Tang Lễ Ai Cười
(Huy Phương)
Hôm nay
cáo phó sao nhiều
quá!
Ở tuổi
già, bạn
bè thường
nói với
nhau: “Bây giờ chẳng ai mời đám cưới nữa mà toàn
đi dự
đám tang!” Ðây không hẳn là một câu nói
trách móc ai mà chỉ
là một lời “tri thiên mệnh.” Một ông bạn già còn
phát biểu
thêm: “Ði đám ma còn mất thời giờ hơn đi đám cưới!” Tôi đang
còn ngạc
nhiên vì chậm hiểu thì ông bạn lanh lẹ giải thích: “Lần thứ nhất phải vào bệnh viện thăm, lần thứ hai phúng điếu tại nhà quàn, lần thứ ba đưa đám và lần thứ tư dự lễ thất tuần hay bách nhật!” Ðúng
là một thằng cha chi ly, tính
toán, nhưng chưa chừng thực tế, nếu chúng ta thân
với hắn, chắc cũng phải đến với hắn đủ bốn lần, cho đúng với câu “nghĩa
tử là nghĩa tận”.
Nhiều người sợ khi phải nói đến cái chết, tệ hơn là nói đến những dự định hay sửa soạn cho đám tang của mình, vì sợ xui xẻo, nhưng lại thích tưởng tượng chuyện trúng số độc đắc, bằng chứng là có nhiều người mua vé số hàng tuần vì hy vọng. Người mua vé số “có thể” trúng độc đắc, ta là người mua vé số, ta cũng có thể trúng độc đắc, đó là
tam đoạn luận. Tuy vậy, mỗi năm nước Mỹ này chỉ có thêm được vài chục người may mắn trúng số độc đắc, nhưng cũng mỗi năm xứ này có 20,000
người chết vì bệnh cúm thường (common flue), 42,000 người chết vì tai nạn trên xa lộ, 15,000 người chết vì súng ống, đâm
chém. Nội số người bị điện giật không thôi cũng
gấp bốn lần số người trúng số. Vậy thì chúng ta
nói chuyện
đám ma coi bộ
còn có lý và hiểu biết chuyện đời hơn là bàn chuyện trúng số.
Nếu bàn chuyện: “Chết rồi đi về đâu?”
là nói chuyện triết lý và đụng đến niềm tin tôn giáo.
Bọn phàm phu tục tử chúng tôi thường có câu hỏi thực tế gần hơn, là chết rồi, nên chôn hay
nên thiêu? Thiêu thì hẳn rẻ hơn chôn. Thiêu rồi đem rải tro ở đâu
đó để
“cát bụi trở về cát bụi” cho xong một kiếp người. Nhưng khổ nỗi, nhiều người ngỏ ý không chịu cho con cháu
thiêu vì sợ
nóng, người chết còn biết nóng thì chắc khi chôn bị ngộp thở, rồi côn trùng
sâu bọ
rúc rỉa
trong xương thịt dài dài,
còn khổ sở biết bao nhiêu! Chôn
xuống đất, phải tốn tiền cho một phần mộ. Một phần đất chôn, cộng với nhà quàn,
quan tài, bia mộ
không dưới
$15,000 cho một người, đâu phải là số tiền ai cũng có
được! Mộ thì phải có bia, mặc dù bia
đá trăm năm cũng phải mòn. Chôn xuống đất rồi, nằm đó, ngày
tháng trôi qua mà không có “con
ma” nào lui tới
thăm viếng
còn rầu hơn nữa, nhất là những ngày Hiền Mẫu, Nghiêm Phụ, những ngày Lễ Tết, “nằm trong huyệt lạnh chắc em sầu ...”(
Ðinh Hùng), vì mộ người bên cạnh nhang khói, hoa tươi phủ đầy mà phần ta tiêu điều vắng lạnh, sao cho khỏi chạnh lòng dưới mộ sâu.
Chết rồi đem vào
nhà quàn, lại
có người muốn đến đọc bản tuyên dương công trạng và phủ cờ. Bản thân chưa làm được điều gì ích quốc lợi dân, lại chưa hết lòng vì tổ quốc, nay nước mất nhà tan, chịu cảnh đầu hàng, hoặc là bỏ đơn vị, chiến hữu ra đi, cao bay xa chạy, hoặc xếp hàng
“đăng ký” xin ghi tên vào tù,
còn vinh dự
gì để
được lá cờ tổ quốc phủ lên quan tài.
Những người xứng đáng được phủ lá cờ tổ quốc hiện nay đang nằm trong nghĩa trang
quân đội
Biên Hòa hoang lạnh
hay bỏ xác trên rừng dưới biển. Ngoài những trang liệt sĩ, anh hùng
đã chết
vì tổ quốc như thế, ở đây còn ai
xứng đáng để phủ lá cờ thiêng liêng ấy cho người lính già chết tha phương trên đất khách hôm nay?
Cũng xin đừng quá lo lắng, phiền lòng đến chuyện cầu nguyện cho người đã chết để linh hồn được sớm siêu thoát bay
lên Niết
Bàn hay Thiên Ðàng an vui. Nghiệp chướng, nếu sống một cuộc đời tốt lành, không
có năng lực
nào làm cho "dầu"
chìm được xuống đáy hồ, nếu sống một cuộc đời xấu xa, là
đá thì là nghìn câu kinh cầu nguyện cũng không
làm cho "đá" nổi
lên được mặt nước. Không có
giáo sĩ quyền
năng trên thế giới này có thể cầu nguyện để làm ngược lại được định luật đó.
Nếu chúng ta vẫn thường tự hào về bản sắc văn hóa,
nghìn năm nô lệ cũng
không bị
đồng hóa, sao mới sống với Mỹ ba mươi lăm năm,
đã vội
quên đậy nắp quan tài cho người thân. Người Việt trong nước sau năm 1975, bắt chước Liên Xô, người chết nằm trong quan tài
có nắp
kính để người viếng có thể trông thấy mặt, vợ con anh em thay nhau
phát biểu
tình cảm với người chết, rồi quan khách “diễu hành” quanh
quan tài nhiều
vòng, trước khi
di quan, nhưng
ngày nay loại
văn hóa này đã không còn tồn tại. Theo tục lệ Việt Nam, người chết rồi thì phải đắp mặt, tẩm liệm thì phải đậy nắp hòm. Người bệnh đau ốm lâu ngày, nhan
sắc tàn phai, nhiều khi không muốn gặp mặt bạn bè, thân quyến, huống gì lúc
đã nhắm mắt xuôi tay. Gia
đình con cái thì xúc động khi còn nhìn
thấy mặt người thân, tạo nên sự lưu luyến tình cảm, bịn rịn không muốn chia rời.
Hầu như tất cả đám tang cử hành tại Mỹ, trong cáo phó
đều có ghi hàng
chữ “Xin miễn phúng điếu” vì dần dần người ta hiểu nghĩa “xin miễn phúng điếu”, có nghĩa
là tang gia không nhận tiền, trong khi đó vẫn nhận hoa. Thật ra “Phúng: là lễ vật
để điếu người chết,”
“Phúng Ðiếu: là đem lễ vật
đến hỏi thăm người chết” (*) vậy thì không những tiền, mà hoa hay
bánh trái, nhang đèn (như ở Việt Nam) đều là vật phúng điếu. Người ta cũng thường căn cứ vào số lượng vòng hoa
phúng để lượng giá một đám tang lớn hay nhỏ, sang hay hèn, mặc dầu những tràng hoa
này chỉ tồn tại trong vòng một ngày rồi đem vứt bỏ, đã tốn kém khoảng $200 cho một tràng hoa, một số tiền không nhỏ. Nhiều tang gia đã
loan báo không nhận
vòng hoa và xin dành số tiền đó cho những việc từ thiện, nhưng không được đáp ứng từ bạn bè thân
thích, lý do là người ta
thích bề
ngoài, làm sao cho đẹp mắt mà mọi người đều thấy được. Một đám tang, khoảng từ 5 đến $8,000 tiền hoa
được
đem đi vứt bỏ phí phạm. Một đám tang của người Mỹ, dù là danh
giá hay triệu
phú, không có nhiều
vòng hoa tang như người Việt, có dịp, các bạn thử đếm xem, chúng ta
“chơi bảnh” hơn họ nhiều.
Vui hay buồn thì cũng hiểu cho thuận lẽ trời. Mái tóc
điểm sương và xác
thân “tứ
đại”(**) bắt đầu rệu rã. Châm
ngôn của
ngành Thiếu Hướng Ðạo là “Sắp Sẵn”, còn
chúng ta thuộc loại “cổ lai hy” rồi, đã có
ai sắp sẵn chưa?
Phần các con, xin
hãy cho mẹ một bát canh nóng
lúc về
già hơn
là nghìn nghi thức
đưa tiễn lúc nằm xuống, lúc bấy giờ mẹ đâu còn biết gì nữa!
HUY PHƯƠNG
(*) Hán-Việt. Ðào Duy
Anh (**) Gió, Lửa, Nước, Ðất
(Doanh Doanh sưu tầm và chuyển)