CON CÁI THỜI NAY
(Huy Phương)
Xem tin tức ở
Việt Nam chúng ta thường nghĩ đến lúc đạo
lư đă suy đồi. Thời gian qua, số vụ án con
cái giết cha mẹ đang có chiều hướng gia
tăng. Trên báo chí, không thiếu tin tường thuật những
vụ án mạng tàn bạo do những đứa con bất
hiếu thẳng tay đâm chém cha mẹ dù chỉ với những
bất b́nh nhỏ.
Nếu kể chuyện
nghịch nữ hoặc nghịch tử ở Việt Nam,
hẳn phải mất hàng ngh́n trang giấy:
Tơ Đênh Triệu (Quảng
Nam) say rượu giết cha.
Đặng Hùng Phương (Vĩnh
Long) giết cha rồi đem lên Sài G̣n phi tang.
Trần Văn Kiệt (Tây Ninh)
đâm cha sau một lần căi vă.
Lê Văn Lực (Thanh Hóa) chỉ v́
lời mắng "đồ ăn hại" đă
đoạt mạng cha ḿnh.
Nguyễn Xuân Hậu (Lào Cai) chỉ
v́ bị la không chịu lo sửa soạn Tết đă
đâm chết cha.
Nguyễn Khả Đạt (Rạch
Giá) giết mẹ rồi giấu xác trong lu nước.
Nguyễn Thị Phin (Tây Ninh) giết
mẹ chiều 30 Tết để lấy tiền, vàng.
Nông Văn Thùy (Bắc Giang) xin tiền
không được, đă vung chày sát hại mẹ.
Bùi Minh Đạt (Hà Nội) v́ mâu
thuẫn đất đai, đă dùng dao chém nhiều nhát vào
cổ, đầu, tay mẹ khiến nạn nhân tử vong
tại chỗ.
Lê Văn Phước (Đồng
Nai) trong lúc tắm rửa, vệ sinh cho người mẹ
82 tuổi bị tai biến, đă liên tục chửi bới
và đánh đập khiến bà cụ tử vong ..
Chúng ta những
người Việt đang sinh sống ngoài Việt Nam, ở
Hoa Kỳ hay các nước khác thường cho là ḿnh may mắn
không phải sống ở cái đất nước đạo
lư suy đồi, luân thường bại hoại.
Nước Mỹ
có 320 triệu dân, nửa năm chưa xảy ra một vụ
án mạng con giết cha mẹ, đất nước Việt
Nam chỉ có 90 triệu dân, tuần nào cũng có chuyện
cha mẹ bị con đâm chém.
Nhưng như thế
có phải cha mẹ người Việt sống ở Mỹ,
đời sống được bảo vệ và có hạnh
phúc hơn không? Sở dĩ chúng tôi tŕnh bày như vậy,
v́ giữa văn hóa Việt và Mỹ có những phần
khác biệt.
Nhà văn Lâm Ngữ
Đường trong "Một Quan Niệm Về Sống
Đẹp" (Nguyễn Hiến Lê dịch) đă cho rằng
người cao niên ở Mỹ về già vẫn làm việc
hăng hái, v́ họ theo chủ nghĩa cá nhân một cách
thái quá, tự đắc, muốn độc lập, cho sự
nhờ vả con cái là tủi nhục.
Trong các quyền của
công dân không có cái quyền của cha mẹ được
con cái phụng dưỡng.
Tại
phương Tây, ông già bà lăo không muốn xen vào đời sống
của con, lánh mặt trong một nơi nào đó, tự lo
cho cái ăn ngủ của ḿnh
Người Trung
Hoa (và người Á Đông?) không có cái quan niệm cá nhân
độc lập, mà cho rằng những người trong
gia đ́nh có bổn phận giúp nhau, nếu về già mà phải
nhờ cậy con, có điều chi mà xấu hổ!
Bản năng của
muôn loài là thương yêu và bảo vệ con. Con gà mẹ
dùng đôi cánh che chở cho bầy gà con trước sự
hung hiểm của diều hâu.
Con chim bay xa tha mồi
về mớm cho con non nớt yếu đuối bên bờ
tổ.
Hung dữ như cọp
beo cũng không có loài nào ăn thịt con.
Nhưng muôn loài cũng
không có cái cảnh nào có đàn con đi kiếm thức
ăn cho những người sinh nở ra chúng lúc họ về
già, không c̣n khả năng săn nhặt, nằm chờ chết
trong hang ổ.
Nhà văn Lâm Ngữ
Đường cho rằng, "Người
nào cũng yêu con, nhưng người có văn hóa mới biết
thương yêu cha mẹ!"
Ở Mỹ, trong
giờ hành chánh mà một đứa con lang thang ngoài
đường, th́ cảnh sát lập tức kết tội
cha mẹ của chúng, nhưng một cụ già bị bỏ
ngoài đường th́ người ta t́m đến sở
xă hội, liệu có ai truy t́m và lên án những đứa
con.
Chúng ta phải chờ
vài ba thế hệ nữa may ra, chứ hiện nay, các bậc
cha mẹ người Việt ở Mỹ, tâm lư vẫn
chưa sẵn sàng, c̣n cảm thấy tổn thương
và đau khổ, than trách khi bị con cái đẩy ra khỏi
nhà.
Những vị cao
niên Mỹ không ai than phiền v́ con cái không quan tâm hay "bỏ
rơi" ḿnh. Đối với họ, con trên 18 tuổi
đă ra khỏi gia đ́nh, v́ muốn cho con tự lập,
có khi muốn con đi học xa, thăm hỏi, quan tâm là
điều tốt, nhưng cha mẹ không bao giờ kỳ
vọng nơi con cái khi ḿnh về già, trông đợi sự
giúp đỡ của con.
Cha mẹ và con cái
từ đây hết c̣n bổn phận với nhau. Do
đó, họ chuẩn bị để dành tiền, đầu
tư, mua bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm "sức
khỏe lâu dài", chuẩn bị "hậu sự"
cho ḿnh.
Như vậy các bậc
cha mẹ này không c̣n cảm thấy đau khổ v́ những
lư do về con cái.
Trái lại người
Việt hay Á Đông luôn cho rằng trong trăm nết th́ chữ
hiếu đứng đầu (Bách hạnh hiếu vi tiên).
Theo Phật Giáo th́
"tâm hiếu là tâm Phật, hạnh hiếu là hạnh Phật".
Khi thấy con cái đối xử với ḿnh tệ bạc
th́ đem ḷng ai oán, nhất là vào buổi giao thời, vẫn
thường so sánh lối sống của gia đ́nh ngày
xưa, với lối sống "Mỹ hóa" bây giờ
của con cái, và cũng v́ chính sự đổi thay quá nhanh
chóng của con cái, sinh ra ở Mỹ, hay chịu lối sống
Mỹ quá sớm, hoặc là dùng chữ gia đ́nh "vô
phước" như cách than phiền của nhiều vị.
Quí vị đă có
dịp lui tới chuyện tṛ với các vị cao niên
người Việt trong các nhà dưỡng lăo, đă
thường biết đến nỗi buồn của họ,
không phải v́ tiền, v́ danh mà v́ một nỗi cô
đơn, chỉ v́ con cái không ngó ngàng đến họ.
Khi tôi muốn kể
nỗi ḷng của một vị cao niên buồn bă, cô
đơn trong một nhà dưỡng lăo, trên trang báo, th́ ông
cụ chắp tay vái tôi, "Thôi xin ông, con tôi mà biết tôi
kể lể với ông th́ chúng hành tôi đến chết mất!"
- Một gia
đ́nh, khi người cha qua đời, những đứa
con thấy mẹ thui thủi một ḿnh, khuyên mẹ bán
ngôi nhà rồi về ở với chúng nó. Như một trái
bóng, bà bị đưa qua đưa lại giữa những
đứa con, và chỗ ở cuối cùng của bà bây giờ
là nhà dưỡng lăo!
- Một bà cụ
khi bị đưa vào bệnh viện, rồi nhà hưu
dưỡng, v́ lo xa, bà làm thủ tục trao cho cô con gái duy
nhất, ngôi mobile home của bà, nhưng chỉ ít lâu sau, cô
này bán ngôi nhà lấy tiền
bỏ túi. Khi khỏe mạnh được
trở về nhà, bà phải đi "share" pḥng cho
đến lúc qua đời.
- Một gia
đ́nh lúc người cha mất, bà mẹ vội vă sang tên
ngôi nhà cho hai cô con gái. Cô chị trả cho em một nửa
số tiền để lấy hẳn ngôi nhà, và mời bà
mẹ ra khỏi nhà. Lư do: Hạnh phúc gia đ́nh của
riêng cô. Người mà cô chọn là chồng, chứ không phải
mẹ!
- Nếu bạn
đọc thấy một người phụ nữ luống
tuổi thường đi xe đạp trong khu Little Saigon,
đó là người mẹ có bốn đứa con, bà
đang ở nhà "share" v́ không đứa con nào chịu
"nuôi" mẹ.
Hầu hết những
nhân vật trong câu chuyện này là quư bà, v́ trong buổi giao
thời này, c̣n mang tâm lư "nội trợ", không biết
lái xe, không biết Anh ngữ, và t́nh thương con cái c̣n
nhiều như thuở c̣n ở Việt Nam, c̣n các ông th́ dễ
sống hơn. Mặt khác là bậc cha mẹ người
Việt ở Mỹ không biết là các con đổi thay quá
nhanh.
Phần đông những
bậc cha mẹ ở Mỹ lâm vào cảnh ngộ trên v́ có
con cái sinh ra ở Mỹ hay được đem đến
Mỹ quá sớm, và con cái có bằng cấp càng cao, giàu có
càng nhiều th́ h́nh như càng không nghĩ đến chuyện
ḿnh phải có bổn phận phụng dưỡng cha mẹ
già.
Không những phụng
dưỡng cha mẹ già mà c̣n như lường
gạt, lừa đảo các bậc sinh thành
như những câu chuyện thường xảy ra trong cộng
đồng Việt Nam mà chúng tôi tŕnh bày ở trên.
Cái cảnh trong gia
đ́nh nghèo, anh chị em thương nhau, con cái hiếu với
cha mẹ, h́nh như chúng ta vẫn thường thấy
trong đời. Những đứa con lớn lên ở Việt
Nam, đă qua cái cảnh thiếu ăn, cha tù đày, mẹ
vất vả ngược xuôi, hẳn trong ḷng chúng c̣n một
chỗ tựa cho cha mẹ.
Những câu chuyện
con, dâu, con rể mời cha mẹ ra khỏi nhà không thiếu
ở đây, nhan nhản, chẳng khác ǵ những thảm cảnh
con cái giết cha mẹ ở Việt Nam.
Gia đ́nh người Việt ở
Mỹ chưa thấy cảnh cha mẹ chết dưới
tay con, nhưng khổ đau u sầu do con cái gây nên th́ không
thiếu,
"Giết nhau chẳng cái Lưu Cầu,
giết nhau bằng cái u sầu độc chưa?"
Cuối cùng bài học
chưa thuộc của tuổi già vẫn là: " .. Người hiểu
đời coi việc lo liệu cho con là nghĩa vụ, là
niềm vui, không mong chờ báo đáp. Chờ báo đáp là tự làm khổ ḿnh." (Chu Dung Cơ).
Bài học thứ
hai là đừng bao giờ "dốc túi" cho con quá sớm
trước khi nhắm mắt.
Thực ra,
"Nuôi con mới biết ḷng cha mẹ, về già mới
biết ḷng con cái".
Trong chúng ta ai thực
sự đă chuẩn bị cho tuổi già như người
bản xứ, thôi th́ trăm sự, đường cùng phải
nhờ đến ông nhà nước.
HUY PHƯƠNG
(NguyenLucky sưu tầm, TT và Chan Thai chuyển)