Tết, nhớ
(Nguyễn
Hưng Quốc)
Sống ở hải ngoại, cứ
mỗi lần tết đến, tự dưng tôi hay
thấy buồn buồn và mơ hồ thoáng một
chút gì như tiếc nuối.
Cảm giác buồn buồn của
những cái tết tha hương thì có lẽ
chả có gì khó hiểu. Tết, trong tâm
thức của người Việt, trước hết,
là đoàn tụ; và đoàn tụ,
trước hết, là với gia đình,
láng giềng, và hơn nữa, quê quán,
nơi để lại những hình ảnh đẹp
nhất trong ký ức và hầu như gắn liền
với tuổi thơ. Sống ở hải ngoại, cả
ba điều ấy đều chỉ là những giấc
mơ. Quê quán hay quê hương nói chung
thì xa lắc; với riêng tôi, thì
không thể về được; (đại) gia
đình thì mỗi người một ngả;
còn hàng xóm thì ngó quanh, chỉ thấy
toàn ... Tây!
Tết, ngoài sự
đoàn tụ, cần có không khí.
Mà cái không khí ấy lại hoàn
toàn thiếu vắng ở hải ngoại.
Tôi nhớ hoài cái tết
đầu tiên của tôi ở Pháp. Lúc ấy tôi
làm trong một nhà hàng của người
anh ở Nice, một thành phố du lịch nằm ở
phía nam, gần biên giới Ý. Giữa
tháng chạp, nhân ghé một tiệm Tàu,
tôi mua sẵn một phong pháo để dành.
Tối 30, tôi thấy lòng nôn nao vô hạn.
Vừa làm việc vừa chờ đợi phút
giao thừa. Cuối cùng, phút giao thừa đến.
Tôi mang phong pháo ra sân trước định
đốt. Mọi người can ngăn. Lý do: một:
luật pháp cấm; hai: phiền hàng xóm; ba:
có thể bị cảnh sát bắt. Lúc ấy,
tôi mới qua Pháp được hơn một
tháng, còn ngơ ngác lắm. Nhìn quanh, thấy
đường xá vắng ngắt và mọi
nhà đều đã đóng cửa tắt
đèn im ắng, tôi chột dạ, cầm phong
pháo vào nhà. Mấy anh em và bạn
bè ôm nhau, chúc tết nhau. Tất cả diễn
ra trong vòng vài phút. Là xong. Sau
đó, mọi người ngồi nán lại chuyện
trò. Có người đề nghị mang bài
ra đánh. Nhưng không ai hưởng ứng.
Khuya rồi. Ngày mai, mọi người còn phải
làm việc. Lại cụt hứng. Không khí lặng
đi. Rồi ai về nhà nấy. Tối đó,
tôi nằm trằn trọc suốt đêm.
Thương cho cái tết đầu tiên ở hải
ngoại.
Rồi tôi sang Úc.
Ở Úc, người Việt sống
tập trung hơn, không khí tết coi bộ cũng
náo nhiệt hơn. Năm đầu tiên, tôi
háo hức rủ bạn bè, cả Việt lẫn
Úc, đi chợ tết. Nhưng chỉ thấy thất
vọng. Tôi không còn trẻ để chơi
các trò chơi; không quá già để
có thể chịu đựng nổi những màn
trình diễn cúng tổ đầy kịch
tính và những bài hát, những điệu
múa và những vở kịch rất kém nghệ
thuật trên sân khấu. Cuối cùng, hầu
như chỉ có một hoạt động dễ tham
gia nhất: ăn uống. Nhưng ăn uống trong
các hội chợ như thế thì phải chấp
nhận ... bụi. Mà tôi thì ngại bụi bặm.
Nên chỉ quanh quẩn một lát thì lại
về nhà.
Về nhà lại thấy tiếc
là mình sinh ra trong một gia đình theo đạo
Công giáo. Mà là đạo dòng nữa.
Tôi nhớ, hồi nhỏ, tối 30 tháng chạp,
cả nhà kéo nhau đến nhà thờ xem lễ.
Rồi về nhà ăn uống, tán gẫu, chờ
đến đúng 12 giờ khuya, chạy ra trước
sân đốt một phong pháo. Nghe nổ lẹt
đẹt một lát thì chui vào mùng ...
ngủ. Chưa bao giờ tôi thấy ba mẹ hay
ông bà tôi tiễn ông Công ông
Táo về trời vào ngày 23; cũng chưa
bao giờ thấy ai thắp một nén hương hay
đặt một món ăn gì trên bàn thờ.
Tuyệt đối không có cúng. Và,
riêng trong gia đình tôi, cũng không ai nghĩ
đến chuyện đi hái lộc hay xuất
hành vào đêm giao thừa cả. Khuya, đốt
pháo xong, mọi người lục đục đi
ngủ.
Hồi nhỏ, tôi thấy
đó là chuyện bình thường. Sau, lớn,
hơn nữa, sống ở nước ngoài, xa
cách hoàn toàn không khí tết ở
quê hương, tự dưng tôi thấy thèm
một cảnh cúng kiếng hay ít nhất, một
vài nén nhang. Không hiểu sao càng ngày
tôi càng thích mùi nhang. Nó làm
mình tự dưng thấy ấm áp và nhẹ
nhàng. Không khí chung quanh như lắng lại.
Tâm hồn mình cũng thấy yên ả hơn
một chút.
Thật ra thì bây giờ
tôi có thể làm những điều
đó dễ dàng. Thứ nhất, tôi
không còn đi nhà thờ nữa; thứ hai,
ngay cả khi tôi còn tin đạo thì luật
Giáo hội sau này cũng rất cởi mở
trong việc cúng kiếng và nhang đèn trong
nhà; và thứ ba, già rồi, tôi có
thể muốn làm gì thì làm.
Nhưng tôi vẫn không
làm được. Một phần vì không
quen; phần khác, vì thiếu một niềm tin.
Cho nên thỉnh thoảng,
vào tối giao thừa, tôi lại vào ...
chùa.
Thường, tôi đến
là do lời mời của các vị sư trụ
trì để tham dự một số sinh hoạt
văn hóa vào đêm giao thừa. Chưa bao giờ
tôi tham gia các buổi tụng kinh hay cầu nguyện.
Tuy nhiên, tôi lại rất thích lảng vảng
ở những nơi có bàn thờ.
Để làm gì?
- Để nghe mùi hương
của đèn và nhang!
Đêm giao thừa, đến
chùa, với tôi, chủ yếu là để
ngửi ké một mùi hương.
Của quá khứ.
Tuesday,
february 8, 2011
Nguyễn
Hưng Quốc
(Diễm
Trinh sưu tầm và chuyển)
