Ngày Tết, Kể
Chuyện 40 năm trước …
Tết Mậu Thân ở
Huế…
(Tuệ Chương Hoàng Long Hải)
- Tấn Công Bất Ngờ
Trước khi bắt đầu
niên khóa 1967-68, tôi dọn về ở số
11 đường Phạm Hồng Thái, Huế. Nhà nầy gần
ngã tư Nguyễn Tri Phương và Phạm Hồng
Thái. Trước mặt nhà
tôi là doanh trại của đại đội Cảnh
Sát Dã Chiến (CSDC) thuộc Ty Cảnh Sát Thừa
Thiên - Huế. Toàn bộ khu vực nầy, từ
phía trước nhà tôi đến đường
Duy Tân (An Cựu - cầu Trường Tiền),
phía trước trường trung học Nguyễn Tri
Phương, phía tòa Khâm Sứ cũ sát
bờ sông, là khu quân sự gồm khách sạn
Thuận Hóa, tức MAC-V, trại Phan Sào Nam tức
tiểu khu Thừa Thiên- Huế, ty Cảnh Sát. Khoảng một năm nay, đây là mục
tiêu pháo kích của Việt Cộng. Có
điều đáng nói là Việt Cộng
pháo kích trúng mục tiêu thì ít
mà trật ra ngoài thì nhiều.
Đã có vài nhà dân trúng đạn,
có người chết, bị thương. Vì vậy,
khi thấy tôi dọn về đây, vài người
bạn đến chơi, cằn nhằn: “Dọn về
đây chi cho nguy hiểm.” Tôi nói
đùa: “Khi nào nghe pháo kích
khách sạn Thuận Hóa thì tới
đưa tao đi nhà thương.”
Đêm mồng một tết Mậu Thân, tức
là đêm 30 tháng 1 năm 1968, Việt Cộng
pháo kích trật mục tiêu thật, và
trúng ngay nhà tôi.
Tôi đang ngủ với đứa con gái lớn,
6 tuổi, thì giật mình vì những tiếng
nổ lớn, hơi xa xa và nghe tiếng đạn
đi. Trong phút chốc, tôi nghĩ: “Chết cha ! Đạn đang tới
ngay mình”. Tôi từng chạy
tản cư và có ít nhiều kinh nghiệm về
súng đạn, mặc dù hồi ấy tôi mới
10 tuổi. Hễ đạn
cà-nông, nghe tiếng đạn đi thì
yên tâm. Đạn sẽ nổ ở
xa. Còn tiếng đạn súng cối
réo bên tai là nổ ngay
chính chỗ của mình.
Và rồi viên đạn nổ
ngay phía ngoài bức tường gạch dưới
chân giường tôi. Tiếng nổ làm rung chuyển
cả ngôi nhà. Nhà lợp
ngói liệt nên khi ngói vỡ, cát từ
trên mái tuôn xuống rào rào. Cửa
trước bị giựt tung ra, thấy
rõ bên ngoài. Ngoài đó đạn vẫn
tiếp tục nổ ở sân trước, ngoài
đường lộ, chớp sáng lóe lên, cảnh
tượng ngoài ấy trông rõ lắm
nhưng tắt đi rất nhanh. Điện
bị cắt.
Tôi ngồi dậy, tung
chăn. Đứa con gái tôi cũng dậy. Tôi nói với
con: “Con vô hầm đi”. Vì vùng nầy,
như đã nói, dễ bị pháo kích
nên tôi có làm một cái hầm bằng
bao cát ở căn phòng trống giữa
phòng khách và nhà bếp. Con tôi chạy
đi. Tôi đi qua phía giường vợ
tôi, đặt ở phía sau cái tủ đựng
áo quần, tủ có kính soi. Tôi nghe
có tiếng vợ tôi kêu cứu hơi xa xa,
mơ hồ, có lẽ do cát đổ xuống phủ
đầy chăn đáp. Thêm nữa, cái tủ
đựng áo quần bị hất tung lên,
đè lên vợ tôi, lúc ấy đang
có bầu khoảng tám tháng, cùng đứa
con gái thứ nhì và đứa con trai xuống
dưới. Không hiểu sao lúc đó tôi
mạnh lắm. Nhờ ánh sáng đạn
pháo kích đang nổ nên thấy rõ cảnh
vật, tôi cần hai cái chân tủ hất
sang một bên, kéo chăn và kéo vợ
cùng hai đứa con ra. Chợt ngó lại,
tôi thấy đứa con gái đầu thay
vì chạy vào hầm, lại đang đứng
sát bên chân tôi. Tôi hỏi:
“Răng không vô hầm đi ?” Con bé
trả lời, khá rõ: “Con xệ (sợ)
quá !”
Vừa khi ấy thì
ba đứa ở: Con Thơ lớn nhứt, đã 20
tuổi. Hai đứa kia nhỏ hơn thì một
là con Lụt, em ruột con Thơ và con Nguyệt,
nhỏ nhứt, ngủ dưới nhà bếp chạy
lên. Con Thơ nói: “Con vô hầm rồi,
không chộ (thấy) cậu mợ nên chạy ra
ni.” Tôi bảo con Thơ dắt mấy đứa
nhỏ vào hầm, tôi dẫn vợ tôi chạy
theo.
Suốt trong thời gian ấy
đạn pháo kích vẫn nổ ở sân
trước và sân bên hông nhà,
không trúng nhà tôi nữa. Vậy mà cả
gia đình nhỏ của tôi không ai hề hấn
gì, ngồi chen chúc trong cái hầm chật. Tôi
ngồi phía ngoài, ngay cửa hầm.
Thằng con trai của
tôi vẫn cứ khóc lè nhè từ
nãy đến giờ. Tôi cứ ngỡ nó
đau chân nên khóc. Thằng bé mới hai
tuổi, dễ thương và rất đẹp trai. Trước
Tết mấy hôm, anh Ky, người cháu của vợ
tôi, đang học y khoa ở Huế, đến
chơi, thấy thằng bé kháu quá bèn bỏ
nó lên xe vélo chở đi lòng vòng. Được
một lúc thì thằng bé thọc chân
vô căm xe, sưng vù, tôi phải đem
đi bệnh viện bó bột và chích thuốc.
Từ bữa đó đến giờ, vì
cái chân bột nên thằng bé hay
khóc. Không ngờ một lúc sau, vợ tôi
nói: “Anh ! Thằng cu Bảo bị thương,
máu chảy sau đầu.” Con Thơ thường
nhóm bếp nên bao giờ cũng thủ sẵn một
cái bật lửa trong túi, lấy ra bật
lên cho vợ tôi xem chỗ thằng bé bị
thương. Xong, vợ tôi nói: “Rách một
đường sau đầu, hết ra máu rồi, chắc
không can chi !” Nghe vợ giải thích, tôi
yên tâm.
Bây giờ thì hết
pháo kích nhưng đạn súng nhỏ nổ
rền trời như người ta đang đốt
pháo vậy. Tiếng đạn nổ lốp bốp
nghe lạ tai, không phải thứ đạn như
Garant M-1 mà tôi có bắn thực tập hồi
còn học Cao Đẳng Quân Sự. Thỉnh thoảng,
tiếng lựu đạn nổ chen vào như người
ta đốt pháo giây có kèm theo pháo
tống vậy. Lựu đạn nổ gần lắm,
ngay phía ngoài cửa trước nhà tôi. Nhờ
cái hầm nằm ở căn phòng chếch qua một
bên phòng khách nên không can gì, chỉ
mỗi khi lựu đạn nổ thì cái hầm
nhỏ của tôi rung rinh dữ dội. Sáng ra,
tôi mới biết là Việt Cộng núp trong
sân nhà tôi, tấn công vào cái
“lô-cốt” (blockhaus) của Cảnh Sát
Dã Chiến bên kia đường. CSDC phản
công, bắn M-79 vào ngay sân nhà tôi mới
ra cớ sự như vậy.
Súng nổ ran từng
chặp rồi nghỉ khoảng nửa tiếng. Nửa
giờ sau, có ba phát súng lệnh, súng
đạn lại nổ rền, đợt tấn công
mới lại bắt đầu. Lựu đạn của
CSDC lại bắn vào sân nhà tôi.
Sau khoảng vài ba
đợt tấn công thì có tiếng tù
và thổi.
Con Thơ nói:
- “Rứa là họ
rút lui đó cậu mợ.”
- “Răng mi biết
?” Tôi hỏi.
Con Thơ giải
thích:
- “Dưới
làng con đánh dau (nhau), khi mô thổi tù
và hay thổi còi là họ rút lui.”
Quả thật Việt Cộng
rút. Trời sáng dần,
mờ mờ.
Tôi bỗng nghe có tiếng người la to
phía sân trước, hướng về phía
trại CSDC:
- “Đừng bắn nữa nhé
! Đừng bắn nữa nhé, tôi ra
hàng nhé !”
Có tiếng mấy người lính CSDC
bên kia đường la to,
đáp lại:
- “Bỏ súng xuống ! Bỏ
súng xuống.”
Tôi cố lắng nghe tiếng
người ra hàng để biết họ là
người xứ nào.
Đây là tiếng Bắc, không
rõ tỉnh nào, nhưng ít ra cũng từ
Thanh Hóa đổ ra. Sở dĩ
tôi chú ý việc nầy vì năm ngoái,
quân Việt Cộng tấn công vào thị
xã Quảng Trị, thất bại, họ rút lui.
Con đường tiến vào và rút lui
là con đường hẻm phía sau nhà
tôi. Ông anh tôi sợ Việt Cộng leo lên núp trên mái nhà,
nghe họ vừa di chuyển vừa nói với nhau.
Tôi hỏi:
- “Họ nói giọng gì
?”
Anh tôi cười, trả lời:
- “Bùi Xuân Lục.”
Bùi Xuân Lục là tên một người
rể của dì tôi, quê ở Hà Tĩnh.
Bà con bên ngoại tôi thường nhái giọng
Hà Tĩnh để ghẹo anh ấy chơi. Tiếng Quảng Trị không nhẹ gì
nhưng so với giọng Hà Tĩnh cũng còn
đỡ hơn nhiều.
Thấy dứt tiếng súng, vợ chồng con
cái chúng tôi ra khỏi hầm.
Việc trước tiên là vợ tôi ra
tủ đựng bông băng lấy nước rửa
vết thương cho con, xức thuốc và dán
băng keo vào đó. Con Thơ
xuống bếp, chuẩn bị nấu ăn. Nó hỏi
vợ tôi: “Nước máy không có,
nước trong lu dớp (nhớp) lắm. Không
có nước a mợ !”
Tôi đi xuống bếp, xem lại lu nước. Cát ngói từ
trên mái nhà đổ vào lu.
Tôi nói: “Gạn nước nầy mà nấu,
đừng đi ra ngoài đường nghe không !” Con Thơ
nghe lời tôi, gạn nước nấu cơm.
Trong khi đó thì vợ tôi
lo dọn dẹp nhà cửa. Vì đêm qua đạn nổ,
rung rinh căn nhà, nên chén bát, quần
áo đổ nhào xuống nền nhà,
cái bể, cái dơ, phải gom hết lạị
Mấy cái mền (chăn) đắp tối hôm
qua phải rũ bụi sạch để
dùng lại, chưa giặt được. Cái
chăn tôi đắp chung với con
gái đầu thủng một lổ ở giữa. Mảnh
đạn đi vào giữa hai cha con, không đụng
nhằm ai cả. Vợ tôi mừng nói:
- “Hú vía anh ơi ! Mảnh đạn chui vô vầy mà
không ai bị thương.”
Cái tủ áo quần có tấm
gương soi, thì tấm gương bị bể
nát. Có lẽ một
miếng kính vỡ bay ra đụng nhằm thằng
bé nên nó bị cắt một đường
phía sau đầu. Cũng may, vết cắt không
sâu.
Được một lúc, ông Hà
Nguyên Chi, phó ty Cảnh Sát, nhà phía
bên kia ngã tư, mang súng đi bộ qua
nhà tôi. Ông ta hỏi:
- “Khi hôm nghe bên ni súng nổ dữ
lắm. Có
ai can chi không ?”
Tôi cám ơn
và trả lời không ai việc gì cả.
Trước khi ra về, ông ta còn dặn:
- “Đừng ra
ngoài đường, Việt Cộng còn ở
trên lầu trường Nguyễn Tri
Phương.”
Một lúc, vợ
tôi có việc gì đó, đi ra cái
sân bên hông nhà. Khi vào nhà, vợ
tôi nói:
- “Có miếng thịt
mắc nơi cây bông hường.”
- “To hay nhỏ
?” Tôi hỏi.
- “Cỡ hai chục
đồng.” Vốn thực tế, vợ tôi
nói.
Tôi thấy cũng buồn
cười nhưng không nói gì. Thịt
người chớ có phải thịt heo, bò ở
chợ đâu mà ví như thế.
Hôm đó,
tôi hơi buồn, cứ thắc mắc:
“Mình bị pháo kích như thế nầy
mà chẳng thấy anh bạn nào đến
thăm cả. Ngoài đường có tiếng
người lao xao một lúc, không biết người
ta chạy loạn hay bọn trẻ tò mò đạp
xe chạy quanh quan sát chơi.
Buổi chiều 30 tết,
tôi tổ chức ăn tất niên tại
nhà. Trước đó một tuần lễ, một
anh học trò nhà ở Vĩ Dạ, nói với
tôi:
- “Năm ni ba em hạ
một con bò thui. Thầy muốn mua thì em đem
lên nhà cho thầy.”
Có bò thui
và biết rằng sẽ được thịt ngon,
tôi hỏi vợ tôi rồi mua mấy ký, tổ
chức ăn tết với bạn bè. Trong các bạn
tôi mời, có anh Hoàng Văn X., bạn đồng
nhiệp nhưng tôi kính mến như người
anh, tôi mời cả hai vợ chồng ông nầy.
Vợ chồng anh bạn nối khố từ khi mới
lên trung học: Lê Trọng A .., hiện làm hiệu
trưởng trường trung học Tây Lộc, một
bà trung tá, chồng đang du học ở Mỹ,
bạn của vợ tôi, và anh Đoàn
Công L., trưởng ty Cảnh Sát, quen thân vợ
chồng tôi.
Tối hôm
đó, anh L. đến trễ lắm. Tôi
đã tính không chờ nhưng các bạn
biểu ráng một chút. Ông trưởng ty
mà ăn sau thì cũng kỳ ! Anh L. tới
thì vào bàn ngaỵ Trước khi cầm
đũa, anh ấy xin lỗi đến trễ vì họp
với bộ Tư Lệnh Sư Đoàn 1 lâu
quá - do đại tá Ngô quang Trưởng chủ
tọa - Lúc ấy tướng Trưởng còn
mang loon đại tá. Anh L. cũng cho biết là
có tin Việt Cộng sẽ tấn công, không
rõ mục tiêu ở đâu. Nghe vậy
thì cũng hay vậy, không ai ngờ tối
hôm sau, mồng một tết, Việt Cộng tấn
công vào Huế. Ngay khi anh L. nói chuyện
đó thì Việt Cộng cũng đã đột
nhập vào thành phố đông lắm rồi.
Vậy mà không ai biết cả hay sao ?!
Đánh giặc gì mà kỳ cục vậy.
Tình báo ở đâu ?!
Mới tiệc tùng
vui vẻ đó mà bây giờ chẳng thấy
ai, tôi nghĩ vậy và cũng hơi buồn.
Tối hôm
đó, mới tối chúng tôi đã
vào hầm, không dám ngủ ở bên
ngoài. Trời sập tối một lúc lâu
thì lại nghe ba phát súng lệnh, súng nhỏ
và lựu đạn nổ rền trời. Khoảng
một giờ đồng hồ thì dứt tiếng
súng. Rồi lại có ba phát súng lệnh,
mở đầu đợt tấn công mới.
Lần nầy vì Việt
Cộng tấn công từ đầu hôm, không
bắt đầu lúc quá nửa khuya như tối
hôm trước, trận đánh kéo dài
quá nên tôi lo lắng và thấy bực bội
lắm. Suốt đêm ngồi bó rọ trong hầm
như thế nầy lại súng đạn rền trời
thì chịu đời sao thấu. Tối nay lại
có tiếng máy bay bay phía trên và
có tiếng súng từ trên máy bay bắn
xuống. Đó là loại máy bay Hỏa Long.
Máy bay Hỏa Long bắn suốt đêm cho tới
sáng bạch, ngay trên lầu trường trung học
Nguyễn Tri Phương. Cứ sau đêm tấn
công, ban ngày Việt Cộng rút về ẩn
núp ở đây. Súng Hỏa Long sáu
nòng, bắn dữ dội nên trường Nguyễn
Tri Phương bị trốc hết mái.
Cũng gần tới
sáng, lại có tiếng tù và thổi
như đêm trước, tôi thấy khỏe,
yên lòng một chút.
Trời sáng,
chúng tôi lại chui ra khỏi hầm, dọn dẹp
nhà cửa.
Đêm nay, Việt Cộng
không núp trong nhà tôi mà sát
ngoài hàng rào phía trước, cách
nhà khá xa nên chúng tôi khỏi lâm
vào cảnh bị lựu đạn nổ như
đêm trước, không còn pháo kích
nên nhà cửa cũng không bị hư hại
gì thêm. Tôi nói với vợ tôi:
- “Mình chạy
lánh nạn chỗ khác đi. Đêm nào
cũng đánh nhau vậy, chịu không thấu
đâu.”
Nghe lời tôi, vợ
tôi chuẩn bị chạy giặc. Nửa giờ sau,
chúng tôi bồng bế nhau ra khỏi nhà.
Tôi cõng bé
Diễm, 4 tuổi, đứa con gái thứ ba (Kể
theo trong Nam) trên lưng, tay dắt đứa thứ
hai, chị cả. Vợ tôi có bầu, bụng
đã to nhưng tay cũng bế thằng con trai. Con
Thơ gánh một gánh đồ ăn đem theo,
phòng bị đói. Hai con nhỏ kia, mỗi đứa
một ôm mền mùng và quần áo cho cả
gia đình.
Ra tới sân, thấy
cảnh tượng ở đó, vợ tôi
níu lấy tôi, không chịu đi, rên rỉ:
“Ghê quá anh ơi !” Tôi nói với
vợ: “Gắng lên, qua khỏi đây là
hết. Không can chi !” Tôi nắm tay vợ, trong
khi tay kia đã nắm đứa con nhỏ, cùng
đi nhanh. Trong sân, ngay gốc dừa là xác một
chiến binh Việt Cộng, mặc quần áo
bà ba đen, không có áo ấm, áo
mưa gì hết. Tôi cũng không để
ý có súng hay không. Phía ngoài cổng,
sát hàng rào là ba xác chết
khác, cũng nằm co quắp, ngoài bộ bà
ba đen, không có áo ấm, áo mưa
gì cả. Tôi thắc mắc: Bộ đánh
giặc nóng lắm hay sao mà không ai mặc
áo ấm cả vậy trời. Hay họ không
có áo ấm để mặc. Tôi nhớ
năm 1947, hồi mới chạy tản cư, thỉnh
thoảng, tôi có thấy Vệ Quốc
Đoàn mặc áo trấn thủ, đâu
có phong phanh cái áo bà ba như mấy anh
Việt Cộng nầy.
Vừa ra khỏi
ngõ, tôi lại thấy có mấy anh lính
CSDC đứng bên hông “lô cốt”.
Có người nói:
- “Thầy có chi
cho tụi em ăn với. Hai ngày nay đói lắm.”
Sở dĩ họ gọi
tôi bằng thầy vì trong số đồng đội
của họ, không ít người là học
trò cũ của tôi.
Vợ tôi nói:
- “Có bánh
tét, mấy em ăn không ?”
- “Tốt lắm, tốt
lắm cô. Cô cho vài đòn nghe !” Vợ
tôi biểu con Thơ bỏ gánh xuống, lấy
hai đòn bánh đi tới sát hàng
rào, quăng vào cho họ.
Dự tính chạy về
Chợ Cống, ngoại ô, tá túc nhà mấy
người bạn, nên tôi hỏi:
- “Về Chợ Cống
được không ?”
- “Không được
mô ! Việt Cộng chiếm rồi thầy ơi
!” Có người trả lời.
- “Vô thành nội
được không ?” Tôi lại hỏi.
- “Không được.
Việt Cộng cũng chiếm rồi.” Lại
có tiếng trả lời.
Không kịp suy nghĩ,
tôi nói với vợ tôi: “Về Hàng
Me.”
Đường Hàng
Me cách nhà tôi hiện ở không xa, chưa
tới nửa cây số. Chúng tôi lúp
xúp chạy, đường vắng hoe. Tới
ngã tư có đường về sân vận
động Tự Do, tôi thấy bên cạnh
đường, kế gốc cây là xác hai
người lính Việt Nam Cộng Hòa. Sau mới
biết rằng hai người nầy về nhà
ăn tết, nửa đêm nghe súng nổ, mặc
quần áo đi bộ vào trại. Tới
ngã tư nầy thì họ bị Việt Cộng
bắn chết. Gia đình thân nhân chưa hay
biết gì cả nên chưa chôn cất.
Tới đường
Hàng Me, tôi ghé nhà bác Xưởng,
quen biết từ năm trước. Bác cũng
có đứa con, học trò trường của
tôi chứ không phải học trò tôi.
Trước đây một năm, tôi cũng từng
ở xóm nầy nên cũng quen biết nhau.
Bác ấy làm Công An (Cảnh Sát Đặc
Biệt). Khu đường Hàng Me, vì trái
đường, xa doanh trại quân đội nên
chẳng có đánh chác gì ở
đây cả. Vì không đánh nhau, bộ
đội chưa tới thì cán bộ Việt Cộng
cũng chưa mò tới dây, tình hình
khác với chỗ khác là vậy.
Vợ bác Xưởng
và mấy bà hàng xóm đang ngồi
đánh tứ sắc. Thấy chúng tôi tới,
họ nghỉ đánh bài, lấy đồ
ăn dọn ra cho chúng tôi ăn. Vợ chồng
con cái chúng tôi và mấy đứa ở
lần lượt thay nhau tắm rửa, thay quần
áo, thấy khỏe khoắn và ăn ngon.
Nghĩ cũng buồn
cười. Hai nơi cách nhau chưa được nửa
cây số, nơi của tôi thì đánh
nhau liền hai ngày đêm, điện nước
không có, lại còn phải chui vào hầm
trốn súng đạn suốt cả đêm.
Nơi đây thì chẳng có gì hết.
Súng đạn chỉ nghe xa xa vọng lại, giống
như một xứ sở thanh bình, chẳng biết
chiến tranh là gì cả.
Quá trưa, bác
Xưởng qua nhà bên cạnh, hỏi thuê tạm
cho gia đình tôi một chỗ trú chân.
Nhà nầy chính là ngôi nhà tôi
đã ở năm vừa qua.
Nói chuyện với
chủ nhà xong, bác Xưởng nói với
tôi:
- “Tui hỏi
giúp anh chị lấy tạm một phòng nhà
bên kia. Tối qua bên đó ngủ cho thoải
mái.”
Được vậy, vợ
chồng tôi mừng lắm, bèn mang đồ
đạc qua nhà bên đó. Tôi vào hỏi
thăm chủ nhà cho phải phép.
Vào tới nhà
ông, tôi lại thấy buồn cười. Người
đứng ra thay mặt chủ nhà cho thuê là
ông Hoành, ông nầy làm sở Mỹ
nên trông cũng khá giả, thoải mái.
Khi tôi tới, ông đang ngồi ở sa-lông
chơi với đứa con trai, miệng ngậm ống vố,
hút thuốc Seventy-Nine thơm lừng. Tôi tự
trách thầm. Học hành như ông nầy, chẳng
tới đâu mà sướng vậy. Còn
như mình, làm thầy giáo, chẳng bao giờ
giàu, chỉ đủ ăn, giặc giã chạy
loạn, tay dắt tay ôm, sao mà khổ thế !
Cũng vì ý nghĩ
đó nên sau Mậu Thân, nhập ngũ rồi,
ra đơn vị, tôi cũng học thói mỗi
khi có thì giờ thì ngồi vếch đốc
củ tỏi mà hút ông vố, thuốc
Seventy-Nine thơm phức cho khỏe với đời một
chút vậy !
Tối hôm
đó, tôi ngủ ngon, mặc dù vẫn
còn nghe súng nổ ở phía nhà cũ.
Súng nổ xa, biết đạn sẽ không tới
chỗ mình nên yên giấc suốt đêm.
Tuệ Chương Hoàng
Long Hải
(Bai Chuyen)