Nhật
và Việt sao khác nhau đến thế?
(Mạc
Việt Hồng)
Việt Nam khác Nhật là
lẽ thường. Bởi, lịch sử, văn hóa,
nền giáo dục của mỗi dân tộc một
khác. Vấn đề ở đây là tại
sao lại khác đến như vậy, trong khi
cùng ở châu Á, cùng máu đỏ
da vàng. Tại sao không chỉ khác nhau ở
văn hóa ứng xử mà còn ở đạo
đức xã hội?
Trong những ngày qua, khi những
trận động đất làm rung chuyển nước
Nhật thì ở ngay nơi tâm chấn
điêu tàn và đổ nát, nhiều
câu chuyện đã làm rung động
lòng người.
Người ta truyền nhau bức
thư gửi từ Nhật Bản của một người
gốc Việt đang làm việc cách nhà
máy điện hạt nhân Fukushima khoảng 25 km.
Anh đi trợ giúp người Nhật nhưng
công việc chính là thu lượm và
chôn cất những người xấu số.
Trong bức thư này, Hà
Minh Thành- tên người viết- kể về một
đưa bé 9 tuổi, có lẽ đã mất
cả cha lẫn mẹ lầm lũi đứng, trong
gió rét, với bộ quần áo mong manh, giữa
hàng người rồng rắn để chờ lấy
khẩu phần ăn bé nhỏ. Cảm thương với
em và sợ em khi đến lượt sẽ chẳng
còn thức ăn, người đàn ông
đã khoác lên tấm thân bé nhỏ
của em chiếc áo và đưa em gói
lương khô khẩu phần của mình. Thằng
bé khom người cám ơn nhưng không
ăn ngấu nghiến - như phản ứng bình
thường của một đứa trẻ đang
đói - mà lẳng lặng đem lên nộp
lại cho người phân phát rồi quay lại
đứng tiếp vào hàng.
Hay chuyện không hề có
cướp phá, hôi của ở Nhật. Chuyện
dòng người dài, xếp hàng im lặng
để lấy nước, lấy thức ăn, dầu
thắp sáng … không hề chen lấn, xô
đẩy, cãi cọ. Người khỏe tự
giác chăm sóc, giúp đỡ người
già yếu, có những người già
được cõng trên lưng hàng km. Chuyện
30 đứa bé mồ côi ở một trường
học vẫn lặng lẽ chờ cha mẹ tới
đón mà mỗi tiếng kẹt cửa có
thể làm lóe lên những hy vọng mong manh của
chúng, chúng im lặng chịu đựng mà
không hề than khóc dù có thể
đã biết bố mẹ mình không bao giờ
quay lại đón chúng nữa. Hay 50 kỹ sư
và công nhân Nhật tình nguyện bám
trụ ở nhà máy điện hạt nhân
sau khi 4 tổ máy đã phát nổ và
hàng trăm ngàn người cũng như hầu
hết công nhân nhà máy phải sơ
tán. Trong số người tình nguyện ở lại,
có người chỉ còn 6 tháng nữa về
hưu. Người công nhân sắp hưu trí ấy
đã nhắn với lại vợ mình, “Em
đừng buồn, nếu anh không về“. Những
người tình nguyện ở lại đều biết
rằng mình có thể hy sinh. Rồi hình ảnh
những người gói hàng cứu trợ
làm việc hết sức "khẩn
trương". Các đội tìm kiếm nạn
nhân miệt mài không kể đêm
ngày, hối hả, lo lắng như đang tìm
chính thân nhân của mình. Còn nhiều
lắm những câu chuyện cảm động …
Báo chí Việt Nam cũng
đưa tin khá đầy đủ và có
nhiều bài viết ca ngợi tinh thần Nhật Bản,
bày tỏ sự khâm phục người Nhật
và không ít người đã ngậm
ngùi so sánh với Việt Nam.
Có người đặt
câu hỏi, nếu
Việt Nam động đất thì sao nhỉ? Ừ
nhỉ, thì sao?
Thì:
- Động đất có khi
chết 200 nhưng giẫm đạp lên nhau mà chạy,
chết thêm nghìn nữa.
- Các ban ngành sẽ họp
bàn cách cứu hộ từ ngày này qua
ngày kia.
- Cướp giật hôi của
sẽ phổ biến, hoa người ta còn cướp
giật nói chi tới đồ ăn hay tiền bạc
vào lúc hỗn quan hỗn quân như vậy.
Người đi hôi của sẽ nhiều hơn
người đi cứu trợ.
- Nếu có phát khẩu phần
ăn sẽ chẳng có hàng lối gì,
bà già trẻ nhỏ sẽ bị chen cho bẹp
ruột, ai thắc mắc hay nhìn đểu mấy kẻ
chen lấn, thì “bố cho mày mấy chưởng”.
- Sẽ xuất hiện đủ
loại cò: Cò mua, cò bán, cò di tản,
cò cứu trợ, cò bệnh viện … tha hồ
chặt chém đồng bào.
- Tiền và hàng cứu trợ
sẽ vào tay dân thì ít, cửa quan
thì nhiều.
- Ai muốn người nhà
mình đang kẹt trong đống đổ nát
được đào bới, tìm kiếm trước
thì hãy chi đẹp cho đội cứu hộ.
- Khu nào có quan chức ở
thì được ưu tiên cứu hộ trước,
khu nào dân đen sinh sống thì cứu sau.
- Cửa hàng sẽ thi nhau
tăng giá, bắt chẹt những người khốn
khổ.
- Tổ chức nào, tôn
giáo nào muốn cứu trợ thì phải
được sự đồng ý của Mặt trận
Tổ quốc và các cấp chính quyền kẻo
các “thế lực thù địch” lợi
dụng.
.v.v.
Bức tranh toàn cảnh động
đất ở Việt Nam, nếu có, nó sẽ
na ná như vậy. Nhiều người nhức
lòng tự hỏi, sao dân Việt Nam lại tha
hóa như thế, có khi cả thế kỷ nữa
họ cũng không theo kịp nước Nhật về
văn hóa ứng xử …
Nhưng sao họ không đặt
câu hỏi, quan chức Việt Nam ra sao, giáo dục
của Việt Nam thế nào? Em bé 9 tuổi kia chắc
chắn được dậy dỗ trong một nền
giáo dục đầy nhân bản, nơi cha mẹ
em không phải đi tết lễ, đút
lót thầy cô để em được đối
xử tốt hơn, được điểm cao hơn,
không bị liếm ghế khi phạm lỗi; nơi thầy
hiệu trưởng của em không mua dâm hàng
chục học trò; nơi giáo viên không chửi
học sinh như hát hay bằng những từ
“thằng nọ”, “con kia”; nơi các
anh chị lớp trên không đấm đá hội
đồng, giật tóc, lột áo nhau trong những
giờ ra chơi; nơi em đi học không phải
qua những con đường đầy hố tử thần
bẫy người hay những cây cầu xây bằng
xi măng cốt tre bởi những quan chức như Huỳnh
Ngọc Sĩ.v.v.
Người dân Việt Nam chắc
chắn sẽ tốt hơn, nhường nhịn, trật
tự và tương thân tương ái
hơn nếu họ không sống trong một xã hội
chụp giật, mua quan bán chức, tham nhũng từ
trên xuống dưới; nơi kẻ có quyền
hành tha hồ vơ vét cho đầy túi tham;
nơi quan chức sở hữu hàng hecta đất,
nhà nọ nhà kia, mỗi căn hàng triệu
đô mà trẻ em phải đu dây đi học;
nơi quan bố chưa nhấc đít khỏi ghế,
quan con đã nhăm nhắm ngồi vào; nơi
vào cửa đồn công an thì ra cửa nghĩa
địa, công an đánh chết dân như
đập ruồi; nơi mỗi mét rừng đầu
nguồn bị đám quan tham đem bán bằng
những món tiền ít hơn tiền mua mớ
rau muống .v.v. Quan như thế, sao đòi hỏi
dân phải mẫu mực, phải liêm khiết,
không hôi của, không cướp giật?
Người dân Nhật như vậy
vì họ được hưởng nền giáo
dục nghiêm khắc và trong sạch; vì họ
có những quan chức biết đau nỗi đau của
dân, biết khóc cùng dân như ông
giám đốc sở Điện lực Tokyo dù
"sự cố" xảy ra là do thiên tai, chứ
không phải do lỗi ông; vì họ có những
vị bộ trưởng như Ngoại trưởng
Seiji Maehara, từ chức và xin lỗi dân vì
đã nhận số tiền ủng hộ của một
nữ doanh nhân nước ngoài trị giá (chỉ
có) 610 đô la trong một hoạt động
gây quỹ; vì họ có vị thủ tướng
rớm rớm nước mắt từ xin từ chức
vì không thực hiện được một
trong các cam kết của mình … Ở Việt
Nam có những quan chức mẫu mực như vậy
không? Câu trả lời là một ngàn lần
không! Thủ tướng Việt Nam vẫn tại vị
sau hàng loạt các bê bối. Quan chức ta
không ai chịu trách nhiệm khi thủy điện
xả lũ chết dân, khi dân hàng ngày sập
bẫy tử thần. Ông Lê Đức Thúy vẫn
tại vị và lên Ti vi trả lời phỏng vấn
về chính sách tiền tệ khi báo chí
Úc đã không ít lần nhắc tên
ông trong vụ nhận hối lộ 10 triệu
đô la in tiền Polymer. Bác Nguyễn Trường
Tô vẫn đủ can đảm ngày ngày
xách cặp tới cơ quan làm việc khi cả
nước biết chuyện chủ tịch tỉnh cởi
truồng …
Thôi, đừng trách
móc, đòi hỏi người dân nếu quan
chức của ta như vậy! Đúng là
nhà dột từ nóc dột xuống!
Còn tại sao ư?
Hồ Chí Minh khi sinh thời từng
nói: “Vì lợi ích mười năm
thì phải trồng cây, vì lợi ích
trăm năm thì phải trồng người”.
Dân tộc ta đã 81 “có” đảng.
Như vậy, đại đa số dân chúng Việt
Nam hiện nay là những người sinh ra và
trưởng thành - như cách chúng ta thường
nghe - “dưới ánh sáng của đảng”,
“dưới sự lãnh đạo tài
tình của đảng”. Vậy họ là sản
phẩm từ sự gieo trồng của đảng
mà ra. Không lẽ nói rằng tại đế
quốc hay thế lực thù nghịch ư? Không
lẽ ‘thành tích’ đánh đuổi
đế quốc, thực dân , giành độc lập
dân tộc, tăng trưởng kinh tế …
là do đảng lãnh đạo, còn suy đồi
đạo đức là do thiên tai? Xưa rồi,
bây giờ không phải thời kỳ nói lấy
được mà người ta vẫn tin.
Nghịch lý của Việt Nam
là đời sống kinh tế càng đi lên
thì nền đạo đức xã hội lại
càng đi xuống.
Đó là bi kịch của
dân tộc.
Chẳng biết bi kịch
đó còn làm ai băn khoăn nữa
không?
MẠC VIỆT
HỒNG
© Đàn Chim Việt
(Diễm
Trinh sưu tầm và chuyển)
