Bên thắng / Bên thua & Những
bức
tường
ḷng
(TƯỞNG
NĂNG
TIẾN)
Khi c̣n bị phân chia bởi bức
tường Bá Linh, dân Đức hay kể câu chuyện hài
này:
Có một con chó chui tường
từ Đông sang Tây. Thấy khách lạ nên lũ chó bên Tây
Đức xúm xít và tíu tít hỏi thăm:
- Bên ấy có hội bảo vệ
súc vật không?
- Có chứ.
- Có bác sĩ thú y không?
- Có luôn.
- Có thẩm mỹ viện và
nghĩa trang dành riêng cho chó không?
- Có tuốt.
- Thế th́ việc ǵ đằng
ấy phải vất vả chui tường sang đây?
- Tại v́ ở bển bị
cấm được cho .. sủa!
Tháng 9 năm 1989, bức tường
Bá Linh bị đập đổ. Đông Đức
được giải phóng. Từ đây, người dân
được quyền ăn nói tự do, và chó có quyền
.. được sủa.
Sự thống nhất nước
Đức về thể chế, cũng như về nhân
tâm, tuy không phải là một tiến tŕnh toàn hảo
nhưng có thể được coi như là ổn thỏa
- ngoại trừ đối với một số người.
Họ là những di dân đến từ Việt Nam, theo
như tường thuật của Alisa Roth:
"Người Việt vẫn
đang là nhóm Á Châu lớn nhất tại thành phố Bá
Linh. Những người được mệnh danh là
Người Việt miền Tây là những người miền
nam Việt Nam, hầu hết là thuyền nhân mà trong những
năm tiếp theo chiến thắng 1975 của cộng sản,
họ đă đổ đến những vùng bây giờ là
Tây Đức.
"C̣n người Việt miền
Đông là những người đến Đông Đức
vào thập niên 1960 và 1970 cùng với các công nhân xuất khẩu
từ những quốc gia cộng sản đang phát triển
tới làm việc trong các nhà máy"
" .. Cái cộng đồng
nhỏ bé này hăy c̣n duy tŕ sự chia cắt với hai thế
giới, hai phương trời cách biệt. Những ư thức
hệ - từng xé nát nước Đức và nước
Việt Nam ra làm đôi - hiện vẫn c̣n luân lưu mạnh
mẽ tại nơi đây .."
Nó "mạnh mẽ" tới
độ khiến một người dân bản xứ phải
thốt lên rằng: "Bức tường Bá Linh nằm
trong đầu óc của người Việt miền
Đông với người Việt miền Tây c̣n cao hơn
cả bức tường của người dân Đức
đối với người dân Đức."
("Berlin's Divide Lingers For Vietnamese Expatriates Capital's East - West
Gap Reflects Cold War Past," San Jose Mercury News, 12 Jul. 2002:A1/ Việt
Mercury 12 Jul. 2002: 1 + 69. Trans. Nguyễn Bá Trạc").
Nói như thế, nghe đă
phũ phàng nhưng (vẫn) chưa .. hết ư! Trong cuốn
Tổ Quốc Ăn Năn của Nguyễn Gia Kiểng - ấn
bản 2001, Paris, nơi trang 70 - tác giả c̣n trích dẫn nhận
xét của một người ngoại quốc khác về
dân Việt - như thế này đây: "Ils ne s'aiment
pas" (Chúng nó không ưa nhau đâu).
Cha nội Parisien nào đó nói bậy
bạ vậy mà .. trúng phóc. Những phương tiện
truyền thông và giao thông của thời hiện đại
quả có làm cho trái đất nhỏ lại, và khiến
cho loài người gần gũi với nhau hơn.
Nhưng riêng với với dân Việt th́ không. Nhất
định là không.
Người ngoài có vẻ
"hơi" ngạc nhiên về thái độ "rất
kém thân thiện" của dân Việt đối với
nhau, trên bước đường lưu lạc. Họ sẽ
ngạc nhiên chết (mẹ) luôn nếu biết rằng những
"bức tường ô nhục" tương tự hiển
hiện khắp chốn, kể cả ở Việt Nam, chứ
chả riêng chi ở Berlin.
Dù đất nước
đă "thống nhất" hơn một phần
tư thế kỷ, dân chúng giữa hai miền Nam/Bắc
Việt Nam (rơ ràng) vẫn chưa gần nhau mấy. Đôi
lúc, họ ăn ở cư xử với nhau cứ y
như những kẻ phải sống trong một cuộc
hôn nhân .. cưỡng bách vậy.
Theo "truyền thống,"
người Việt hay chia phe và họ thường nh́n
nhau qua những "lỗ châu mai" từ những
"pháo đài" của .. phe ḿnh. Họ hay gọi nhau là
"tụi này" hay "tụi nọ" (tụi Công
Giáo, tụi Phật Giáo, tụi Nam Kỳ, tụi Bắc Kỳ,
tụi Trung Kỳ ..) Gần đây, có thêm một "tụi
mới" nữa - tụi thuộc .. phe thắng cuộc!
Và đó mới chỉ là những
chuyện nhỏ, ở miền xuôi. Ở miền ngược,
miền núi, hay c̣n gọi là miền cao, miền sơn
cước (hoặc cao nguyên) th́ c̣n nhiều chuyện .. kỳ
cục dữ nữa. Nơi đây, một phần dân tộc
Việt vẫn chưa được nh́n nhận là người
thường hay người Thượng. Họ bị coi
là .. "tụi mọi" và bị chính đồng bào
ḿnh (toa rập với cường quyền) cướp
đoạt hết đất đai canh tác.
Nghèo đói quá hóa "sảng"
chăng? Khổ cực quá, cùng quẫn quá, bị chèn ép quá
nên đâm ra gấu ó, cấu xé lẫn nhau chăng? Không hẳn
đă thế đâu.
Tại nước Đức,
ngay giữa một thành phố tự do và phú túc, "bức
tường Bá Linh nằm trong đầu óc của người
Việt miền Đông với người Việt miền
Tây (vẫn) c̣n cao hơn bức tường của người
dân Đức đối với người dân Đức"
mà. Hơn nữa, như đă thưa, những bức
tường ḷng (ô nhục) tương tự hiển hiện
ở khắp nơi chứ đâu có riêng chi ở Berlin.
Nơi đâu có người Việt
quần tụ là tức khắc nẩy sinh những chuyện
đố kỵ, chia cách, phân hóa, và đánh phá lẫn nhau
túi bụi. Mỗi cộng đồng vẫn thường
cần đến hơn một ban đại diện (dù tất
cả những ban đại diện "dường
như" không đại diện được cho bất
cứ ai và cũng không mấy ai - thực sự - cần
người đại diện).
Tương tự, mỗi hội
đoàn đều có tới hai hay ba ông (bà) chủ tịch,
dù cả hội đoàn đều không mấy ai biết rơ
là họ hội họp lại với nhau để làm ǵ.
Mọi tổ chức (không chóng th́ chầy) nếu không vỡ
tan tành th́ cũng bể thành vài mảnh!
Người Nga có câu ngạn
ngữ là nếu thiếu chó chăn, loài cừu không trở
nên bầy đàn được. Cái khó của những cộng
đồng người Việt hải ngoại là họ
có dư loại chó này. Đă thế, phần lớn, đều
là .. chó dại!
"Sự kiện vô vàn phi lư,
cực độ vô nghĩa, và bất lợi không lường
này, đang diễn tiến kết thành hiện tượng
phân hóa hỗn loạn, phân liệt khắc nghiệt, chia rẽ
trầm trọng giữa những cá nhân, nhóm cá nhân, cộng
đồng người Việt" (Phan Nhật Nam, "Lời
Khẩn Thiết Nhằm Chấm Dứt Hiện Tượng
Phân Hóa"). Cũng theo tác giả bài báo vừa dẫn th́ Cục
T́nh Báo Hải Ngoại, trực thuộc Ban Tổ Chức
Trung Ương Đảng Cộng Sản Hà Nội, là
nguyên nhân gây ra những hiện tượng phân hóa tiêu cực
kể trên.
Những nhân viên của Cục
T́nh Báo Hải Ngoại e không tài ba đến thế. Chợ
chiều rồi. Chúng nó (nếu có) cũng chỉ lo đánh
quả mà thôi và chuẩn bị để chạy thôi.
Thủ phạm không đến
từ bên ngoài. Chúng phục sẵn trong "thâm tâm" của
tất cả chúng ta.
Khi c̣n nhỏ, tôi nhớ là
đă đọc ở đâu đó - qua lời kể của
Schopenhauer - một câu chuyện ngụ ngôn mà nội dung
(đại khái) như sau:
Có một mùa Đông lạnh
đến độ muốn tồn tại muôn loài đều
phải xích lại thật gần nhau để truyền
cho nhau hơi ấm. Chỉ riêng có loài nhím v́ lông quá nhiều,
quá nhọn và không cách nào thu lại được nên
đành .. chờ chết!
Dân Việt đang trải qua
một mùa Đông khắc nghiệt. Nếu chúng ta không
vượt qua được những bức tường
ḷng hiện hữu, không xếp lại được những
lông nhọn tua tủa tự mỗi người, và mọi
phe nhóm đều nhất định "tử thủ"
trong pháo đài của riêng ḿnh th́ (e) khó mà qua khỏi
được cơn quốc nạn này. Vấn đề
không phải là mùa Đông sẽ kéo dài vô tận mà v́ đất
nước (cũng như ḷng người) sẽ bầm dập,
te tua, tan nát, và tanh bành - sau đó.
TƯỞNG
NĂNG TIẾN
(Nguyễn Ngọc Sơn sưu tầm, Trần
Năng Phụng chuyển)