LỜI
KHEN CHÊ ..
Cảm nghĩ về câu nói của
Tuân Tử:
"người
chê ta mà chê phải - là thầy ta,
người khen ta
mà khen phải - là bạn ta,
những kẻ vuốt
ve, nịnh bợ ta - chính là kẻ
thù của ta vậy".
BÀI THAM KHẢO
Trung Hoa là một trong những
cái nôi của văn hoá nhân loại. Từ
thời cổ đại, người dân Trung Quốc
có quyền tự hào về những bậc học
giả, về những người thầy lỗi lạc,
uyên bác với những triết lí nhân
sinh trở thành chân lý cho mọi thời
đại. Tuân Tử là một trong số những
bậc vĩ đại ấy. Và câu nói của
ông: “Người chê ta mà chê phải
là thầy ta, người khen ta mà khen phải
là bạn ta, những kẻ vuốt ve, nịnh bợ
là kẻ thù của ta vậy”, cũng đủ
cho hậu thế phải suy nghĩ.
Xã hội loài người
ngày càng phát triển về kinh tế, về
tư tưởng, nhận thức và cũng song
hành với phát triển sự phức tạp
trong mọi quan hệ đời sống. “ Miệng
lưỡi thế gian” là điều không thể
tránh khỏi. Mỗi con người sống chung trong
đồng loại cần phải biết chấp nhận
lời chê tiếng khen của mọi người.
Nhưng để nhận biết sự “thật”
– “giả” trong mỗi lời khen tiếng
chê, để có ứng xử thích hợp,
quả không đơn giản. Câu nói của
Tuân Tử đã giúp chúng ta cái
“kính chiếu yêu” nhận biết
đâu là “thầy”, đâu là
“bạn”, đâu là “thù”
trong cuộc đời đầy phức tạp
đó.
Là một con người, kể
cả bậc vua chúa, vĩ nhân, trong cuộc sống,
thật khó tránh khỏi những sai lầm. Những
lúc như thế, hẳn chúng ta nhận
được những lời nhận xét của mọi
người. Tất yếu, mỗi người khác
nhau, sẽ có những nhận xét, thái độ
khác nhau về ta. Điều quan trọng là ở
chính bản thân ta: biết nhận ra cái
đúng, cái sai của mình; quan trọng
hơn, trong vô số những lời “khen”,
“chê” đó, ta nhận ra ai là “thầy
ta”, ai là “bạn ta”, ai là “kẻ
thù” của ta vậy!
Lời dạy của Tuân tử
thật chí lí: “Người chê ta mà
chê đúng là thầy ta, người khen ta
mà khen đúng là bạn ta”. Mỗi
người, khi phạm điều sai, tự mình
không dễ gì nhận ra. Người nhận ra
cái sai của ta, lại “chê”- tức khẳng
định cái sai của ta và chỉ cho ta biết
- hẳn phải là người có tầm tri thức,
hiểu biết hơn ta. Người đó xứng
đáng là bậc “thầy” của ta về
trí tuệ. Hơn thế, người thấy và
dám chỉ cho ta nhận ra cái sai của mình,
để mình có hướng khắc phục, sửa
chữa, hẳn đó phải là người
có cái tâm thật cao quý: những muốn
cho chúng ta nhanh chóng tiến bộ. Chúng ta, về
thái độ, tình cảm không thể
không tôn vinh người đó là bậc
“thầy” về nhân cách để ta học
tập.
Người “khen ta mà khen
phải”- nghĩa là người đó
không những không đố kị, hiềm
khích trước những cái tốt, cái mạnh
của ta, mà còn “khen”, cùng chung vui,
chia ngọt sẻ bùi …Đó hẳn là
người bạn tốt, người bạn tri âm,
tri kỉ của ta vậy. Cuộc đời mỗi
chúng ta, nếu có được nhiều người
“thầy”, người “bạn” như thế
thì hạnh phúc biết bao nhiêu.
Tuy nhiên, trong cuộc sống,
không phải ai khen hay chê ta đều là
“thầy”, là “bạn” của ta.
Tuân Tử đã một lần nữa chỉ cho
ta biết cách nhận ra “ bộ mặt thật”
của những “kẻ” hiểm độc
đó. Đó là “kẻ vuốt ve, nịnh
bợ ta”, Tuân Tử tỏ thái độ
rõ rệt, dứt khoát khi gọi những loại
người đó “là kẻ thù của
ta vậy”. Nhưng để nhận ra đâu
là bạn “khen ta mà khen đúng” với
“những kẻ vuốt ve, nịnh bợ” thật
không dễ. Trước hết, kẻ vuốt ve, nịnh
bợ, họ khen ta là xuất phát mục
đích mưu cầu lợi ích riêng của
chính họ. Bởi vậy, thành tích của
ta chỉ có một, chúng thổi phồng lên
ba, bốn hoặc nhiều hơn thế. Thậm chí,
có khi chúng còn ngụy biện, “phù
phép” những khuyết điểm, sai lầm của
ta thành “thành tích”. Những kẻ
đó, luôn lấy việc “nịnh bợ”
để tiến thân, khiến cho người
được khen ngày càng tự đánh mất
mình, xa rời lẽ phải … Thật
đáng tiếc là những kẻ đó
không thời đại nào không có. Sử
sách đã ghi lại không biết bao nhiêu
bậc vua chúa đã bị những kẻ nịnh
thần làm cho u mê, dẫn đến hãm hại
trung thần, triều chính đổ nát, xã
tắc suy vong … Lời dạy của Tuân Tử lại
một lần nhắc nhở mỗi chúng ta cần
sáng suốt để nhận ra đâu là
“bạn ta” khen ta thật lòng; đâu
là “kẻ vuốt ve, nịnh bợ” ta.
Không chỉ đúng với
xã hội xưa, mà ngày nay và với tất
cả mọi người, ở trên mọi lĩnh vực,
lời dạy của Tuân Tử như một chiếc
kính “chiếu yêu” giúp chúng ta nhận
ra người tốt, kẻ xấu trong cuộc sống,
trong học tập. Khi kinh tế thị trường mở
cửa, thì đội ngũ những kẻ chạy
theo lợi nhuận, vì danh, vì lợi ngày
càng nhiều. Nhân viên nịnh bợ thủ
trưởng, cấp dưới luôn luôn vuốt
ve, chiều theo ý cấp trên; các bạn
lười học thì xun xoe các bạn học giỏi
để cầu “phao cứu trợ” trong thi cử,
kiểm tra … Hành động của những kẻ
đó có thể khác nhau, nhưng đều
chung một bản chất: mưu cầu lợi ích
riêng tư. Nhưng bạn cũng đừng vì
những hiện tượng đó mà
đánh mất niềm tin vào cuộc đời.
Bởi người tốt, những người xứng
đáng là “thầy ta”, “bạn
ta” luôn luôn ở bên ta.
Câu nói của Tuân Tử,
cũng là một lời nhắc nhở chí
tình, chí lí cho chính mỗi chúng ta
trong quan hệ ứng xử với mọi người.
Chúng ta muốn mọi người chê ta thật
lòng - như Tuân tử đã dạy- ta phải
biết coi trọng những người đó như
bậc “thầy của ta”. Cũng vậy, với
bạn bè, đồng đội, ta phải sống với
cái tâm chân thành; dám chỉ ra những
khuyết điểm của bạn mà ta nhận thấy,
với ý thức cầu mong cho bạn mình
ngày càng hoàn thiện. Mỗi chúng ta cần
biết “chia ngọt sẻ bùi"” với bạn
bè coi thành tích của bạn làm niềm
vui chung cùng chia sẻ.
@
VANMAU.COM
(Trịnh
Cuối Huôn sưu tầm và chuyển)
