CHUYỆN CHẲNG CÓ G̀ HẾT
(TIỂU
TỬ)
Thật vậy, chuyện chẳng
có ǵ hết. Nhưng sao nó cứ đeo theo ám ảnh tôi từ
mấy hôm nay. Tôi cứ nghĩ đến nó, nhớ rơ từng
chi tiết, h́nh ảnh, từng xúc động trong ḷng ḿnh
lúc đó. Để rồi trăn trở băn khoăn,
không biết những người khác - những người
Việt Nam cũng lưu vong như tôi - có cùng một tâm trạng
như tôi hay không, nếu họ chứng kiến câu chuyện
chẳng có ǵ hết này. Đó là lư do tôi muốn kể lại
những ǵ tôi đă nghe thấy cách đây mấy hôm. Và tôi
nghĩ : kể lại, chắc sẽ làm nhẹ bớt những
ǵ từ bao lâu nay tôi chất chứa trong ḷng ..
.. Hôm đó, tôi đi mua đồ
ở siêu thị. Sau khi kiểm điểm lại những
ǵ mà vợ tôi dặn mua - một danh sách mười mấy
món - tôi đẩy xe caddie lại xếp hàng để ra
két. V́ đông người nên hàng thật dài, kéo sâu vào hành
lang giữa hai dăy kệ đầy bánh kẹo. Tôi đứng
ở cuối cái đuôi, kiên nhẫn đợi, bởi v́
người xếp hàng đă đông mà caddie của người
nào cũng đầy ăm ắp.
Phía trước tôi, cách hai
người, có ba con đầm tuổi choai choai chắc
đi chung nên thấy xô đẩy nhau cười nói. Chúng
nó nói chuyện với nhau, nói lớn tiếng như chúng
đang ở ngoài đồng và như đứa này cách
đứa kia hàng trăm thước ! Một đứa bỗng
lấy ra một điện thoại di-động bấm
nút rồi nói chuyện. V́ hai đứa kia đang nói lớn
tiếng nên nó phải la lớn hơn để người
đối thoại mới nghe. Đại khái, nó hỏi :
" Hôm qua mày đi với thằng nào ? .. Super .. Ừ ! Ừ
! .. Thằng Alex hả ? .. Génial ! .. Ừm ! Ừm ! .. Génial
! .. Rồi mày làm sao ? .. Ừm ! Ừm ! ..". Bỗng nó
rú lên vừa nhảy cẫng vừa hét vào máy : " Ố !
Ố ! .. Super ! Super ! Génial ! .. Ờ .. Thôi ! Mày gọi lại
tao há ! Bye ! " Nó đóng máy lại mà mắt môi vẫn c̣n
đầy kích động ! Có vài người nh́n nó,
nhưng cái nh́n dửng dưng. Chẳng thấy có ai cau mày
hay lắc đầu nhè nhẹ để thấy họ có
phản ứng, dù là gián tiếp ! Coi như chuyện b́nh
thường ..
Tôi th́ tôi không chịu
được ! Thật là mất dạy. Mà ở xứ
Pháp này, cái thứ mất dạy như vậy, đầy
! Chẳng c̣n nề nếp ǵ hết, chẳng c̣n lễ
độ ǵ hết, chẳng c̣n kiêng nể ǵ hết. Loạn
!
Chính trong lúc đó tôi nghe phía
sau tôi giọng đàn bà nói tiếng Việt Nam : "Sophie !
Đừng làm như vậy ! Mẹ nói đừng làm
như vậy !". Ngạc nhiên, tôi nh́n lại : đứng
ngay sau tôi là một thiếu phụ Việt Nam tuổi
độ ba mươi và một đứa bé gái tóc vàng mắt
xanh cỡ chừng bảy tám tuổi. Thấy tôi nh́n, cô ta
mỉm cười gật đầu chào, rồi tiếp tục
nói với đứa con : "Mẹ dạy con làm sao ? Muốn
cái ǵ cũng phải hỏi ư mẹ trước. Thứ
này ở nhà con c̣n tới hai hộp lận, ăn chưa hết
mà con lấy nữa làm ǵ ?" Đứa bé đứng cúi
đầu. Cô ta nói tiếp, giọng hơi gằn : "Sophie
! Nh́n vào mắt mẹ nè !" Đứa bé ngước lên
nh́n mẹ, đôi mắt xanh chớp chớp. Người
mẹ vừa nói vừa chỉ hộp bánh nằm trong
caddie : "Con đem hộp bánh trả lại trên kệ
hàng cho mẹ ! Đừng làm cho mẹ giận, Sophie !"
Đứa bé làm theo lời mẹ, rồi trở về nắm
ống tay áo mẹ giựt giựt nhẹ, giọng như
sắp ướt nước mắt : "Mẹ đừng
giận con, nghe mẹ. Mẹ đừng giận con .."
Ngạc nhiên, tôi nói : "Cháu
nói tiếng Việt giỏi quá, há cô !". Mẹ nó cười
tươi : " Dạ, lúc nào nó nói chuyện với cháu nó
cũng nói bằng tiếng Việt. C̣n nói với ba nó th́ nó
nói tiếng Pháp". Rồi cô ta quay qua nói với con :
"Chào ông đi con". Con bé khoanh tay cúi đầu :
"Dạ chào ông". Tôi đưa tay xoa đầu nó, nói
được có một tiếng "Giỏi" rồi
nghẹn ngang. Tôi vội nhắm mắt quay mặt đi
để che giấu niềm xúc động. Nhắm mắt
mà tôi vẫn thấy đứa bé khoanh tay cúi đầu chào,
một cử chỉ rất tầm thường nhưng
sao nó bật lên cho tôi h́nh ảnh quê hương, cái quê
hương ngàn trùng xa cách ? Từ lâu, rất lâu - có lẽ
cũng gần ba mươi năm - tôi không c̣n thấy cái
cung cách lễ độ đó. Ở Việt Nam, phần lớn
các bà mẹ đều dạy con như vậy. Bây giờ,
trên xứ Pháp xa xôi này, một người mẹ Việt
Nam trẻ tuổi chẳng những dạy đứa con
lai nói rành rọt tiếng Việt mà c̣n dạy cả cung
cách Việt Nam nữa. Người mẹ đó bỏ xứ
ra đi, đă biết mang theo những ǵ quí nhứt của
quê hương. H́nh ảnh Việt Nam bỗng ngời lên
trước mắt ..
Trả tiền xong, tôi quay lại
nói : "Thôi ! Chào cô nghen ! Thấy cô dạy cháu bé như vậy,
tôi thật cảm phục. Ở đây, hiếm lắm, cô
biết không ?". Cô ta cười : "Dạ ! Có ǵ
đâu? Ḿnh là người
Việt
Nam mà bác. Dạ ! Chào bác". Bé gái đang phụ
mẹ chất đồ lên quầy cũng ngừng tay nh́n
tôi cúi đầu chào .. Thấy thương quá !
Trên đường về tôi
miên man nghĩ tới người thiếu phụ trẻ
tuổi đó và thấy quí những người như vậy
vô cùng. Không phải tại v́ hiếm mà quí. Mà tại v́ nhờ
có những người như vậy cái gốc Việt Nam
vẫn c̣n, vẫn có trên khắp các nẻo đường
lưu vong.
Rồi liên tưởng nhắc
tôi một thằng bạn. Tụi tôi quen thân nhau từ nhỏ.
Lớn lên, nó làm trong nhà nước, tôi làm hăng tư,
nhưng vẫn thường gặp nhau. Nó di tản trước
tháng tư 75 rồi định cư ở Pháp. Tôi bị kẹt
lại, sống mấy năm trời lận đận.
Sau đó tôi vượt biên. Rồi cũng định
cư ở Pháp. Chúng tôi lại gặp nhau ở Paris. Nó làm
việc cho nhà nước Pháp, cuộc đời ổn
định từ lâu. Tôi lêu bêu một dạo rồi trôi
qua Phi Châu mới có công ăn việc làm. Từ đó, chúng
tôi bặt tin nhau ..
Phải hai mươi năm
sau, về Paris tôi mới lại gặp nó. Nó có nhà ở
dưới tỉnh, cách Paris cả ngàn cây số. Nhân dịp
lên Paris ở hai ngày để dự đám cưới thằng
cháu, nó t́m gặp lại tôi ở nhà một người bạn
chung. Nói chuyện suốt cả buổi chiều vẫn
chưa thấy đă. Sau đó, nó biên cho tôi địa chỉ
của nó trên một tờ giấy nhỏ, tôi nh́n mà nhớ
lại thuở thiếu thời. Hồi đó, nó là một
trong vài thằng viết chữ đẹp nhứt lớp,
cho nên ông thầy chỉ định nó mỗi buổi sáng
vào lớp trước giờ học để viết
trên đầu tấm bảng đen cái thứ trong tuần
và ngày tháng năm. Hồi thời đó, được chỉ
định như vậy, "hách" ghê lắm ! Bây giờ,
tuồng chữ của nó vẫn c̣n đẹp như
xưa nhưng cứng rắn hơn.
Mấy hôm sau, tôi viết cho nó
một bức thư dài, nhắc lại những kỷ niệm
cũ mà hôm gặp lại nhau c̣n quên chưa kịp nhắc.
Thằng con tôi bảo tôi viết xong đưa nó đánh
vào máy vi tính rồi in ra cho tôi. Máy của nó có hệ VNI nên
đánh chữ Việt Nam được. Tôi nói : "Không
! Ba muốn gởi thư viết tay, nó trang trọng
hơn. Ngoài ra, khi bạn của ba cầm lá thư trên tay,
chưa đọc, chỉ nh́n tuồng chữ thôi, ông ta
cũng sẽ thấy được ba trong từng nét bút.
C̣n thư đánh máy, nó không mang một bản sắc nào hết,
nó cứng ngắc, vô hồn .."
Mươi ngày sau, tôi nhận
được lá thư hồi âm của nó. Thư đánh
máy và bằng tiếng Pháp. Tôi cảm thấy thật hụt
hẫng. Tôi đâu có dè nó "mất gốc" đến
độ như vậy ! Tôi chỉ c̣n nh́n ra được
thằng bạn tôi ở cái chữ kư, c̣n lại là một
thằng tây nào đó chớ không phải một thằng Việt
Nam ! Tôi chua xót, nhưng cũng ráng đọc cho hết bức
thư trước khi thả nó rơi vào sọt rác. T́nh bạn
mà tôi đă dành cho nó từ thời tuổi nhỏ chắc
cũng đă rơi theo vào sọt rác, nghe nhẹ như
hơi thở dài ..
Đó ! Câu chuyện không có ǵ hết
mà tôi muốn kể lại. Suy cho cùng, chắc nó có mang một
"cái ǵ đó" chớ không phải "không có ǵ hết".
Tại v́ tôi không thấy. Chớ nếu nó không "nói"
lên cái ǵ hết th́ tại sao tôi cứ phải nghĩ ngợi
băn khoăn ?
Có lẽ tại v́ lâu nay tôi
thường nghe người Việt lưu vong than đă mất
quê hương, mà tôi th́ cứ cho là chuyện b́nh thường,
chẳng có ǵ phải suy nghĩ. Chính cái cung cách khoanh tay cúi
đầu chào của cô bé tóc vàng mắt xanh đă bắt
tôi phải suy nghĩ. Nếu người Việt lưu
vong giống thằng bạn của tôi th́ đúng là họ
đă để mất quê hương thật. C̣n như họ
giống mẹ con người thiếu phụ trẻ tuổi
mà tôi gặp trong siêu thị th́ làm sao nói mất quê
hương ?
Quê hương c̣n nguyên đó
chớ, thể hiện bằng tư duy, bằng ngôn ngữ,
bằng phong cách đặc thù Việt Nam. Đó là cái gốc
mà ḿnh đă mang theo, chỉ cần một quyết tâm ǵn giữ,
vun bồi là nó sẽ đâm chồi nẩy lộc .. C̣n hay
hơn nữa : ḿnh nên bắt chước người mẹ
trẻ tuổi đó, coi chuyện ǵn giữ cái gốc là
chuyện tự nhiên, ai ai cũng phải làm.
Tôi nhớ hoài câu nói của cô
ta : "Dạ ! Có ǵ đâu ? Ḿnh là người
Việt
Nam mà bác !". Và tôi tin chắc : một người
như cô ta chẳng bao giờ than rằng đă mất quê
hương !
Bây giờ th́ tôi thấy
"câu chuyện không có ǵ hết" thật sự không phải
không có ǵ hết !
Tiểu
Tử
(Xíu
Muội Rạch Giá sưu tầm và chuyển)