liên tục kẻ
ra người vào: lao công vào dọn dẹp và làm vệ sinh
pḥng; y tá vào đo nhiệt độ, đo huyết áo,
đo đường huyết, lấy máu đi xét nghiệm.
Không phải chỉ một lần, mà nhiều lần trong
ngày. Không chỉ một y tá, mà các y tá đều "chuyên
biệt hoá: người đo đường không làm công
tác đo huyết áp; người phát thuốc và chích thuốc
không dính dáng ǵ tới người lấy nhiệt độ.
Ngoài ra ngày ba bữa, nhân viên nhà bếp mang thức ăn tới
và khoảng vài giờ sau quay lại dọn và mang đi thức
ăn thừa. Tấp nập và .. mất ngủ! Các bác sĩ
điều trị đến hỏi han nhiều lần.
Thời gian đầu, nằm
ngẫm nghĩ thấy thương người bệnh ở
Việt Nam: không có tiền, khó mà được các bác sĩ
lui tới hỏi han, thăm khám. Khẩu hiệu
"lương y như từ mẫu" họ nói mà không
làm; c̣n ở đây, trên đất Mỹ, người ta
không nói, mà làm. Tôi không quen để người lạ giúp
tắm rửa, vệ sinh thân thể cho ḿnh, nhưng các y tá
luôn sẵn sàng giúp bạn làm những công việc ấy.
Điều có thể khiến bạn khó chịu, song cũng
phải thông cảm, đó là các sinh viên y khoa hoặc các y tá
thực tập: có khi mỗi sáng bạn phải "tiếp"
hai ba người. Họ coi bệnh án của bạn và khám
rất kỹ lưỡng để đối chiếu những
ǵ họ nghe, nh́n được với những ǵ bác sĩ
ghi trong hồ sơ (kể cả phim X-ray,các xét nghiệm
..). Nhưng đáng sợ nhất là các câu hỏi. Lần
thứ hai nhập viện, tôi đă phải "khiếu nại"
(dùng từ "complaint" có vẻ hơi nặng) với
bác sĩ điều trị:
- Bác sĩ có biết cô ta hỏi
tôi bao nhiêu câu không? Tôi đếm đúng 64 câu đấy!
Ông bác sĩ cười, vỗ
vai tôi, đáp:
- Vậy là ông hên rồi. Có
người bị hỏi tới 71 câu lận. Thông cảm
cho các sinh viên và y tá thực tập. Họ cũng chẳng
muốn làm bệnh nhân mệt nhọc và cáu giận đâu.
Nhưng v́ cần học hỏi kinh nghiệm cho việc
hành nghề mai sai, cứ coi như họ xin các vị giúp
đỡ họ học hành vậy.
Sau lần nằm bệnh viện
lần đầu thời gian 15 ngày, về tới nhà buổi
chiều, th́ hôm sau mở thùng thơ đă thấy có 3 phong
b́ kèm ba hoá đơn yêu cầu thanh toán viện phí, rồi
từ đó ngày nào cũng có ít nhất một phong b́ kèm hoá
đơn yêu cầu trả chi phí các dịch vụ. Ban
đầu tôi không hiểu v́ sao tôi vào nằm điều trị
tại bệnh viện Cone Health ở Greensboro, mà giấy
đ̣i nợ lại từ đủ nơi: Atlanta,
Charlotte, New Jersey và từ nhiều thành phố, đại học,
trung tâm khác lần đầu nghe tên.
Mấy hôm sau, nhận
được một lá thư c̣n ngạc nhiên hơn nữa:
miễn giảm 100% viện phí (100% discount). Tôi hỏi ư kiến
Bà Corolyn O Brien, một RN (Registered Nurse làm công tác xă hội,
có văn pḥng đặt tại một nhà thờ Tin Lành),
th́ Bà nói cứ photocopy thư ấy và gửi cho các "chủ
nợ" khác, họ cũng sẽ "discount 100%"
ngay. Thật thần kỳ: mọi sự xảy ra như
lời Bà Carolyn nói.
Và đây cũng là điều
khiến tôi gọi các bệnh viện là "Quái Thú".
Người mà ta chịu ơn sâu nặng, chính là nước
Mỹ, chính phủ Mỹ, chính sách nhân đạo của Mỹ,
chứ không phải là các bệnh viện, những kẻ
biết t́m kẽ hở, t́m điểm yếu, để
mưu lợi. Chính phủ Mỹ, ngân sách xă hội Mỹ
luôn chi trả mọi khoản chi cho công tác điều trị
bệnh nhân nghèo, theo báo cáo của các bệnh viện, mà
không tra cứu thực tế về các phí tổn
tương ứng và tương xứng.
Các bệnh viện không thể
làm như thế, khi bệnh nhân có thẻ bảo hiểm,
v́ các hăng bảo hiểm can thiệp và thoả thuận giá
cả hợp lư nhất, bởi v́ họ - các hăng bảo hiểm
- phải chi trả đến 80% viện phí. Và họ không
bao giờ chấp nhận chịu thiệt hại, lỗ
lă. Mỗi khi nhận bệnh nhân, bệnh viện phải
báo ngay cho hăng bảo hiểm và hai bên hăng bảo hiểm và
bệnh viện sẽ xem xét phương án, thời gian
điều trị và một viện phí hợp lư mà cả
hai bên cùng đồng thuận. Do vậy, có muốn "hào
phóng" hơn trong điều trị, thuốc men, bệnh
viện cũng không dám (hay đúng hơn: chẳng .. dại
ǵ) v́ chi phí "phát sinh" ấy bệnh viện phải
tự gánh lấy.
Với các bệnh nhân không có bảo
hiểm, hoàn toàn không phải vậy! Nắm chắc chính phủ
sẽ chi trả toàn bộ mọi chi phí của một bệnh
nhân được xác nhận không có thu nhập và không có bảo
hiểm y tế, theo báo cáo và đơn xin hỗ trợ tài
chánh (application for financial assistance) do nhân viên xă hội thuộc
bệnh viện thảo và gửi giùm (như đă nói trên:
chỉ cần chữ kư của bạn; mọi sự khác
phó mặc cho họ), bệnh viện sẽ "hào
phóng" tối đa trong việc khám, điều trị,
chăm sóc và cả trong ghi các khoản chi, mà chỉ có bệnh
viện và .. Trời mới hiểu. Chính sách nhân đạo,
trợ giúp người nghèo, tin tưởng ở ngành y tế,
ở các bệnh viện, mà thanh toán những khoản viện
phí lắm khi gấp rưỡi, gấp đôi so với số
tiền mà các bệnh nhân có bảo hiểm phải chi trả
(bao gồm 80% do hăng bảo hiểm).
Trong mỗi bệnh viện ở
Mỹ đều có hai "ban" (sections): ban hành chánh và
ban chuyên môn. Không ban nào biết (hoặc can thiệp vào) việc
của ban kia. Ưu điểm là ở đó: Ban chuyên môn
chỉ biết khám và chữa trị bệnh nhân theo chuyên
khoa. Do đó với họ, bệnh nhân nào cũng giống
nhau và họ chỉ biết dốc hết khả năng
chuyên môn để chữa lành bệnh nhân; c̣n việc
"biu bọng" (bill) là công việc của Ban hành chánh,
trong đó có Ban xă hội, luôn mau lẹ xem kỹ các hồ
sơ nhập viện và gặp gỡ, giải thích và
"giúp đỡ" các bệnh nhân không có bảo hiểm
y tế. Bạn sẽ được chính sách xă hội
nhân đạo của nước Mỹ bao bọc và
người được hưởng đủ thứ
lợi ích (như "Cục cưng của nước Mỹ")
là bạn, người đa phần chẳng đóng góp
được ǵ về vật chất cho đất
nước nầy, song kẻ được lợi nhiều
nhất lại chính là các bệnh viện.
Những lần được
đưa vào cấp cứu rồi nằm điều trị
mỗi đợt hai tuần lễ, nh́n những thứ bệnh
viện "phát" cho bệnh nhân (chậu, bô, kem, bót,
lotion, bột phấn, xà pḥng, khăn mặt ..) và những
thứ các y tá, bác sĩ dùng trong pḥng bệnh ḿnh nằm (giấy
lau, bộ áo và găng tay chống nhiễm trùng ..), tôi hiểu
tất cả đều được ban hành chánh cẩn
thận tính đến từng món nhỏ và ngân sách dành cho y
tế và xă hội của chính phủ (tiền thuế của
người lao động hoặc đóng góp từ thiện
của những người giàu tốt bụng) sẽ phải
trả hết mà không hề hay biết đang bị rút ruột
một cách khoa học, dưới vỏ bọc nhân đạo.
Tương tự là trường
hợp vợ tôi đi trám răng. Được một
nhân viên xă hội liên hệ và lấy hẹn giùm, (v́ pḥng
răng nầy nhận Thẻ Cam), vợ tôi đến làm
thủ tục và nộp 30 USD (ba chục). Nhân viên pḥng nha
cho chụp và xác định có ba răng cần phải
trám, dù chưa bị sâu. Họ không làm liền, mà cho hẹn
mỗi tháng trám một răng. Đến hẹn, vợ
tôi phải nộp 30 USD và trám một răng. Cứ như
vậy sau ba tháng với ba lần hẹn và mỗi lần
nộp 30 USD, mới hoàn tất một việc lẽ ra chỉ
cần thanh toán một lần mà thôi (v́ chỉ trám pḥng ngừa
bị sâu và không tiện khi nhai thức ăn). Có nghĩa là
chúng tôi phải chi trả bốn lần. Điều đó
thật sự không quan trọng: con gái tôi bảo so với
giá đi nha sĩ b́nh thường, không có thẻ cam, th́
"rẻ như cho". Nhưng tôi hiểu rằng:
đàng sau bốn lần nhân 30 USD của chúng tôi, nhà nước
Mỹ, ngân sách xă hội của chính phủ, sẽ phải
chi trả theo giá "b́nh thường" lên đến hằng
trăm USD cho mỗi lần làm răng. Miếng bánh ngân sách
xă hội, với chính sách nhân đạo của chính phủ
Mỹ, đă được tận t́nh khai thác, lợi dụng.
Trong tờ The Oregonian số ra
ngày 06/12/2008, nhà báo nữ Amy Reifenrath đă cho thấy: do
không duyệt lại 1.7 triệu trường hợp khuyết
tật, mà chính phủ phải chi ra 11.00 tỷ USD tiền
phúc lợi cho những người không c̣n bị khuyết
tật nữa. Cơ quan điều tra đă khám phá nhiều
vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản
công. Ví dụ trường hợp một bà ở Minnoseta
được hưởng phúc lợi khuyết tật
năm 1999, khi bà khiếu nại rằng một xe hơi
đụng làm cho bà không thể đi bộ quá mười
phút và chỉ cần nâng một gallon sữa cũng đủ
cho bà tê nhức cả đầu. Một tháng sau, người
phụ nữ tên Henderson nầy đă thắng giải trong
cuộc thi trang phục áo dài và tŕnh diễn thời trang y
phục thể dục nhịp điệu (aerobic). Năm
2004, một bồi thẩm đoàn kết tội bà về
chín tội danh lừa đảo chiếm đoạt An
Sinh Xă Hội và bị án tù. Cá nhân là thế.
Cái kim trong bị lâu ngày cũng
ḷi ra. Nhưng khi một tổ chức khai thác một cách
"hợp pháp" cái bầu sữa nhân đạo ngân
sách xă hội, e rằng việc phát hiện không dễ dàng
chút nào. Bệnh nhân nghèo vẫn được hưởng
những chăm sóc vượt ngoài mong đợi và biết
ơn các bệnh viện, ít quan tâm suy nghĩ để nh́n
ra rằng bệnh viện dù tốt đến đâu, dù
giàu đến mấy cũng không thể bao trả (cover)
viện phí cho người nghèo, không có bảo hiểm y tế,
vốn rất đông.
Đọc xong đoạn
đầu nầy, ông bạn già hỏi tôi:
- Ông có nói hơi quá chăng,
khi đánh đồng các bác sĩ hoặc cả ngành y tế
vào cái ổ "Quái Vật" nầy?
- Đúng vậy, Ông Bạn.
Tôi cho rằng ngành y tế từ liên bang tới tiểu
bang không muốn hoặc không dám đụng vào hay là gây chiến
với các hệ thống bệnh viện. Chắc chắn
họ đă đọc được thông tin trên báo chí về
những cái bất hợp lư, chênh lệch giữa viện
phí trong các bệnh viện.
Ví dụ cũng cùng một quá
tŕnh điều trị ấy có thể tính 12,000 USD hoặc
37,000 USD ở Arkansas hoặc khoảng 32,000 cho tới
100,000 trong các bệnh viện khác nhau ở California và từ
14,000 tới 32,000 ở Virginia. Ngay ở trong và phụ cận
thành phố Denver, Colorado, ba bệnh viện tính giá trung b́nh
97,214 46,457 và 28,237 USD cho một "ca" nhiễm trùng ho hấp
bị biến chứng. Ở thành phố New York, chi phí
điều trị một khớp háng hoặc một
xương chậu bị găy có biến chứng ở Bệnh
viện Lenox Hill (Manhattan) trung b́nh là 38,588 USD. Cách đó 15 dặm,
ở bệnh viện Coney Island (Brooklyn), chi phí trung b́nh là
13,137 USD.
"Sự định giá của bệnh
viện là những cái ngu xuẩn nhất trong mớ chắp
vá hỗn độn". Đó là lời
Ron Pollack, giám đốc điều hành nhóm bảo vệ
người tiêu thụ Gia Đ́nh Mỹ, có trụ sở tại
Washington, "Những người rút cuộc phải trả
những giá cao nhất chính là những người không có bảo
hiểm và là những người ít có điều kiện
nhất để vác gánh nặng quá sức nầy".
Hiệp Hội Bệnh Viện
Mỹ cho rằng các công ty bảo hiểm điều
đ́nh các mức giá với bệnh viện dựa trên một
dăy yếu tố và điều đó có khả năng tạo
nên những rủi ro chống độc quyền nếu
chia sẻ thông tin ấy cho nhau.
Ảnh hưởng
tương tác phức tạp và khó hiểu giữa "giá
cả", "mức giá", "hoá đơn" và
"thanh toán" qua hàng chục người phải trả
tiền, công cũng như tư, không có lợi cho bất kỳ
bên liên quan nào, kể cả các bệnh viện. Hiệp Hội
nầy c̣n cho rằng các bệnh viện ủng hộ luật
việc minh bạch hoá giá cả, vốn có thể buộc
các bang phải thu thập và tiết lộ các thông tin về
giá cả các bệnh viện và những thanh toán của các
hăng bảo hiểm. Một hàm ư đe doạ chính quyền
Bang của hai Con Cá Mập Y Tế và Bảo Hiểm!
Hàng triệu người dân Mỹ
đang hy vọng khi một phần then chốt cải tổ
y tế của chính quyền Obama có hiệu lực, sẽ
sửa chữa và ổn định những giá cả
tăng vọt nầy. Bảo Hiểm Y Tế Toàn Dân
(Affordable Care Act hay c̣n gọi là "Obamacare") sẽ cho
phép hàng chục triệu dân Mỹ tiếp cận được
các dịch vụ chăm sóc y tế. Nhưng người
ta không nghĩ rằng giá tiền điên khùng và trái nghịch
nhau nầy sẽ v́ thế mà hạ xuống. Nó không kéo giá
cả về lại giá trị thực hợp lư, b́nh
thường, mà chỉ thúc ép tốc độ tăng thêm.
Người dân Mỹ thích coi
chăm sóc y tế của ḿnh là tốt nhất trên thế
giới, nhưng ban triển vọng đời sống của
cơ quan t́nh báo Mỹ, CIA, đánh giá Hoa Kỳ xếp hạng
51 trên thế giới, trong khi chi phí y tế phải trả
ít nhất hai lần hơn đa số các nước phát
triển khác, gồm cả Anh và Pháp.
Tôi không biết suy nghĩ và
tâm tư của sinh viên Mỹ bản xứ khi chọn theo
ngành y: Một nghề danh giá, được nể trọng?
Một nghề cho thu nhập ổn định và cao ngất?
Xuất phát từ ḷng nhân đạo? Nghề "truyền
thống" trong gia đ́nh? Nhưng điều làm tôi thấy
ḷng nặng trĩu là khi tận tai nghe không chỉ từ phụ
huynh của các bác sĩ đang hành nghề hoặc đang
theo học các trường y, mà chính từ miệng các
"thiên thần áo trắng" nầy, rằng gia đ́nh
cũng như bản thân các bác sĩ đă phải bỏ
ra rất nhiều công sức, tiền của để
thành bác sĩ và v́ vậy, họ
cần và có "quyền" "gỡ" lại vốn
và kiếm lăi.
Không lạ ǵ khi thấy
người gốc Việt tha thiết cho con cái vào trường
y dược. Trong bài viết "Two Generations, One
Aspiration" (Hai thế hệ, một hoài băo July 4,2011) hai
tác giả Trần Đỗ Cam và Nguyễn Mạnh Trí cho
biết ở Hoa Kỳ có 4.200 bác sĩ người Mỹ
gốc Việt, nghĩa là cứ 1,000 người gốc
Việt th́ có bốn bác sĩ. Số lượng dược
sĩ người Mỹ gốc Việt chỉ riêng
California đă hơn 800. Họ có giúp ǵ cho đồng
hương mà phần đông không có tŕnh độ học
vấn cũng như chuyên môn?
Cách trả lời có thể
nói theo kiểu thời thượng của các cô, là "tùy
người đối diện".
Không ít những bác sĩ đă
gian dối, khai khống trong khám và điều trị,
để có thu nhập gấp rưỡi, gấp đôi mức
thu nhập vốn đă cao hơn nhiều lần, nhiều
chục lần so với thu nhập của các đồng
hương của họ. Họ có áy náy, khi làm như vậy
không? Không ai có thể trả lời câu hỏi nầy, ngoài
chính họ, các bác sĩ người Mỹ gốc Việt!
Nhưng nói đi th́ cũng phải
nói lại. Vẫn c̣n chút an ủi, theo như nhận định
của Nguyên Huy trong báo Người Việt "Tính đến
nay, Trung Tâm Y Tế Nhân Ḥa đă có mặt được 22
năm, để phục vụ cộng đồng, những
đồng hương trong thời gian đầu mới
qua chưa có bảo hiểm y tế hay sau này v́ thu nhập
thấp không mua được những chương tŕnh bảo
hiểm y tế", với 11,000 bệnh nhân được
điều trị và hơn 30,000 lượt người
đến khám trong năm qua. Cộng tác với bác sĩ Vĩnh
Thừa, sáng lập viên, là một số bác sĩ đầy
tâm huyết. Trung tâm khám và chữa bệnh lấy chi phí thấp
chứ không phải hoàn toàn miễn phí. Nhưng Nhân Ḥa cũng
có một số chương tŕnh y khoa miễn phí được
tài trợ từ liên bang hay tiểu bang như khám và truy tầm
ung thư vú, ung thư cổ tử cung cho phụ nữ,
các chương tŕnh cai thuốc lá, các buổi hướng
dẫn ngừa tiểu đường, cao máu, cao mỡ và
các chương tŕnh chích ngừa khác nhau.
Được vào một nhà
thương Việt Nam, nói tiếng Việt, được
những bàn tay "lương y như từ mẫu"
người Việt tận t́nh chăm sóc, thiết nghĩ
không c̣n niềm vui nào hơn, nhất là đối với
những người ly hương nhưng vẫn không
thoát được kiếp nghèo.
Có một tỷ lệ thuận
đáng buồn: người giàu ăn ngon mặc đẹp
rất ít đau ốm; trái lại, những người
nghèo đói, vô gia cư (homeless) lại liên miên ốm đau
bệnh tật.
Ông bạn tôi hay lập lại
câu nói "Nghèo gặp eo".
Chính sách sách nhân đạo của
nước Mỹ, ngân sách xă hội y tế luôn là ưu
tiên một và hết sức to lớn, là chỗ dựa cho
người nghèo, người không có thu nhập, gia đ́nh
túng thiếu và người khuyết tật. Trên thế giới,
không có đất nước nào có những chính sách, có những
khoản chi ngân sách như vậy. Nhưng đó cũng là mồi
ngon cho những tổ chức, cá nhân bất lương,
t́m mọi cách để rứt rỉa, đào khoét
được chừng nào hay chừng nấy cho riêng họ.
Đất nước Mỹ,
chính phủ Mỹ như "Người Đẹp"
có tâm hồn thuần khiết, thanh cao, đang bị
"Quái Thú" dùng bộ mặt nhân đạo để
che dấu những mưu mô xảo quyệt, tham lam
nhưng hết sức tinh vi, khoa học, nhằm đục
khoét. Rất nhiều người no đủ, công việc
ổn định, có thu nhập khá, vẫn ngửa tay xin
"food stamps". Thậm chí người chết vẫn
được con cháu sử dụng tên để xin
"food stamps" và đủ thứ phúc lợi, trợ cấp
xă hội khác. Các bệnh viện vẫn dùng chiêu bài "an
sinh xă hội" để vừa được tiếng
nhân đạo, vừa thu lợi tôi đa, không bao giờ
chịu bất cứ thua thiệt nào.
Ở Việt Nam, nhà nước
là "Quái Thú"; nhân dân là "Người Đẹp"
và ngành y tế, các thầy thuốc y bác sĩ, dược
sĩ, đứng ở giữa, mặc t́nh thao túng, khai
thác người dân, trước sự hờ hững bàng
quan của nhà nước. Khó mà tưởng tượng cảnh
bác sĩ thẩm mỹ làm chết khách hàng rồi ném xác xuống
sông để phi tang. Khó mà hiểu được bác sĩ
cắt ruột già thay v́ mổ ruột thừa khiến bệnh
nhân tử vong. Hạn chế - một cái thắng hăm (brake)
- cho ḷng tham vô đáy của các bệnh viện và các y bác sĩ,
dược sĩ ở Việt Nam, là người nghèo không
có tiền. Nhiều trường hợp đành chịu chờ
chết v́ không có ǵ hoặc không c̣n ǵ bán để có tiền
chạy chữa.
Ở Mỹ, người nghèo
c̣n rất đông, người bệnh nghèo rất nhiều,
nhưng "Quái Thú" nắm cái tẩy rằng
"Người Đẹp" - chính phủ, ngân sách xă hội
y tế, các Quỹ từ thiện - sẽ không bao giờ bỏ
rơi người nghèo, người khuyết tật. V́ vậy,
"Quái Thú" an tâm khai thác miếng bánh béo bở nầy
và rúc rỉa, đục khoét sao cho được nhiều
nhất, một cách hợp pháp và vô nhân đạo nhất.
Chỉ khác một điều:
ở nơi đây, trên đất nước, người
ta suy nghĩ, sống và làm việc theo Hiến Pháp:
"Chúng tôi khẳng định một chân lư hiển nhiên,
rằng mỗi người sinh ra đều b́nh đẳng,
rằng tạo hoá đă ban cho họ những quyền tất
yếu và bất khả xâm phạm, trong đó có quyền sống,
quyền được tự do và mưu cầu hạnh
phúc".
Trong khi tôi pha hai ly cà-phê "cái
nồi ngồi trên cái cốc", Ông bạn tôi đọc
đoạn kế tiếp và vừa nhâm nhi ly cà phê sữa
thơm nức, Ông Bạn tôi kêt luận:
- "Obamacare" xem ra rồi
cũng chẳng làm ǵ bọn nầy được. Chúng vẫn
cứ t́m ra kẻ hở luật mà lách, luôn hợp pháp, luôn
tinh vi. Nhưng ít ra từ nay "Quái Thú" không c̣n có thể
"mượn" thân xác ốm o, nghèo khổ, bệnh hoạn
của chúng ḿnh, để diễn tṛ "mèo khóc chuột",
cũng như chúng ḿnh không c̣n mang nặng mặc cảm ngửa
tay ăn xin các bệnh viện, nài nỉ đứt lưỡi
để được họ phê cho mấy chữ
"discount" (miễn giảm), trong khi thực tế họ
chỉ "lấy xôi Bụt đăi ăn mày". Quan trọng
nhất, ấy là chúng ḿnh biết đang mang "nợ"
ơn, nợ t́nh với ai: với nước Mỹ,
"Người Đẹp" luôn nhân ái, thuần khiết
và giữ trọn quyết tâm mà Tổng thống Abraham
Lincoln đă nói trong bài diễn văn Gettysburg: "chính quyền
này của dân, do dân, v́ dân".
NGUYỄN THẾ BÀI
(T. T. K. Diễm sưu tầm và chuyển)