Bài
hát sau cùng
(HUY PHƯƠNG)
Vào
ngày 26 Tháng Mười tới đây, cụ William Leo
McDougall, 83 tuổi, cư dân Laguna Woods sẽ ra Ṭa Thượng
Thẩm Santa Ana, California v́ tội giết người. Vào
ngày 1 Tháng Mười, 2010, trong lúc dưỡng bệnh tại
Palm Terrace Healthcare Center, Laguna Woods, sau khi ở bệnh viện về,
ông McDougall đă nổi giận v́ nghe người bạn
chung pḥng, ông Nguyễn Văn Mạnh, 94 tuổi, hát một
bản nhạc bằng tiếng Việt.
Ông McDougall đă dùng một cây gỗ, đánh vào đầu
ông Mạnh nhiều lần. Ông Mạnh được xe cấp
cứu chở đi bệnh viện, và sau đó tắt thở,
v́ bị xuất huyết năo.
Trước
đây trong nursing home, cũng có chuyện một bà cụ
đánh một bà cụ khác chung pḥng gây thương tích trầm
trọng, nhưng trường hợp của cụ Nguyễn
Văn Mạnh, mất đi đă để lại nỗi
đau xót cho gia đ́nh của cụ và gây nhiều xúc động
cho cộng đồng Việt Nam trên đất Mỹ. Tuổi
già, bệnh tật, buồn phiền gây ra sự cáu kỉnh
đă khiến cho cụ Mc Dougall cầm gậy đánh chết
người bạn cùng pḥng. Khác văn hóa, ngôn ngữ, sở
thích, tôi nghĩ nếu bạn ở chung pḥng với một
người Ấn Độ, bạn cũng không thích ǵ những
bài hát của dân tộc này. Nhưng điều làm cho tôi buồn,
nghĩ đến tuổi già quạnh quẽ trên đất
khách, là ông cụ đồng bào của ḿnh, chết chỉ
v́ đang hát một bài hát tiếng mẹ đẻ, một
bài hát Việt Nam. Tôi không biết là ông cụ đang "nghêu
ngao" hát bài ǵ, v́ mỗi bài hát đều mang những kỷ
niệm riêng tư cho một người, nó khơi dậy
cả một quăng đời đă qua. Đó là một bài dân ca
mang âm hưởng quê hương khuất bóng, một bài
hát tuổi trẻ khiến cụ nhớ đến thời
hoa niên cắp sách đến trường hay một đoạn
t́nh ca "gọi người yêu dấu", một
người đầu gối tay ấp hay một người
thương yêu đă "ngh́n trùng xa cách".
Tôi
dùng tiếng "nghêu ngao" để nói đến tâm trạng
một người lúc buồn hay vui, ngồi hay đi,
đứng hát một ḿnh, một bài hát có thể sai vần
lạc điệu, nhưng chắc chắn là một bài
hát đầy kỷ niệm, đầy thương nhớ
đă gây xúc động cho ḷng người hát. Những bài
hát này không thể dành cho đám đông hay hát cho ai nghe, mà là
trong lúc cô đơn nhất, buồn nhất hay hạnh
phúc nhất, con người đă hát lên nho nhỏ cho một
ḿnh ḿnh nghe và người hát đă đắm ḿnh trong những
giấc mơ riêng tư của ḿnh.
Một
ông cụ đă 94 tuổi, là người Việt Nam, hẳn
ông đă sống qua những nỗi thăng trầm của
đất nước. Ông sinh ra và lớn lên dưới thời
Pháp thuộc, cũng có thể là đă biết thế nào là
chiến tranh, loạn lạc. Giờ này, về già, ông sinh
sống tại Mỹ, có nghĩa là, ít nhất một lần,
ông phải bỏ quê hương v́ nạn cộng sản.
Vận nước đă đưa ông đến đây,
lúc về già, v́ hoàn cảnh phải sống trong nhà dưỡng
lăo với một người xa lạ, khác biệt tuổi
tác, văn hóa, ngôn ngữ. Nếu không lú lẫn, quên quên nhớ
nhớ, hẳn ḷng ông đă trĩu nặng một nỗi
buồn xa quê hương, hiu quạnh trong nhà dưỡng
lăo, không một bóng người thân.
Ông
cũng có một cuộc đời như những người
khác, có một thời thơ ấu, trung niên, có cuộc sống
hôn nhân, có một quăng đời yêu đương, sinh con
đẻ cái, làm việc, hạnh phúc hay đau khổ. "Kỷ niệm là cái gối
lúc ta về già", nó có thật, làm cho chúng ta
cảm thấy êm ái đi vào giấc ngủ, hay đau khổ,
dằn vặt suốt cuộc đời ta. Tuổi già
chính là thời gian dừng chân đứng lại, để
nh́n về quá khứ, với chút ngậm ngùi hay
thương tiếc.
Nhu
cầu của tuổi thơ chỉ là đời sống
vật chất, một đứa trẻ khóc v́ đói,
khát, v́ lạnh hay nóng, tuổi già ngoài những cảm xúc của
một đứa trẻ, c̣n có niềm đau tinh thần,
buồn bă, nhớ nhung, tủi thân v́ cô đơn và hiu quạnh.
Thủ phạm giết người, ông già McDougall chắc
chắn đang mang tâm lư buồn bực, bẳn gắt,
chán đời của một người già cô độc,
chỉ có điều đáng tiếc là ông đă trút nỗi
giận dữ đó lên một người bệnh cùng
pḥng vô tội để đến nỗi gây ra án mạng!
Đôi
khi chăm sóc cho tuổi già c̣n bận rộn hơn là có "con
mọn". Tuổi già quả đáng cho chúng ta quan tâm
săn sóc hơn là trẻ thơ, không phải cho ăn, cho
mặc, hay tắm rửa mỗi ngày là đủ, điều
này nhà điều dưỡng nào cũng làm được.
Trên đời này, mấy ai nghĩ đến cha mẹ già
hơn là chăm lo cho con cái của ḿnh, mấy ai đă có
suy nghĩ: "Phụ mẫu
tại đường, bất khả viễn du"
(C̣n cha mẹ ở nhà, không nên đi chơi xa.) Đó là chưa
nói đến chuyện có cha mẹ già, mà ca dao Việt Nam
đă ví von như ".. mít chín
cây! Gió Đông cũng sợ, gió Tây cũng buồn!"
Ṭa
án Santa Ana sẽ kết tội thủ phạm đă giết
ông cụ Nguyễn Văn Mạnh, nhưng thật sự
tôi không quan tâm về bản án này, nặng nhẹ như thế
nào. Thủ phạm đă 83 tuổi, bản án nhẹ nhất
cũng làm cho người này không hề có hy vọng sẽ
ra khỏi nhà tù trước khi chết. Sống ở
đây hay sống ở trong nhà tù th́ có khác ǵ nhau, kẻ giết
người sẽ không có hy vọng trở lại nhà
trước khi xuôi tay, th́ chết trong nhà tù hay trong nhà
dưỡng lăo cũng là cái chết.
Từ
khi đọc được bản tin này, tôi cũng không
hề thắc mắc về gia cảnh, bệnh tật hay
đời sống của ông cụ xấu số. Điều
duy nhất tôi nghĩ đến và muốn t́m hiểu là ông cụ đă hát
bài hát ǵ trước khi ông qua đời.
Thủ phạm là một người ngoại quốc không
biết tiếng Việt, để cảnh sát lấy lời
khai, mà điều này th́ có ǵ là quan trọng đối với
họ. Cũng như những nhân chứng, nếu là đồng
bào của cụ th́ cũng chỉ có mặt tại hiện
trường khi cụ đă ngă xuống nên không ai nghe cụ
hát bài ǵ.
C̣n
tôi, thực sự tôi muốn biết, vào lúc ấy, cụ
đă "nghêu ngao" hát bài ǵ để biết nỗi buồn
của cụ ra sao? Nỗi xa vắng người thân,
thương nhớ quê hương, nỗi cô đơn buồn
bă hay hoài niệm về một quăng đời đă mất!
Tôi thương ông cụ, và nghĩ đến tuổi già
mai sau của tất cả chúng ta.
Cụ ơi, bài hát đó là
bài ǵ vậy cụ ?
HUY
PHƯƠNG
(Nguyên
Khai sưu tầm
và chuyển)